Eimreiðin - 01.05.1911, Blaðsíða 12

88
íslandi. Par var Bergr Sokkason á 14. öld og löngu fyr Nikulás
ábóti Bergsson (f 1159). Margir hafa ætlað, að kvæðin, og eink-
um Píslargrátur, muni hafa verið ort á síðustu dögum Jóns bps.
En til þess vantar sönn líkindi, enda skorti þá öll föng og tíma
til þvílíkra starfa. Pað er og vart hugsandi, að höf. hefði þá
hvorgi sveigt að siðaskiftunum og þeim háska kristninnar, sem
honum þótti yfir vofa landinu. En kvæðin eru þessi: Píslar-
grátur, Ljómur, D avíðsdiktur, Niðurstigsvísur og
Krossvísur. Um kvæðin segir Finnur próf. Jónsson í Bók-
mentasögu sinni: »Pau eru öll ágætlega ort að öllu leyti; málið
einfalt og blátt áfram og setningaskipan greið og ljós. Pau lýsa
því andríki, trúarmóð og hita, sem búið hefur í brjósti Jóns
biskups.«
Eins og áður er sagt, entist ró og friður í Norðurlandi alla
daga Jóns bps., eftir að Teits málum linti. Var Jón bp. ekki
einungis hinn stjórnsamasti maður, heldur og hinn mildasti, og það
eins við ríka og snauða, enda unnu honum allir, eins vítt og hans
yfirsókn náði; og líka átti hann marga vini víðar, svo sem í
Borgarfirði og á Vestfjörðum. Fátækum gaf hann ríflegast allra
biskupa, og lét tvisvar á ári útbýta þeim 15 eða 20 hundraða
virði í vistum, klæðum og skóleðri. Veizlur hélt hann margar
og með mikilli rausn og glaðværð, eins og ég hefi áður tekið fram;
átti það dável við Norðlendinga hans, enda vissu þeir, að nógur-
inn var til og húsbóndinn fæddur gleðimaður. En nú, er hæst
stóð velgengnin, tók veður háskalega að þykna í lofti. Fyrst
bárust honum þau tíðindi, að dómkirkjan í Skálholti hefði brunnið
til kaldra kola, þar næst, að Kristján konungur hefði fangað alla
biskupa í Danmörku, tekið kirknafé og klaustra, og lögleitt siðabót
Lúthers. Yfir þeim tíðindum mun hann hafa orðlaus orðið. Pá
fréttir hann aðfarir Pjóðverjans Diðriks van Minden og töku
Viðeyjar. Pá kvað Jón bp.:
Sunnan að segja menn
Sundklaustur haldið laust;
þýzkir gerðu þar rask
þeygi gott í Viðey.
Öldin hefir ómild
Ála bruggað vont kál.
Undarlegt er ísland
ef enginn réttir hans stétt.
1540 frétti hann 1 Kalmanstungu á þingreið þau stórtíðindi,
að Gissur bp. væri kominn út með nýja kirkjuskipan, en Ögmundur