Lögrétta - 01.01.1936, Qupperneq 52

107
LÖGRJETTA
108
ins, að reyna að koma því til leiðar í utan-
för sinni, að fullkominn verzlunarfáni fengist
fyrir Island. Leitaði hann fyrir sjer um þetta
hjá ráðandi mönnum í Danmörku. Zahle for-
sætisráðherra sagði, að þetta mál yrði að
berast undir ríkisþingið, og hann kvaðst vera
því mótfallinn, að það væri tekið fyrir eitt
sjer. Aftur á móti ljet hann það uppi, að
hann væri því ekki andvígur, að sambands-
málið væri tekið fyrir í heild sinni. Af brjef-
um Jóns Magnússonar má sjá, að konungur
hefur einnig litið svo á þetta mál og verið
þess mjög hvetjandi, að sambandsmálið í
heild væri tekið fyrir. En Jón Magnússon
segir, að sumir þar í Danmörku hafi litið
svo á, að óráðlegt væri að taka þessi mál
upp meðan á ófriðnum stæði, sjerstaklega
fánamálið. Fánabreytingin þurfti að tilkynn-
ast öðrum ríkjum og þau hefðu þurft að
tilkynna hana herskipum sínum, og þótti
það óvarlegt að skáka fram nýjum fána
meðan ófriðarástand ríkti á öllum höfum og
vitanlegt væri að flutningaskip ófriðarþjóð-
anna sigldu víða undir fölskum flöggum. Frá
þessum undirtektum skýrði Jón Magnússon
alþingi, er það kom saman í byrjun júlí 1917.
Voru þá án flokka-ágreinings skipaðar
nefndir í báðum deildum þingsins með því
ætlunarverki, að koma fram með tillögur um,
hverjar ráðstafanir gera skyldi til þess, að
íslendingar næðu sem fyrst öllum sínum mál-
um í eigin hendur og fengju viðurkent full-
veldi landsins. Og það varð ofan á hjá þessum
fullveldisnefndum, að hafa fánamálið á odd-
inum, og samþyktu báðar deildir einróma
svohljóðandi þingsályktun: Alþingi ályktar
að skora á stjórnina að sjá um, að íslandi
verði þegar ákveðinn fullkominn siglingafáni
með konungsúrskurði og ályktar, að veita
heimild til þess, að svo sje með málið farið.
Var þó jafnframt gert ráð fyrir, að stjórnin
þyrfti ekki að biðjast lausnar, þótt málið
hefðist ekki fram, heldur vísa því til þings-
ins á næsta ári.
Jón Magnússon flutti þingsályktunina í
ríkisráðinu 22. nóvember um haustið. Hann
skýrði frá, að hún hefði verið samþykt á
alþingi með öllum atkvæðum og styddist við
einróma óskir allrar íslenzku þjóðarinnar.
Það væri skoðun alþingis, að Island hefði
ótvíræðan rjett til þess að hafa sinn eigin
fána og að stjórnarvöld Islands hefðu fult
vald til þess að ráða þessu máli. Jeg verð
að vera þeirrar skoðunar, sagði Jón Magnús-
son, að þar sem ekki er deilt um rjett íslands
til umráða yfir verzlun sinni, þá felist þegar
þar í heimild til þess, eftir tilmælum alþingis,
að afnema með konungsúrskurði takmarkanir
þær á notkun íslenzka fánans á íslenzkum
skipum fyrir utan landhelgi, sem settar eru
með konungsúrskurði 22. nóvember 1913.
Zahle, forsætisráðherra Dana, mótmælti
því, að með málið yrði farið á þann hátt,
sem forsætisráðherra Islands lagði til, en
lýsti jafnframt yfir, að Danir væru nú fúsir
til þess að semja um alt sambandið milli
Danmerkur og Islands.
Forsætisráðherra Islands sagði, að enda
þótt íslenzka stjórnin gerði ekki synjun þessa
máls að fráfararefni, þá hefði hann fulla
vissu fyrir því, að alþingi Ijeti ekki málið
niður falla.
Konungur kvaðst ekki geta fallist á tillögu
forsætisráðherra Islands, en tók undir þau
ummæli forsætisráðherra Dana, að rjettast
væri að taka sambandsmálið fyrir í heildsinni.
Þegar fánakröfunni var synjað, fjekk Jón
Magnússon heimild til þess, að kalla alþing
saman á næsta ári svo snemma sem þurfa
þætti. En Zahle ól á því við Jón Magnússon,
að rjettast væri að taka nú sambandsmálið
fyrir í heild sinni, og áður en Jón fór frá
Kaupmannahöfn hafði það borist í tal, að
samningamaður eða samninganefnd yrði send
frá Kaupmannahöfn til Reykjavíkur. Þegar
Jón kom heim, skýrði hann þeim þingmönn-
um, sem til náðist, frá því, að þótt fána-
kröfunni hefði verið neitað, væri nú kostur
á samningum um sambandsmálið í heild.
Segir hann að undirtektir þingmanna hafi í
fyrstu verið fremur daufar. En er hann
nokkru síðar hafði fengið heimild til að
skýra frá því, að Danir mundu, ef til kæmi,
senda hingað mann eða menn til samninga,
segir hann að allir þingmenn hafi tekið vel
í málið. Skrifaði hann þá til Danmerkur, að
þingið mundi fallast á þetta og kvaddi það
saman 10. apríl. Þegar svo þingið kom sam-
an, fjellust allir flokkar á, að taka samn-
ingatilboðinu.