Lögrétta - 01.01.1936, Qupperneq 41

85
LÖGRJETTA
86
gerð eins og bláhvíti krossfáninn og vera
fullkominn siglingafáni. Lárus taldi tillögu
þeirra Skúla óframkvæmanlega meðan við
gætum ekki Varið fánann sjálfir. Skúli taldi
innanlandsfána þann, sem Lárus vildi lög-
leiða, verri en ekki neitt og Bjarni frá Vogi
kallaði hann skattlandssvuntu. Hannes Haf-
stein sagði, að þetta mál tæki til konungsins
sjálfs meira en önnur mál og ætti því að
undirbúast í samráði við hann og koma frá
stjórninni. Gerðin, sem um væri talað, væri
óhæfilega lík aðmírálaflaggi Grikkja. Tillaga
þeirra Skúla, Bjarna og Benedikts var feld
í neðri deild með 20 atkv. gegn 5, en frum-
varp þeirra Lárusar, Jóns og Guðmundar
samþykt með 16 atkv. gegn 9. Hannes var
á móti báðum. Málið var svo, eftir ósk hans,
afgreitt í efri deild með svohljóðandi þings-
ályktun: I trausti til þess, að ráðherrann
skýri hans hátign konunginum frá vilja al-
þingis í þessu máli og beri það upp fyrir hon-
um, og stjórnin síðan leggi fyrir næsta alþing
frumvarp til laga um íslenzkan fána, tekur
deildin fyrir næsta mál á dagskrá. Tillaga
sama efnis var síðan samþykt í neðri deild.
Ráðherra fór á konungs fund að þingi
loknu með þau mál, sem það hafði afgreitt.
En nú var það nýmæli upp tekið, að birta
bæði í Danmörku og hjer á landi þær um-
ræður, sem fóru fram í ríkisráðinu um þau
íslenzk mál, sem að einhverju leyti þóttu var-
huga verð vegna sambandsins við Danmörku,
en svo var nú um stjórnarskrána og fána-
málið. Stjórnarskráin var fyrst tekin fyrir
og skýrði ráðherra þau tvö atriði í henni,
sem varhuga verð gætu talist að þessu leyti.
Hið fyrra var, að felt væri burtu það ákvæði
í eldri stjórnarskrá, að mál íslands yrðu
flutt fyrir konungi í ríkisráðinu, en í þess
stað væri honum sjálfum falið að ákveða,
hvar þau skyldu upp borin. Sagði ráðherra
að alþingi hefði skilist, að hann mundi láta
bera þau upp í ríkisráðinu eftir sem áður.
Hitt var ákvæðið um, að kosningarrjettur á
íslandi yrði bundinn við fæðingu í land-
inu eða fimm ára dvöl þar, og gaf ráðherr-
ann skýringu á því, að þetta kæmi ekki í
bág við það ákvæði, að fæðingjarjetturinn
væri sameiginlegt mál.
Forsætisráðherra Dana tók því næst til
máls. Fjelst hann á skýringu ráðherra Is-
lands á báðum þessum atriðum, en tók það
fram, að mál Islands yrðu að flytjast fyrir
konungi í ríkisráðinu. Það er ekki tilgangur-
inn með þessu, sagði hann, að ná neinum tök-
um af Dana hálfu á þeim sjermálum, sem
áskilin eru íslenzku löggjafarvaldi. Markmið-
ið með því er, að dönskum ráðgjöfum veitist
kostur á hluttöku í dómi um, hvort í lögum
eða ályktunum, sem ráðherra Islands ber
upp, felist ákvæði, er varði sameiginleg ríkis-
málefni, er aðeins verði tekin ákvörðun um
í sameiningu við dönsk ríkisvöld.
Þá tók konungur til máls og kvaðst mundu
staðfesta stjórnarskrárfrumvarp þingsins, ef
það yrði samþykt af næsta alþingi, en jafn-
framt ákveða með úrskurði í eitt skifti fyrir
öll, að íslenzk málefni skyldu eins og að und-
anförnu borin upp fyrir sjer í ríkisráðinu. Á
þessu verður engin breyting, sagði hann,
nema jeg staðfesti lög um ríkisrjettarsam-
band Danmerkur og Islands, þar sem ný
skipun verði á þessu gerð.
Fánamálið kom fyrir nokkru síðar. Ráð-
herra Islands lagði fram uppkast að konungs-
úrskurði um íslenzkan fána, sem draga mætti
á stöng hvervetna á Islandi og á íslenzkum
skipum í landhelgi Islands. Gerð hans skyldi
ákveðin með nýjum konungsúrskurði, þegar
ráðherra Islands hefði haft tök á að kynna
sjer óskir landsmanna um það atriði. Þetta
skyldi þó að engu leyti skerða rjett manna
til þess að nota dannebrogsfánann, og á
stjórnarráði íslands skyldi ríkisfáninn notað-
ur á ekki óveglegri stað og ekki rýrari að
gerð en íslenzki fáninn.
Forsætisráðherra Dana sagði, að reglur um
ríkisfánann og notkun hans heyrðu til hin-
um sameiginlegu málum. En ekkert væri því
til fyrirstöðu, að Island fengi löggiltan fána
til notkunar innan lands og í landhelgi.
Konungur mælti: Jafnvel þótt mjer hefði
fallið það betur, að alþingi hefði frestað því,
að láta uppi óskir um íslenzkan sjerfána, þar
til er málinu um ríkisrjettarsamband Dan-
merkur og Islands hefði verið til lykta ráð-
ið, þá felst jeg nú samt á þá tillögu, sem
ráðherra Islands hefur borið fram, enda
hefur forsætisráðherrann ekki komið fram
með nein mótmæli gegn því, að slíkur úr-