Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 46

206
verður annaðhvort að samþykkja þau óbreytt eða neita þeim um
staðfesting sína. Hann getur að vísu í einstökum tilfellum gefið
út lög einn, en að eins þegar brýna nauðsyn ber til og rétt til
bráðabirgða (o: þangað til næsta alþingi kemur saman). Alþingi
hefir því það, sem kallað er fult löggjafarvald, og um fjárráð þess
er tryggilegar búið en í flestum öðrum löndum.
Framkvœmdarvaldinu er þannig fyrir komið, að við hlið
konungs í Kaupmannahöfn stendur ráðgjafi fyrir ísland, sem ber
ábyrgð á stjórnarskránni. Hann hefir undir sér eina skrifstofu með
einum deildarstjóra og einum skrifstofustjóra (og 2 aðstoðarmönn-
um). Hið æðsta vald innanlands er á ábyrgð ráðgjafans falið lands-
höfðingja í Reykjavík, sem hefir vald til að ráða fjölda mála til
lykta og er fulltrúi stjórnarinnar (o: ráðgjafans) á alþingi. Skrif-
stofu landshöfðingja veitir landritari forstöðu (með nokkrum skrif-
urum). Undir landshöfðingja standa 2 amtmenn og undir þeim
aftur 17 sýslumenn og 4 bæjarfógetar (3 bæjarfógetaembættin eru
þó sameinuð sýslumannsembættum). Hver sýslumaður hefir undir
sér fleiri eða færri hreppstjóra.
Á héraðssljórn og sveitastjórn hefir orðið töluverð breyting,
svo að þjóðin tekur nú miklu meiri þátt í henni en áður. Framan
af öldinni má svo að orði kveða, að amtmennirnir væru einvaldir
fylkiskóngar með sýslumönnunum sem jörlum sínum og hrepp-
stjórunum sem hersum. En nú eru við hlið amtmanna komin
amtsráð, við hlið sýslumanna sýslunefndir (og bæjarfógeta bæjar-
stjórnir) og í sveitastjórninni hreppsnefndir með sérstökum oddvita.
I öllum þessum nefndum sitja kjörnir menn og þær eru eins konar
smáþing fyrir sig, sem hafa vald til að ráða ýmsum málum til
lykta, hver upp af annari.
Á dómaskipuninni hefir svo sem engin breyting orðið.
Dómstólarnir eru sem fyr: undirdómarar (sýslumenn og bæjar-
fógetar), landsyfirdómurinn og hæstiréttur. Nýr er að eins landa-
merkjadómurinn.
Á kirkjustjórninni hefir orðið nokkur breyting í frjálslegri
stefnu. Að því leyti sem hfin ekki lýtur landsstjórninni hefir einn
biskup (í Rvík) hina æðstu stjórn allra kirkjumála á hendi, en undir
honum standa 20 prófastar og 143 prestar (prófastar þar með-
taldir). En við hlið presta stendur nú kjörin sóknarnefnd og safn-
aðarfundur (sem ekki var til áður) og við hlið prófasts héraðsnefnd
og héraðsfundur. Eiginlegt kirkjuþing við hlið biskups með kjörn-