Eimreiðin - 01.05.1909, Blaðsíða 9

89
að vér fáum framgengt öllum þeim málum, sem vér höfum sam-
þykt í þinginu, og getum nú fengið að ráða tilhögun á ráðherra-
skipuninni og getum fengið að losna við að bera upp málin í
ríkisráðinu.
Petta eru engin ambáttarkjör, sem þjóðin á að búa við hjá
Dönum. Fjallkonan verður að eins í húsmensku hjá þeim með
utanríkismálin. En þar bagar hana fátæktin ein. Og ef vér get-
um auðgað hana nógu vel, þá má yfirstíga þann þröskuld.
En eru nokkurar líkur til að þjóðinni aukist verulega fjár-
munabolmagn í framtíðinni?
Pað mál veltur alveg á vilja alþjóðarinnar.
Efnahagur hennar getur batnað með þrennu móti. Fyrst og
fremst er hægt að spara útgjöld til embættismanna og uppgjafa-
embættlinga. Eimreiðin hefir flutt tvær röksamlegar ritgerðir um
það efni og eru þær óhraktar enn. — I öðru lagi getur fram-
leiðslan vaxið í landinu eins og hún hefir vaxið. Pá vex og gjald-
þolið. Og í þriðja lagi getur þjóðin sparað við sig munaðarvör-
urnar, svo að hundruðum þúsunda skifti, og mundi verða sælli og
hraustari eftir en áður.
Fámenn þjóð og lítil, sem býr í mögru landi, við harða
veðráttu — hún verður að temja sér sparnað og sjálfsafneitun,
ef hún á að vera sjálfstæð. — Hér í landi þyrfti alis engin úr-
þvættis örbirgð að festa fót, ef skynsamlega væri lifað. — Vér
horfum enn þá á fornöldina og dáumst að gullaldartíbránni, sem
titrar yfir fornaldarlífi íslendinga, eða sögualdarlífinu á þjóðveldis-
tímanum. — Vér sjáum þjóðveldisljómann í skuggsjá sögunnar.
Og okkur dreymir um nýjan þjóðveldis eða fullveldisljóma í fram-
tíðinni. Petta er hillingarefni, og vel fallið til skáldskaparmála
eins og hvert annað glæsilegt tilfinningamál. Hitt er aftur við-
kvæmt tilfinningamál, hve illa vér erum staddir nú til að lifa
fullveldis-lífi eða þjóðveldis. Vér stöndum svo afarilla að vígi í
samanburði við forfeður vora hina sjálfráðu. feir gátu lifað þjóð-
veldislífi, af því að þeir voru sjálfstæðir menn að efnum og menn-
ingu. Peir voru svo vel staddir heima fyrir, að þá reið »drjúg-
um hver bóndi til þings«, þeir skipuðu sjálfir málunum, alþýðu-
mennirnir. Landið var fult af fólki, bygðin upp um afdali og al-
staðar, þar sem grasið gröri; tún og hagar girtir, ullin unnin öll
og sjálfir önnuðust þeir verzlun sína og siglingar. Pá voru engin
utanríkismál, því lík sem nú eru með fullvalda ríkjum.