Eimreiðin - 01.05.1911, Blaðsíða 62

138
fyr og Austurríki-Ungarn enn — þó með .naumindum sé — hafir
auk konungsins, ekki annað verulegt sameiginlegt en utanríkismál
og hervarnir, eða þá að minsta kosti frið og ófrið. En hér ræöur
það aftur úrslitum, ab sá heljarmunur, sem er á fólksfjölda Dan-
merkur og Islands, mundi vafalaust gera mönnum ómögulegt að
koma sér saman um haldgóða skipan á samstjórn sameiginlegu
málanna; en þó einkum það, að það væri full fjarstæða, að stofna
slíkt þjóðréttarsamband, sem í eðli sínu er ekkert annað en her-
varnasamband, milli tveggja landa, sem bæði liggja svo langt
hvort frá öðru og hafa svo geysi-mismunandi fólksfjölda. Skylda
Danmerkur til að verja Island um aldur og æfi, án þess nokkuð
kæmi í móti frá Islands hálfu, mundi í raun og veru breytast í
einhliða vernd (Protektorat) Dana, á líkan hátt og vernd Tyrkja
gagnvart Krít. En það væri engan veginn í þágu Danmerkur, að
halda uppi slíkri einhliða »eilífri« vernd eftir kröfu íslendinga, og
lenda svo máske í stappi við aðrar þjóðir fyrir bragðið, þegar
Danir þó jafnframt væru látnir sæta sömu kjörum á íslandi sem
útlendingar. Pegar því jafnvel norsk-sænska sambandið gat ekki
staðist þjóðerniskritinn milli jafn-náskyldra þjóða, þó lega þessara
tveggja landa virtist að gera sameiginlegar varnir þeirra nærri því
sjálfsagðar, þá mundi eintómt »hervarnasamband« milli Islendinga
og Dana, sem legði Dönum einum byrðar á herðar, — ef það þa
nokkru sinni kæmist á, eftir að fæðingjaréttinum og fiskiveiðarétti
Dana hefði verið sagt upp af Islands hálfu, — eflaust verða harla
endaslept og sjálfsagt ekki annað en undirbúningsskref til fulls
skilnaðar.
Pað virðist því ljóst, að sérhver tilraun til að veikja enn
frekar það ríkissamband, sem þegar er helzt til veikt orðið, gæti
óhjákvæmilega ekki leitt til annars en fulls skilnaðar. Og að láta
að óskum minnihlutans á alþingi um að ganga að þjóðréttarsam-
bandi einu, mundi í raun og veru þýða það eitt, að Danmörk
skyldi afsala sér þeirri réttarstöðu sinni, sem fengið hefir þjóð-
réttarlega viðurkenning, til þess að láta íslendinga eina um að
ákveða, hvort þeir, að uppsagnarfrestinum liðnum, óskuðu að segja
að fullu skilið við Dani, eða kysu heldur að heimta, að Danmörk
skyldi halda áfram að bera byrðarnar af fullveldi hins nýja íslenzka
konungsríkis. Ættu menn því aðeins um tvent að velja, annað-
hvort »málefnasamband« alþingis-minnihlutans eða »konungssam-
band« alþingis-meirihlutans, sem er ekkert annað en fullur ríkis-