Eimreiðin - 01.01.1917, Side 3

3
hans. Hins vegar er bóndi einfær um, að taka á sig ábyrgð á
skuldum konu sinnar og afsala sér trygging í eignurri hennar,
Munur þessi er lögmæltur til varnar húsfreyju, er búast mætti við,
að yrði ella, einkum meðan hún væri að læra að fara með ný-
fengið fjárræði, — það er ekki nema 15 ára gamalt — full-
talhlýðin og eftirlát bónda sínum að þessu leyti.
En þó að húsfreyja sé þannig í orði kveðnu jafnráð bónda
síhum um fjármál, hafi hún aldur til, þá er þó í rauninni m i k i 11
munur á fjárráðstöfunarvaldi hennar og bónda hennar, meðan
bæði búa saman með venjulegu móti. Að vísu verður beggja,
sem annars var, þegar er vígslumaður hefir lýst hjónaefnin hjón.
Brúðurin eða brúðguminn, sem ekkert átti áður, eignast nú allar
eigur hins að hálfu leyti. En þó að brúðurin hafi lagt í búið alt
annað en föt brúðgumans, og jafnvel þau líka, þá tekur bóndi
samt við búsforráðum og má yfirleitt fara með þau eins og hann
ætti alt einsamall, en hún ekkert.
Eg segi, að bóndi taki við búsforráðum og hafi þau á hendi,
og á með því við það, að hann stjórnar félagsbúi þeirra hjóna
eða sameign þeirra; en það merkir ekki ávalt allar eignir beggja
hjóna. Hvort um sig getur átt séreign, meiri eða minni. Og
s é r eign hvors um sig er yfirleitt undir sérumráðum séreiganda,
ekki síður húsfreyju en bónda. Hafi húsfreyju t. d. verið gefin
jörð eða hún arfleidd að jörð með því-skilyrði, að séreign skyldi
vera, þá ræður húsfreyja henni ein, sé hún fjárráð, en ella sá
forráðamaður, er henni kynni að hafa verið settur. — Á líkan hátt
ræður húsfreyja ein því, er hún vinnur sér inn, t. d. með kenslu
eða saumum. Hún ræður ein slíku sjálfsaflafé og því, sem
hún hefir keypt fyrir það, hversu ung sem hún er. fó getur hún
ekki ráðstafað nema helmingi þess eftir sinn dag. Það kemur til
af því, að bóndi hennar á það í raunirini að hálfu leyti, enda þó
að það sé alt í einkaumráðum hennar í lifanda lífi, að sínu leyti
eins og húsfreyja á hálft félagsbúið, enda þó að það sé í um-
ráðum bónda.
Bóndi hefir þó ekki alfrjáls umráð yfir félagsbúinu, ræður því
ekki ö 11 u, eins og hann ætti það einn. Að vísu ræður hann
því í sínu nafni og getur ekki konu sinnar, eða þarf ekki að geta
hennar, þegar hann ráðstafar eignum þess, selur eitthvað eða
kaupir eitthvað til búsins. Og ekki þarf bóndi heldur að gjöra
konu sinni reikning ráðsmensku sinnar yfir félagsbúinu, þegar hann
1*