Eimreiðin - 01.01.1910, Page 66

66
ræðis list í framsetningunm; því jafnskýrt og alt er gert, þá er það þó
jafnan gert með fáum, skörpum dráttum. og nokkurn veginn laust við
óþarfa mælgi eða hrókaræður frá höfundinum. Persónurnar eru yfir-
leitt látnar lýsa sér sjálfar með eigin orðum og gjörðum, svo að þær
standa eins og meitlaðar fyrir hugskotssjónum vorum — alveg eins og
í sögunum okkar gömlu. Annars minna skapsmunalýsingarnar (t. d.
Borghildar) líka töluvert á þær. Og þó eru þær fyllilega gripnar út
úr nútíðarlífi voru, eins og alt, sem frá er sagt.
Jóni Trausta hefir aldrei betur tekist en hér. Hann er að fika
sig upp í öudvegissess skálda vorra — meira að segja kominn þangað.
Og þó er vísast, að honum eigi eftir að fara fram enn þá, jafnstór-
stígur og hann hefir verið í þeim efnum hingað til, frá því hann fyrst
hóf göngu sína. Því ekki var hann nú beysinn, þegar hann byrjaði.
En fróðlegt væri að vita, hvort menn geta bent á jafngóða sögu, og
»Grenjaskyttan« er, hjá öðrum þjóðum, eftir mann, sem engrar ment-
unar hefir notið, nema þeirrar, sem hann sjálfur hefir aflað sér í tóm-
stundum sínum frá vinnunni Þeir verða að fara að líta upp til
Jóns Trausta, skólagengnu mennirnir, sem hingað til hafa litið niður á
hann sumir hverjir. V. G.
Z. TOPELIUS' SÖGUR HERLÆKNISINS. IV. Rvík 1908.
í þessu síðasta bindi -er 13.—15, saga herlæknisins, og segir þar
frá viðburðum á hinum fyrstu stjórnarárum Gústafs III. og stjórnar-
byltingu hans 1772. En aðallega snýst frásögnin þó enn um Bertel-
skjölds- og Larssonsættina, eins og í hinum fyrri sögum, og enn skýtur
töfrahringnum konungsnaut þar upp úr kafinu, og lendir hann að síð-
ustu hjá Gústafi konungi III. Er frásögnin að vanda hin skemtilegasta
og þó . jafnframt einkar fræðandi um aldarhátt og menningarstrauma
þeirra tíma, t. d. um háskólalífið, gullgerðarlistina. stéttaríginn, stjórn-
vélabrögð og margt fleira, Getur því tæpast betri skemtibók en þessar
sögur, og eiga bæði þýðandinn og útgefendurnir hinar beztu þakkir
skildar fyrir að hafa komið þeim á íslenzku, En mein er að því, hve
stafsetning og prófarkalestri er enn ábótavant víða hvar. f’ýðingin sjálf
hefir og sömu kosti og galla og í fyrri bindunum; annars vegar snildin
og tilþrifin, en hins vegar sumstaðar óþægileg hroðvirkni og dönsku-
slettur, t. d. inntaka borg, hjarta (bls. 5, 271), inntakandi velvild (51),
samslags (35), umvendun (442), varasemi (= varkárni, 63), ekit) (tví-
vegis) fyrir »akið« (229) o. s. frv. Væri lítt um slíka smámuni að sak-
ast, ef hér hefði einhver klaufi haldið á pennanum, sem ekki vissi
betur; en þegar öndvegishöfundar þjóðarinnar láta þess konar hrat
sjást innan um gullkorn sín, þá getur tungunni verið af því hætta búin.
Því einmitt þá höfunda tekur æskulýðurinn sér til fyrirmyndar, og
álítur, að vonum, alt gott og gilt, sem hann finnur í ritum þeirra.
Einmitt þess vegna er hér á þessa galla bent, en ekki af neinni löngun
til að varpa skugga á ritsnild séra Matthíasar, enda stendur hún á
svo traustum fótum, að henni er sízt háski búinn, þó að einhverju sé
fundið hjá honum. V. G.