Lögrétta - 01.01.1936, Qupperneq 72

147
LÖGRJETTA
148
hnefum gegn öllum framförum og umbótum.
Nú í dag er þetta gjörbreytt. Því þótt bónd-
inn sje enn í dag andlega íhaldssamur, (það
liggur í eðli bændastjettarinnar hvar sem er
í heiminum og hefur altaf gert) þá hagnýtir
hann vísindin í þágu framleiðslunnar, not-
færir sjer nýtísku vjelar og rafmagn þar sem
því verður við komið og fylgist með vísinda-
legum rannsóknum og nýjungum, sem gerast
á sviði landbúnaðarins víðsvegar um heim.
Bændur standa í pólitískri samfylking og
mynda hagsmunaleg stjettaf jelög. Yngri kyn-
slóðin sækir búnaðarskóla eftir að hafa notið
jafn mikillar barnafræðslu og kent er í skól-
um borganna.
Aðeins 6,6% af öllu landi Ziirichkantón-
unnar er ófrjótt. En meir en helmingur þessa
ófrjóa lands er notaður fyrir vegi, bygging-
ar eða önnur mannvirki. Þannig er tæplega
nokkur blettur til í ríkinu, sem ekki ber á
einhvern hátt ávöxt.
Vegna þess að í kantónunni liggur stræsta
borgin í Sviss, Zurich, með yfir 330 þús.
íbúa, er þar afar mikill markaður fyrir mjólk
og kjöt, og meiri hluti landbúnaðarins er
því kvikf járrækt, einkum nautgriparækt.
Árið 1911 voru í Zúrichkantónunnj einni
saman yfir 111000 nautgripir, sem þá voru
virtir á 50 miljónir franka. Býflugnarækt er
þar mikil og eykst stöðugt.
Mótekja var nokkur í kantónunni, en með
aukinni rafvirkjun og raforku hefur hún á
seinni árum algerlega horfið úr sögunni.
Akuryrkja hefur minkað með aukinni kvik-
fjárrækt, en mest er ræktað þar af hveiti.
Kartöflurækt og garðyrkja hefur aukist og
ekki síst í kringum stærstu borgirnar: Zúrich
og Winterthur. Þá hefur blóma- og skraut-
jurtarækt færst mikið í vöxt, svo að víða
gefur að líta stórar blóma- og rósaekrur í
hinum fegurstu litum og aðdáanlega fjöl-
skrúðugar. I kringum flest bændabýli og flest
íbúðarhús, hvort heldur það er í þorpum eða
sveitum, eru fagrir blómgarðar ásamt mat-
jurtagörðum. Eru íbúarnir yfirleitt mjög
vandlátir með heimilisprýði, þrifnir og hafa
næman fegurðarsmekk.
Ávextir, einkum epli, perur, plómur og
kirsuber, eru mikið ræktaðir. Eplin og per-
urnar eru malaðar og pressaðar og safinn
síðan seldur, annaðhvort geraður og sem
áfengur drykkur, eða gerilsneiddur, og
þannig mikið notaður sem svaladrykkur.
Safinn er sætsúr á bragðið og er hinn Ijúf-
fengasti til drykkjar. Vínviðarrækt var áður
fyr mikil, en varð að þoka fyrir grasrækt
og akurlendi, sem virtust bera arðvænlegri
ávexti fyrir pyngju bóndans. Vínyrkja er þó
enn til á bökkum og í hlíðunum umhverfis
Zúrichvatnið, einkum þeim er blasa mót sólu.
Um 50 þús. ha. af kantónunni eru skógi-
vaxnir; helmingurinn af því er einkaeign, en
hitt skiftist á milli ríkjasambandsins sviss-
neska, kantónunnar og ýmsra fjelaga eða
hreppa.
Veiði í ám og vötnum hefur færst í auk-
ana með auknu klaki og bættri fiskiveiða-
löggjöf. Vilt landdýr, sem veidd eru, eru
aðallega rádýr og hjerar, en enda þótt þau
sjeu friðuð mikinn hluta ársins, er þó fult
útlit fyrir að þau hverfi alveg úr skógum
kantónunnar fyr eða síðar.
Jeg hef getið þess hjer að framan, að
fram á 19. öld rjeðu íbúar Zúrichborgar yfir
allri kantónunni og stjórnuðu harðlega. Sem
dæmi um harðstjórn þeirra rná geta þess,
að fram á 18. öld var allur vjelaiðnaður
stranglega bannaður annarsstaðar en í borg-
inni, og það sem sveitakonurnar unnu í
höndum sjer úr ull og hör, síðar baðmull,
varð að ganga gegnum verzlun og skatta-
álagningu borgarbúanna. En konurnar unnu
samt, því þrátt fyrir litla þóknun, varð
ávinningur nokkur og nógu mikill til þess,
að konurnar gátu fleytt fram lífinu með elju
og sparneytni. Þegar eitthvað rýmkaðist um
iðnaðarlöggjöfina á seinni hluta 18. aldar,
blómgaðist iðnaður meir í Zúrichkantónunni
en nokkurstaðar annarstaðar í Sviss, og þá
einkum spuni, silki- og baðmullarvefnaður.
Rjett fyrir aldamótin 1800 höfðu nær allir
íbúar Zúrichhálendisins atvinnu við þetta að
meira eða minna leyti, en þess ber að gæta,
að þá fór öll vinnan fram í heimahúsum, í
höndunum eða handvefstólum. En laust eftir
aldamótin kollvarpaðist heimilisiðnaðurinn
fyrir vjelamenningunni, sem þá hóf innreið
sína í landið. Frægasti iðnhöldur hálendisins,
Heinrich Kunz að nafni, og sem kallaður var
,,spunakongurinn“, bygði hverja verksmiðj-