Eimreiðin - 01.05.1909, Síða 11

91
þýðunni, eins og þeir hafa gert, til raikilla nytja. Nú verða þeir
ónýtir úr þessu, og þá er einsætt að losa alþjóðina við þann afar-
mikla kostnað. Guðsmálið ætti að boða í allsherjar guðsmálaritum
og skyldi þeim útbýta gefins.
Pá er afar tjölmenn stétt í landi voru alsendis óþörf; en það
er kaupmannastéttin, sem þarf afarfé til framfærslu sér úr vasa
vinnulýðsins. Kaupfélög ættu að taka við starfi þessu og mætti
spara hundruð þúsunda á þann hátt. Almenningur er ekki fær
um að taka á bak sitt stjórnarfarssjálfstæði, fullvalda ríkis, efhann
er ófær til að vera í samvinnufélögum eða kaupfélögum.
Og enn þá er eitt: Þjóðin öllsaman þarf að lifa lífi sjálfsaf-
neitunar og sparsemi, ef þetta land á að verða bygt siðuðum
mönnum.
Islendingar þurfa ekki að hugsa sér það, að sigla muna#ar-
vindinn eftir útlendingum. Veðrátta landsins leyfir þeim það ekki
né hnattstaða þess. Reynslan sýnir glögt, að þetta er sannleikur.
Af því að vér höfum landrými mikið í samanburði við fólksfjölda,
og svigrúm endalaust á sjónum, getum vér lifað í landinu lífi
sparsamra atorkumanna, en alls ekki munaðarlífi stórveldamanna.
Vér getum lifað hérna, ef vér tökum oss til fyrirmyndar og eftir-
breytni sparnaðarlíf Kínverja og Japana — en ekki að öðrum
kosti.
Sumir menn hafa haldið fram þeirri kenningu, að hér mætti
ausa upp auðæfum úr sjó og landi, ef bankar risu upp og atorku-
fyrirtæki, sem útlend reynsla bæri á herðum sér. — Bankarnir
komu á laggirnar og lánuðu út fé sitt á tvær hendur. En velmeg-
un alþýðu hefir ekki aukist mikið við þessar tiltekjur, né heldur
einstaklinga. Menn hafa farið til Norðurlanda og Vesturheims og
komið aftur, sezt hér að búi og —- farið á höfuðið. Pannig hefir út-
lenda reynslan gefist flestum.
Og sjávarútvegurinn hefir verið á harla völtum fótum. Pó
hefir fiskiverðið verið geypihátt þessi árin. Vélabátar hafa gefist
bezt, og þó ekki veitt hagnað eigendum sínum, nema ef vera skyldi
á stöku stað, t. d. í Vestmannaeyjum og við Isafjarðardjúp. Reynsl-
an virðist benda í þá átt, nú sem fyrri, að hér sé vel lífvænlegt
iðnum mönnum og sparsömum. En fésýslumenn sýnast ekki
eiga hér heima.
Petta er ekki til að barma sér yfir. Manngildið er ekki undir
því komið, að svo kölluð fullsæla fjár sé auðfengin. Sú þjóð er