Eimreiðin - 01.05.1909, Síða 22

102
manninn, sem hefir styrk sinn í kvendygðunum, nema þeim höf-
undi, sem er bæði skáld og göfugur að innræti.
Mannlífið er bæði gott og vont. Sögurnar sem lýsa því, eiga
að vera illar og góðar á sama hátt. Annars eru þær ekki réttar
lýsingar.
Þessi saga leiðir fram á sjónarsviðið geðfeldar myndir og
ógeðfeldar. Gróa er ekki hugljúf kona. En þuríður er hugnæm.
Hún er mótvægi Gróu í sögunni. Og það sést ljóst, að höfund-
ur sögunnar hefir mætur 'á henni.
»En Geirmundur þarf ekki að vera launsonur prestsins«, segja
sumir. Hann þurfti ekki að fara úr eldinum í bálið, nema af því
að höfundurinn vill velta öllum í skarninu, sem hann segir frá.«
fessi ásökun er algeng um öll lönd.
Skáldin, sem uppi eru nú á dögum, eru oft atyrt og þeim er
legið þungt á hálsi fyrir það hátterni sitt, að þau taka sér fyrir
yrkisefni sársauka-atriði úr mannlífinu, oftar en hitt.
Peir, sem lesa skáldsögur þessar, gretta sig í framan og
segja: Svei! fetta er ljóta sagan. Er ekki nóg af ljótum sög-
um hérna í kringum okkur — sönnum sögum ljótum, þó ekki sé
verið að búa til ljótar sögur í þokkabót? Eg vil lesa mér til
ánægju, en ekki til kvalar. Þetta segir einn og annar.
Rétt er nú það, góðir hálsar!
Og þó er þetta ekki rétt, nema að sumu leyti, þegar málið
er grandskoðað.
Fyrst er þess að geta, að skáldin búa ekki til sögur sínar
nema að sumu leyti. Þau búa þær til á líkan hátt og matreiðslu-
kona, eða matsveinn, býr til mat. Þau hafa efnið alt fyrir fram-
an sig. Náttúran og mennirnir leggja þeim föngin upp í hendurn-
ar. En þau búa til réttina úr þeim.
Skáldin taka efnið í sögur sínar úr mannlífinu og sníða það
til í höndum sér. — Þau s k a p a ekki menn né konur, heldur taka
þau menn og konur, sem þau þekkja og lýsa þeim. 3?au breyta
nöfnum og samböndum og færa til atburði og sambönd úr dag-
jega lífinu. Það er þeirra verk. Skáldin eru nokkurskonar vef-
arar. Sagan þeirra er vefur. Þau fá efnið í vefinn eða uppistöð-
una hjá náungum sínum. En þau setja á hann lit og lögun og
gefa upp í hann.
Deilt hefir verið um það í löndunum víðsvegar, nú um langa
hríð, hvort skáldin ættu heldur að vera: málarar tilfinninga og