Eimreiðin - 01.05.1909, Blaðsíða 8

88
að lifa sparneytnara lífi, heldur en gert er. Almenningur lands-
ins þarf að spara við sig munaðargleðina og munaðarvörurnar, ef
þessi þjóð á að vera sjálfstæð heima fyrir.
Landshagsskýrslurnar sýna munaðarvörukaupin í landinu, hve
gífurleg þau eru og vitlaus. — Eg ætla ekki að snara þeim töl-
um á pappírinn, það hefir verið gert svo oft, að sumum kann að
leiðast sú þula. En ég skal nefna fáein dæmi sem sýna svartar
myndir.
Skilríkur maður hefir sagt mér, að á einu heimili í sinni sveit,
hefðu verið keypt 60 pund af neftóbaki, fyrir örfáum árum, til
ársins. — Eg veit til þess, að mörg heimili eyða eins mikilli fjár-
hæð fyrir kaffi sykur og tóbak, sem eytt er fyrir aðkeypta mat-
vöru.
Pannin fer alþýða með efnin sín.
Og embættismennirnir eru þeim mun verri flestir sem þeir
hafa meiri tjárráð en alþýðumennirnir. Ég skal geta þess, að einn
allra gáfaðasti og harðvítugasti »sjálfstæöis«-maöurinn, sem á ferð-
inni var í sumar, hefir sagt það við mig berum orðum og með
mikilli áherzlu, að hann vildi gjarna, að maðurinn væri skapaður
með einu skilningarviti enn í viðbót við þessi alkunnu fimm ■— »til
þess að troða í það einhverju, sem nautn væri að.«
Pennan baneitraða hugsunarhátt þarf að draga á eld brenn-
anda, eða steypa honum í afgrunnið, svo að hann komi ekki upp
að eilífu. Landi voru og þjóð er hann verri og voðalegri en djöf-
ullinn sjálfur; því að hann hrekur börnin á sveitina og steypir
margri konu í örvæntingu, en drepur dáðina úr þjóðinni, til þess
að geta risið á legginn og staðið á sjálfs síns fótum.
Sú þjóð, sem kýs að lifa munaðarlífi, verður aldrei sjálfstæð
—- nær aldrei fjármuna bolmagni, til þess að lifa sjálfstæðu menn-
ingarlífi heima fyrir. Og ef leiðtogar hennar ala þennan hugsun-
arhátt í eigin brjósti og annarra, getur hún aldrei orðið sannsjálf-
stæð á metnaðar vísu, eða út á við. —
því að sjálfstæðismálið er auðvitað ekkert annað en metnaðar-
mál. Eg er ekki að gera lítið úr því fyrir þá sök. En mér
finst okkur ætti að vera það enn þá meira metnaðarmál að hætta
tíundarsvikum og horfelli og vera búnir undir veturinn, efla al-
þýðumentun og hlynna að bókmentum og listum, heldur en ríkis-
fullveldið á pappírnum. Petta alt ætti að sitja í fyrirrúmi — úr
því að málum vorum er nú komið í svo gott efni hjá Dönum,