Eimreiðin - 01.01.1896, Page 70

70
Það var eigi litill vandi, að takast á hendur stjórn lærða skólans í
Reykjavík um það leyti, er Bjarni varð þar skólameistari. Skólinn hafði
fyrir fáum árum verið fluttur hingað frá Bessastöðum; hann var hjer
nokkurs konar frumbýlingur; piltar voru ekki orðnir hagvanir hjer i
Reykjavik. Þeir vildu, sem vonlegt var, í mörgu fylgja fornum sið frá
Bessastöðum, en þar hafði lítið kveðið að stjórn skólans hin siðustu árin,
og þá kviknaði þar meðal pilta talsverður frelsisandi, er svo var nefndur,
en var i raun rjettri sjálfræðisandi, er birtist í sinni sönnu mynd árið
1850, þegar piltar risu upp móti rektor Sveinbirni Egilssyni, sem kunn-
♦ ugt er orðið. Bau hin miklu tiðindi, er urðu í útlöndum árið 1848,
höfðu eins og eðlilegt var, mikil áhrif á hina uppvaxandi kynslóð hjer
sem annars staðar; menn tóku að þola miður en áður hverskonar aga,
umvöndun og stjórn, og kölluðu það ófrelsi og harðstjórn.
Rað var án efa satt, er sumir menn sögðu um þær mundir, er
dr. Svb. Egilsson fór frá skólanum, að þá væri ekki nema um tvo
menn að gjöra, er færir væru til að takast á hendur stjórn skólans t
Reykjavík: Jón Sigurðsson í Kaupmannahöfn og Bjarna Jónsson i Horsens.
Jón var manna bezt fær til allrar stjórnar. Bjarni var mjög vel fallinn
til skólastjórnar. Hann hafði urn mörg ár verið skólakennari í Danmörku
undir yfirstjórn E. Taubers, nafnfrægs skólameistara. Bjarni hafði ferðazt
út í lönd, og kynnt sjer skólamálefni meðal ýmsra þjóða, eins og þeir
höfðu gjört nokkrum árum á undan: Friðrik Bugge frá Norvegi og C.
F. Ingerslev frá Danmörku. Án alls efa hlaut þvi Bjarni að þekkja til
allrar skólastjórnar og skólamenntunar betur en aðrir samtíðarmenn hans
hjer á landi, stiptsyfirvöldin hjer ekki undanskilin. Honum var og rnargt
meðskapað, er vel kemur sjer hjá hverjum skólástjóra. Maðurinn var
mikill vexti — allt að 3 álnum á hæð — og þrekinn að þvi skapi,
höfðinglegur og hermannlegur í framgöngu, en alls eigi »ferlegur« eða
xtröllslegur*1; varð mörgum starsýnt á hann, er eigi höfðu sjeð hann
fyr; en maðurinn var þekkilegur ásýndum, svipurinn bæði hreinn og
góðmannlegur. Hann hafði, eg segi það satt, góðan mann að geyma.
Að lunderni var hann geðríkur og tápmikill, hreinlyndur og einlægur
við alla; hann var árvakur í embætti sínu og stjórnsamur og þoldi eigi
óhlýðni af þeim, sem hann var yfir skipaður. Eigi trúi eg þvi, »að
honum hafi verið mjög laus hendin og barið bæði pilta og kennendur«,
svo orð sje á gjörandi. En hinu get eg trúað, að hann hafi slegið
einstöku lærisveina sína, ef honum þótti þeir hafa til þess unnið. En
það mun sjaldan hafa til þess komið. Piltar hlýddu honum fúslega og
var yfirhöfuð vel til hans. Peir vissu, að honum var mjög annt um
skólann, og báru gott traust til hans; þeir játuðu allir, að hann væri
framúrskarandi kennari. Hann kom góðu skipulagi á flest, er skólann
snerti, og skólinn fjekk á sig gott orð. Pað er þvi með öllu ósatt, er
segir í Sunnanfara, »að það sje vansjeð, hvort skólinn hafi haft gott
eða illt af Bjarna«. Hann drakk nokkuð síðari hluta æfi sinnar, það er
satt, en ekki fremur en sumir aðrir embættismenn hjer syðra um það
leyti; en það var helzt á kveldin í samkvæmum eða heima hjá sjer, en
framan af degi bar aldrei á sliku, eða að skólastörf hans hefðu skaða
1 Það er eins og Glámur, og það drukkinn, hafi vakað fyrir höf. greinarinnar
í Snfara.