Eimreiðin - 01.01.1917, Síða 14

14
Mildi viö einn hefir hingað til ekki þótt ettirbreytnisverð, hafi
hún þurft að vera samfara ómaklegri harðýðgi eða ójöfnuði við
annan. Að minsta kosti þótti hann ekki ýkja réttlátur' dómarinn,
sem dæmdi höfuðið af bakaranum fyrir morð, sem járnsmiðurinn
hafði framið. En meðferðin á óskilgetnu börnunum, sérstaklega
á svokölluðum hórbörnum, er ekki öllu réttlátari.
Hvortveggja meðferðin er ómakleg. Hvor um sig lætur
sýknan líða fyrir sekan. En dómarinn hafði sér þó það til máls-
bóta, að bakararnir voru tveir í þorpinu, en járnsmiðurinn ekki
nema einn, og án járnsmiðs gátu »þorpararnir« ekki verið. En
hvað mundi oss geta gengið til, að fara illa með óskilgetnu börnin
og mæður þeirraf Afraksturinn af þeirri meðferð er alstaðar
sjálfum sér líkur, meiri barnadauði og yfirleitt ónýtari og verri
borgarar. Og þessi eftirtekja er ekki bráðabirgða-uppskera. Hún
tollir oft að meira eða minna leyti við eftirkomendurna. Gömlu
mennirnir trúðu því, að ilt væri jafnvel í ætt gjarnast.
m
Meðferðin á óskilgetnu börnunum er jafnvel enn ranglátari en
á bakaranum, því að hlutskifti þeirra er þeim nærri því ennþá
ósjálfráðara, en hlutskifti hans var honum. Hann hefði haldið
lífi og limum, ef hann hefði haft vit og kjark til að forða sér í
lögsagnarumdæmi, sem öruvísi var ástatt í, en óskilgetna barninu
bjargar tæplega skemmri flutningur en á annan hnött, því að
hérna megin eru allir Jónar iafnir, allir dómarar jafn-réttdæmir
í því efni.
Meðferðin á óskilgetnu börnunum er jafnvel enn hættulegri
þjóðfélaginu en rangur líflátsdómur. Jafnmiklar öfgar og bakara-
dómurinn mundu bráðlega drukna í eðlilegum afturkipp jafn-
óvenjulegrar óhæfu. En löng sambúð við daglegt ranglæti sljóvgar
réttlætistilfinningu einstaklings og almennings, og eyðir oft jafnframt
öðrum góðum mannspörtum.
En það kennir víðar harðýðgi, misréttis og jafnvel ranglætis
í lögum vorum en hér, og þótt ég hafi nú í rauninni lokið við
yrkisefnið, þá mætti ég þó ef til vill benda væntanlegu nýju
starfskröftunum á tvö viðfangsefni, sem altaf hafa verið þyrnar í
augum mínum, en það eru refsilög vor og réttarfarslög í svo-
kölluðum sakamálum. R e f s i 1 ö g vor byggjast að miklu leyti
enn á gamla Gyðingalögmálinu: »Auga fyrir auga og tönn fyrir
tönn«. Stytti illa uppalinn, oft líklega hálfruglaður, aumingi, og