Eimreiðin - 01.01.1896, Síða 22

22
þegar tilfinningin um sannindi vísindanna og fegurð listanna er búin að
festa rætur í sálu hans, og honum er vaxinn fiskur um hrygg, þá kemur
til hans kasta að taka við af kynslóð þeirri, sem er að hníga í valinn,
og gjöra þekkingu sína arðberandi í þarfir þjóðarinnar. Með honum
berast svo straumarnir í ræðum og ritum landshorna milli, inn á hvert
einasta heimili.
Háskólinn er að ytri ásýndum eigi sjerlega ásjáleg bygging. Pó
getur mönnum varla blandazt hugur um, að það er háskólinn, eða að
minnsta kosti einhver menntastofnun, er blasir víð sjónum, þegar mann
ber þar að. Dyrnar eru geysistórar og breið steinrið upp að ganga,
auðsjáanlega til þess ætluð, að æskulýðurinn geti ruðzt þar um eptir
vild sinni, er hann kemur þjótandi í þjettum hnapp eins og stóð á fjalli
með ærsl og læti. Yfir dyrum uppi stendur örn úr málmi, ímynd hins
háfleyga anda, og eru þeási orð skráð á fótskör hans: Cœlestem adspicit
lacem o: hann horfir mót himinsins ljósi. Beggja vegna við dyrnar
standa brjóstlikneski þriggja af hinum merkustu kennurum háskólans, er
nú eru látnir. fað eru þeir Schouw náttúrufræðingur, Madvig málfræð-
ingur og Clausen guðfræðingur. Pegar inn er gengið verður fyrir stórt
og víðáttumikið fordyri og blasa þar við augum litmyndir á veggjum
og tvö geysistór líkneski úr marmara af vísindagyðjunni Aþenu og lista-
guðnum Apolló. Beina sjónhending frá inngangsdyrum liggur hátíðasalur
háskólans, prýddur geysistórum litmyndum pentuðum á sjálfa veggina
og glitaður hinum fegurstu litum hátt og lágt. Frá fordyrinu liggja
göng til beggja handa bæði uppi og niðri og frá göngunum fjöldamargar
dyr inn i kennslustofurnar. Pangað flykkjast nemendur eins og lömb
í stekk, hver flokkur sjer, guðfræðingar sjer, málfræðingar sjer o. s. frv.
Við austurhlið háskólans er bókhlaða hans. Fað er snotur bygging úr
rauðum tígulsteini byggð i smekklegum stil. Par er Mímisbrunnur nor-
rænna fornfræða, þvi þar er geymt hið islenzka handritasafn Arna Magn-
ússonar, og er Dr. Kalund Fáfnir þess gullsjóðs, en ólikt betri viður-
eignar fyrir þá, sem ná vilja i gullið.
Við háskólann eru geysimargir kennarar og eru ýmsir þeirra nafn-
kunnir vísindamenn. Einn af þeim, er mest áhrif hefur á æskulýðinn,
þótt eigi sje hann frægastur visindamaðurinn, er kennarinn i heimspeki,
Harald Höýding. Pað er varla unnt að hugsa sjer mann, er öllu betur
sje til þess fallinn að vekja æskumanninn og opna augu hans fyrir
þýðingu lífsins og öllu því, sem fegurst er og mikilfenglegast i visindum
og fögram listum. Starf hans er þó engan veginn auðvelt. Hann tekur
árlega við ungum stúdentum svo hundruðum skiptir úr ýmsum áttum.
Flesta þeirra hafa lærðu skólarnir með andlausu og þurru stagli gjört
að nokkurs konar andlegum hrokkinskinnum. Nú kemur til hans kasta
að blása aptur á ný lifandi anda i nasir þeirra, að leiða fram fyrir augu
þeirra hinar mörgu og miklu gátur, er verið hafa viðfangsefni mann-
legrar sálar frá alda öðli, og um leið að gjöra þá að sjálfstæðum hugs-
andi mönnum. Fyrir margan ungan nemanda hafa fyrirlestrar hans
orðið vegurinn, sem til lífsins hefur leitt, til hins andlega lifs, og borið
þúsundfaldan ávöxt. Feir hafa haft sömu áhrif eins og vökvandi regn-
skúr á skrælnaðan jarðveg. Öll lífsöfl, er liggja þar falin í innsta skauti,
taka að hrærast, og innan skamms vex þar upp ilmandi blómskrúð, er
áður var sólbrunninn svörður.