Eimreiðin - 01.09.1900, Page 73

233
þess, að tala sveitarómaganna er svo afskaplega há og fátækra-
útsvarið þyngsti skatturinn, sem hvílir á þjóðinni. Árin 1872—75
þáði að meðaltali 15. hver maður á öllu landinu af sveit (6,e °/0),
1891 hver 21. (4,u °/o), en 1895 ekki nema hver 31. (3,8 °/o). Petta
sýnir ómagatöluna, en sveitarþyngslin sjálf sjást betur af því,
hve miklu fé hefir verið varið til þurfamanna og hve mikið hefir
komið á hvern gjaldanda. Árin 1872—75 kom af fátækraútsvari
að meðaltali á hvern gjaldanda í krónutali 22,6, 1891: 12,1 og
1895: io,», en til hvers þurfamanns var 1872—75 að meðaltali
varið í krónutali 48,0, 1891: 50,8 og 1895: 66.0. þessar tölur
sýna, að sveitarþyngslin eru næsta mikil; en þær sýna líka, að
þurfamönnum hefir mjög fækkað á þessu tímabili, sem eins og svo
margt annað ber vott um bættan efnahag almennings. Fátækra-
útsvar hvers gjaldanda er því líka orðið 12,3 minna í krónutali á
ári 1895, en það var 1872—75, og er það engin smávegis fram-
för, þegar þess er gætt, að árið 1895 var þó að meðaltali varið
17,4 meira í krónutali til hvers þurfamanns en 1872—75.
En þó að sveitarþyngslin þannig hafi minkað mikið, þá er þó
fátækraútsvarið enn mjög tilfinnanlegt, enda eru gjöldin til fátækra
í rauninni talsvert meiri en þessar tölur sýna. í þeim eru sem sé
ýmisleg óviss útgjöld sveitarsjóðanna .ekki meðtalin, svo sem t. d.
greftrunarkostnaður sveitarómaga, kostnaður við fátækraflutninga,
bráðabirgðarsveitarstyrkur og lán til þurfalinga, sem sjaldnast eru
endurgoldin. Auk þess er ómagameðlagið sjálfsagt að öllum jafn-
aði minna, en það í raun og veru kostar að ala ómagann. Pegar
alls þessa er gætt, verður því ekki neitað, að gjöldin til fátækra
eru enn óhæfilega mikil, og það verður því í nánustu framtíð að
reyna að finna einhver ráð til að minka þau og koma haganlegri
skipun á fátækramál landsins. Pað er varla hugsanlegt að slíkt
megi ekki takast, ef hyggilega er að farið; því sá heljarmunur er
er þó ekld á velmegun t. d. Færeyinga og íslendinga, að jafn-
mikill munur þurfi að vera á sveitarþyngslunum hjá þeim, eins og
hann er nú. Samkvæmt skýrslu hagfræðisskrifstofunnar í Khöfn
vóru 1880 af hverjum þúsund íbúum á Færeyjum ekki nema 3 á
sveit (0,3 °/0), en um sama leyti vóru þeir á íslandi 53 af hverju
þúsundi (5,8 °/0). I’etta virðist benda á, að Fátækramálum Fær-
eyinga sé að einhverju leyti haganlegar fyrir komið en hjá oss.
Fað er líka víst, að ef sveitastjórnirnar beittu sér dálítið betur
gegn ýmsum þurfamönnum, þá mundi mega fækka þeim töluvert.