Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 61

221
hvöt eða jafnvel mögulegleika til að safna sér nokkru fé. Pegar
bóndinn ekki getur fengið mismuninn útborgaðan í peningum, þó
hann leggi meira inn, en hann þarf að taka út, þá getur það orðið
til þess, að hann leiðist til að taka meira út, en hann í raun og
veru þarfnast fyrir. Petta verzlunarólag verður því ekki að eins til
þess, að draga úr sparsemi manna og áhuga á aukinni framleiðslu,
heldur verður það og til þess, að ala upp í mönnum eyðslusemi,
jafnvel þar sem hún er ekld til áður eða meðfædd.
SAMGONGUR. Sé miðað við önnur lönd, eru samgöngumar
enn næsta ófullkomnar, en mikill er þó munurinn frá því, sem var
í byrjun aldarinnar. í*á gengu að eins fáein seglskip milli íslands
og útlanda og menn vóru stundum heilan ársfjórðung (3 mánuði)
á leiðinni frá Rvík til Khafnar (sbr. Eimr. III, 123). Og innanlands
vóru samgöngurnar þá svo örðugar, að embættismenn, sem fluttir
vóru úr einu embætti í annað, svo að þeir urðu að flytja búferl-
um t. d. frá Norður- eða Austurlandinu til Suðurlandsins, urðu að
senda húsgögn sín með seglskipi til Khafnar og þaðan aftur til
Suðurlandsins, til þess að geta komið þeim, og má nærri geta, hve
lengi þau hafa verið á leiðinni. Jafnvel fyrir nokkrum árum vóru
samgöngurnar innanlands ekki orðnar betri en það, að kaupmaður
á Borðeyri, sem árlega seldi kaupmanni á ísafirði töluvert af
smjöri, gat ekki komið því milli þessara staða, nema með því að
senda það fyrst annaðhvort til Khafnar eða Rvíkur og þaðan aftur
til ísafjarðar. Pað eru ekki nema fáein ár síðan höf. þessara lína
hlýddi sjálfur á tal þessara tveggja kaupmanna um slíka vörusending.
Hitia fyrstu þrjá fjórðunga aldarinnar vóru samgöngubæturnar
nauðalitlar. Að vegagerð var svo sem ekkert unnið og samgöngur
á sjó bötnuðu lítið. Helzta framförin var að eimskip fóru að ganga
til landsins (fyrst 1858), en 1875 var þó ekki lengra komið en
það, að eitt eimskip fór þangað 7 ferðir á ári og kom við í 3
ferðunum á 2 stöðum, en í hinum 4 að eins á einum stað. En
strandferðir vóru engar. Fyrst eftir að alþingi hafði fengið fjár-
veitingarvaldið var farið að vinna að því að bæta samgöngurnar,
og á hinum síðasta aldarfjórðungi hafa þær líka verið bættar stór-
kostlega, einkum á sjó. Nú sigla þannig 4 stór eimskip frá »Hinu
sameinaða eimskipafélagi« minst 18 ferðir á ári milli Khafnar og
Rvíkur með ákveðinni ferðaáætlun, og í 12 af þessum ferðum sigla
þau að meira eða minna leyti kringum landið og koma við á alt