Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1987, Blaðsíða 8

Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1987, Blaðsíða 8
8 LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1987. Stefán Jól „Ég íannSt át rrvT efánssi ti n Ti jnogi þa Dgninfr r e YQ ávinstri: kld bæ^ cví\ ileí / ii j ?a að ^d stö ðu“ - sagði hann síðar um viðskiptin við „kommúnistanaa Var Stefán Jóhann Stefánsson, forsætisráð- herraogformaður Alþýðuflokksins, út- sendari CIA? Efmarka má fréttir síðustu daga virðist það engum vafa undirorpið. Ríkisút- varpið flutti þá frétt fyrst að Stefán Jóhann hefói, á þeim tíma sem hann var forsætisráð- herra 1947 til 1949, frmdað reglulega með fulltrúum bandarísku leyniþjónustunar. Þetta áttiaðkomaframí skjah og skýrslum sem norski sagnfræðingur- inn Dag Tangen fékk úr skjalasafin Hanys Truman Bandaríkjafor- seta. Stefán hvergi nefndur Það hefur hins vegar komið á dag- inn að þessi hugmynd getur ekki verið byggð á skýrslunni góðu og Stefán Jóhann er ekki nefndur þar á nafn. Efni skýrslunnar hefur verið rakið í DV. í henni erfjallað um áhyggjur Bandaríkjamanna og ís- lenskra ráðamanna vegna áhrifa kommúnista á íslandi og hugsanlegr- ar valdatöku þeirra. í því sambandi mæltu ráðgjafar Bandaríkjaforseta meðal annars með innrás í ísland ef í hart færi og féllst Truman forseti á þá hugmynd. Það er eftir sem áður óljóst hvernig nafn Stefáns Jóhanns tengist máhnu. Tangen segist hafa séð bréf í skjala- safni Trumans þar sem þetta komi fram. Hann veit hins vegar ekkert um uppruna bréfsins og man ekki hvenær það var skrifað. Það verður því ekki fyrr en þetta dularfulla bréf kemur í leitirnar að hægt er að full- yrða um hlut Stefáns Jóhanns að málinu. Ljóst er að samherjar hans í jafnað- armannaflokkunumm í Noregi og Danmörku höfðu samvinnu við CIA. Þar er meðal annarra nefndur til sögunar Hákon Lie sem á þessum árum var framkvæmdastjóri norska Alþýðusambandsins. Stefán Jóhann átti eðli málsins samkvæmt töluverð samskipti við félaga sína í Noregi. Eftir sem áður skortir sannanirnar fyrir samvinnu Stefáns Jóhann við CIA. Hins vegar er það forvitnilegt við þetta mál að enn eru komnar upp á yfirborðið deilur kaldastríðsár- anna og það inni á Alþingi fjórum áratugum eftir að þessir atburðir gerðust. Slagurinn við kommúnistana Stefáni Jóhanni á öðru fremur að hafa gengið það til að koma höggi á forystumenn Sósíalistaflokksins og þá sem áttu að vera hallir undir kommúnisma í hans eigin flokki. Þar er einkum átt við Hannibal Valdim- arsson. Stefán Jóhann segir frá þessum viðskiptum í ævisögu sinni og undir- búningi að stofnun Atlantshafs- bandalagsins sem bæði Hannibal og einnig Gylfi Þ. Gíslason voru andvíg- ir. Stefán fór utan snemma árs 1948 til að ræða við norræna jafnaðar- menn og forsætisráðherra Dan- merkur Noregs og Sviþjóðar um málið. Heimkominn skrifaði hann Hedtoft, forsætisráðherra Danmerk- ur, og vonaðist eftir náinni samvinnu „hvað snertir afstöðu Alþýðuflokks- ins til kommúnista, eins og við ræddum um á fundinum. Mér væri ánægja aö frétta frá þér um þessi mál og mun, ef eitthvaö skeður hjá okkur, láta þig vita í trúnaði." Hitt er ekki vitað hver þau trúnað- armál voru og ekki heldur hvort CIA hafði þar afskipti af. Viðskipti Stef- áns Jóhanns við menn lengst til vinstri í íslenskum stjómmálum voru ávallt mjög illskeytt og litlir kærleikar með honum og forystu- mönnum Sósíahstaflokksins, sér- staklega þeim Brynjólfi Bjamasyni og Einari Olgeirssyni. Eftir að Stefán Jóhann hafði mynd- að stjórn árið 1947 með sjátfstæðis- og framsóknarmönnum voru honum ekki sparaðar svívirðingarnar á þingi. Brynjólfur Bjarnason sagði að forsætisráðherrann væri „minnst virtur allra íslenskra stjórnmála- manna og það ekki að ástæðulausu". Brynjólfur lýsti einni þessara ástæðna svo: „Eins og öllum er kunn- ugt hefur þessi maður sótt það allra manna fastast, að Bandaríkjunum yrðu afhent íslensk landsréttindi. Þennan mann valdi íslenska aftur- haldiö til forystu fyrir sig. En það er mikil smán fyrir ísland, að þessum manni skuli hafa verið lyft til æðstu valda. Að vísu er hann ekki annað en þjónn. En rotinn hlýtur sá mál- staður að vera, sem velur sér slíkan þjón.“ Rógsherferð Emil Jónsson, flokksbróðir Stefáns Jóhanns, varð meðal annarra til að svara Brynjólfi og sagði: „Hann hef- ur aldrei látið undan hinum ofstæk- isfullu rógsherferðum kommúnista. Hann hefur séð hættuna, sem ís- lenskum verkalýð og íslenskri alþýðu stafaði af starfsemi kommún- ista, og varað við henni. Þess vegna hefur hann verið ofsóttur." Og Emil var viss um að hér væru á ferðinni „heimatilbúin ósannindi í þar til gerðri verksmiðju kommúnista; en sú framleiðslustarfsemi er þeirra sérgrein, þeirra nýsköpun í íslenskri pólitík“. Stefán Jóhann segist ekki hafa talið þessar orðahnippingar „ýkja hættu- legar fyrir ríkisstjórnina". Hættan hafi verið meiri innan Alþýðuflokks- ins og hinna stjórnarflokkanna og hann segir að á „bak við alla ráð- herrana lágu ýmsir undir úlfafeldi og vildu gjarnan sæta þeim tækifær- um, sem gæfust, til að skipta um á skákborðinu. Ég átti þar ekki ævin- lega þægilega aðstöðu." Það er því eðlilegt þótt mönnum bregði ekki við þegar líkur eru leidd- ar að því að Stefán Jóhann hafi varað Bandaríkjamenn við hættunni af „ís- lenskum kommúninstum". Hins vegar er erfiðara að standa við full- yrðingar um að hann „hafi starfað í nánu samráði við CIA og talið að herinn yrði að koma til að vemda sig gegn Einari, Brynjólfi, Hannibal og öðrum vondum kommúnistum", eins og ályktað er í Þjóöviljanum. Þaö eru heldur ekki ný sannindi að Bandaríkjamenn hafi haft áhyggj- ur afáhrifum „kommúnista" hérá landi á fyrstu ámnum eftir stríð. Hugmyndir þeirra um viðbrögð snerust meðal annars um innrás í landið eins og áður hefur komið fram. -GK J*« I J*JJJ r»on *i ****** TRUMAN LltKAKY 1 **r.11. ia ii.ii nc'. s.jret.cy'* HlL 1 — Th* irvtld«n NSC , T A REPORT COFY NO—1— TO THE NATIONAL SECURIÍTY COUNCI by j .. I..v Jaly tJ, lítt WASHINOTON «0J'SS"al.. -u~ ■TOP-SEtjgFT IRARY / :»ry'« FIIm' NATIONAL SECURITY COUNCIL WASHINOTON W-SKRET- Au^ujt 4, 1949 tciimfiinni for ;ic piuszssiti Tha Nttional Securlty CouhoU lto 44th Uoatine adoptad for your oonatdoration Uu onclooad r*port on "Th* Pooltlon of tho Onitod State* 'ílth Roapoet to Wnitod Stotoa *nd Morth AtUntlc Soourlty Intaroato In looiwid* (ÍEC 40A)» Tho Notionxl Soeurlty CovjncU rooonaond* that you *pproro tho "Coneluolone* contolnod thor*in ijul diruot tholr iqdOiMnUUon ty oll opproprUU HiuouUto DoparUant* *nd Ajjnoiu* of tli* U. S. Oovonuxmt Undor tho ooordlnntlon <|f tho Sacrotary Xxooutivo SooroUry . Sfxwa l AmOTöDi •TftterrrfirT Ivr dlVKcl I .1’ 5 IKUHAN 're*ident'* Spcreury’* Fll|i afford the bo*t pretext for entr, of forelgn forcea nn tho th»t auch íoroat v.r. r.qulr.a for th. íroiírvtuói'of oÍSL8!! protBotion of jlllt.ry f.olUtl«. ....ntl.l to’th° .StlSr’SLÍ ooomunlty. Thl. iolutlon uould lnply . d.l.y of 10SS sswsasa-aa sip&rí s.uí?;rip;íSri^! ‘K Ba,*Un* *•» *“•■$£ »hioh(^.o2L?;;,:;!tSi1Kt*skfb*ok8^ - m ..5fiMs.‘»t!.Z,'JÍ”.S2SS1t!Í! (o) The extont to vhlch the Rufplftni' HOUlÚ ftttfimnh t the mo^ínt!11* 4ttltud* of the othop Atlantj.o Paot povere • vith ?tfc8mpí t0 draw up any hard and feft plon for eotl -,uoh * d#v«lop»«nt, in the faceTof absenoe of a Oovopr^?*'1?’1 h4ck6r°und on theaa polnt*. vould be to oonmlt th ? P0"1** of aotton vhlch míght prive ectually un- ln isdreF*«*S!!S“S S SiSftSP 85*»«* ffigJtrASSffl1** ^ . .M&Íl.fSrSÍSr* *• t*k*“ s“ *•«•*»•a««. «.»4 sápís -JS iöc ko/i I scretary'* Filfi ISC HO/1 ruly 29, 19*9 THE D R A F T I RFPORT BY THE HATIONAL SECURITY COUNCIL on TKZ PROBUM 1, jlo aeeoss and appralee the poeitlon or the Unlted álat vlth respéct to United Btates and North Atlanjclo eeourlty intere ln Jceland, vith partloular reforenoe to the throat of an intern coimminiet ooup d'etat to obtaln oontrol of the icelandio Oovapnn AWALYSIS | The Natlonal Socurity Council by H3C Aotion Numbor 10 the etrategic lmportanoo of ioelonq along vith Oroonlí i and tho Apores.* 3. i Durtng convereatlone in waehington in March 1949 betvi the icelahdio Porelgn Mlnietera and repreeenutives of the 3tat< Dopartnont ar*3 the Natlonal Mllitary Zstablifhment, it vae agrei that the poeelbllity of internal oonwunlet eubvorelon preeonts s most imiediate dangor to Icoland. The extent of the danger is lndloated by tho oomisunlat riote durlng the debato on tho North Atlontio Troaty in tho Althlng on March 31. 4. J Tho Ioelandio Oovornmont has mado it oioar that Icola oould notj oountenanoo tho preeoDoo of forolgh troope or militar »-|ISC Tp- »S0 *0/l Úr „leyniskjölunum“ umtöluðu sem gerð voru opinber árið 1975. Þarna eru meðal annars hugleiðingar um hvernig eigi að bregöast við ógninni frá kommúnistum og bent á að „forvamir" séu betri en „laekning".
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.