Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1988, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 7. MAÍ 1988.
Erlendar bækur
BRITISH
*cx, poana, rti *act% tmat
(XKU TMí NATtON
COHftLED B Y ]D í Aí TWOOO /|
CAHTOONÍHV TONY HUtBAND V
Hvað finnst
Bretum?
100% BRITISH.
Tekið saman af Jo Eastwood.
Penguin Books, 1988.
Hefurðu áhuga á að vita að
100% breskra bankastjóra telja
að bindi gefi til kynna þjóöfélags-
stöðu manna? Eða að 68% bre-
skra kvenna eru á því að neglur
eiginmanna þeirra séu alltaf vel
snyrtar, 74% breskra presta trúa
á meyjarfæðinguna og að 2% bre-
skra kvenna hafa sofið hjá meira
en eitt hundrað karlmönnum?
Sé svo, þá er þetta bók við þitt
hæfi.
Jo Eastwood hefur safnað sam-
an í þessa bók niöurstöðum
fjölmargra skoðanakannana sem
gerðar hafa verið á síðustu árum
í Bretlandi um viðhorf Breta til
flests milli himins og jarðar.
Svörin flokkar hún í kafla eftir
tölulegu vægi en ekki efni. Fyrsti
kaflinn heitir einfaldlega 1% og
hefur að geyma þau svör sem 1%
svarenda i hinum ýmsu könnun-
um gáfu. Síðan er sérkafli fyrir
hvert prósentustig allt upp í
100%. Það er því hægt að fletta
upp í þessari bók til að vita hvað
til dæmis 44% bresku þjóðarinn-
ar finnst samkvæmt skoðana-
könnunum um hitt og þetta, en
ekki hvað Bretum finnst um til-
tekið málefni.
Megináhersla er sýnilega lögð á
persónuleg málefni, svo sem sam-
búð hjóna og kynlíf. Og vissulega
koma ýmsar tölur hér á óvart.
0
UTOLISll • [)E-SKIU.I\(i ’ KNGEl
1 FEMlNISiM - GRWIP-JIWÍEMON
'■ INIMKTION ■ MKHfKinHCY'Nlt
l.ktli E4MIÍ.V • ORfitNIZA'nONTH
iOitV • l’RLIIDKi: ■ (|LAUTATIVi;
AALVSIS • líKlll (TKIMSVl • SUAIH
• THEOfliCY' IIRR4MZATI0N • VI
ILSTKIILN ■ TOBUIVIKW • Z0MÍ (H
Uppsláttarrit
um félagsfræði
DICTIONARY OF SOCIOLOGY.
Höfundar: Nicholas Abercombie,
Stephen Hill og Bryan S. Turner.
Penguin Books, 1988.
Komin er út ný og endurbætt
útgáfa af uppsláttarriti Penguin
um félagsfræði. Ritið er einkum
ætlað nemendum -í framhalds-
námi en kemur ekki síður
áhugamönnum um félagsfræði-
leg efni að góðum notum.
Höfundarnir, sem ailir eru
reyndir kennarar í þessum fræð-
um, gefa hér stuttar og hnitmið-
aðar skilgreiningar á ýmsum
þeim hugtökum og kenningum
sem félagsfræðingar hafa einkum
fengist viö. Þá segja þeir einnig
stuttlega frá helstu verkum og
hugmyndum áhrifamanna í þess-
ari ungu vísindagrein gegnum
tiðina.
í lok hverrar klausu eru vísað
til skýringa á öðrum tengdum
hugtökum sem um er fjallað í
bókinni, en henni fylgir einnig
allítarleg skrá um merkustu rit
félagsfræðilegs eðlis.
Þetta er aðgengilegt uppflettirit.
Textinn ber vitni skýrrar hugs-
unar og tilgeröarleysis höfund-
anna, sem snúa sér beint að
aðalatriðunum og gera ílóknum
hugtökum og kenningum oft skil
á ótrúlega hnitmiðaðan hátt.
Bandarísk leynistríð
í forstjóratíð
VEIL: THE SECRET WARS OF THE CIA
1981-1987.
Höfundur: Bob Woodward.
Pocket Books, 1988.
í kosningabaráttunni fyrir forseta-
kosningamar í Bandaríkjunum árið
1980 lagöi Ronald Reagan, sem þá var
frambjóðandi repúblíkana gegn
Jimmy Carter forseta, áherslu á
nauðsyn þess að stokka upp spilin
hjá CLA, bandarísku leyniþjón-
ustunni. Sú áhersla sem repúblíkan-
ar lögðu á endurskipulagningu
leyniþjónustunnar kom reyndar
ekki á óvart. CIA hafði að baki langt
svart tímabil þar sem alvarlegir
ágallar höfðu komið í ljós í starfsemi
stofnunarinnar. Nýjasta dæmið þá
var íran. Bandarískir útsendarar
höfðu komið gjörsamlega af íjöllum
þegar íranskeisari flúði land og Kho-
meini og stuðningsmenn hans tóku
við völdum. Það var sýnilega eitt-
hvað alvarlega bogið við upplýsinga-
öflun og stöðumat leyniþjónustu-
mannanna sem áttu að sjá til þess
að forseti Bandaríkjanna hefði ávallt
sem nákvæmastar og réttastar upp-
lýsingar um það sem væri að gerast
í öðrum löndum.
Gamall OSS-maður í stólinn
Reagan valdi gamlan vin sinn og
kosningastjóra, lögfræðinginn Will-
iam Casey, til að koma skikk á
leyniþjónustuna. Casey, sem hafði
mun meiri áhuga á embætti utanrík-
is- eða varnarmálaráðherra, var í
upphafi tregur til en féllst svo á
beiðni forsetans. Hann hafði nokkrar
taugar til stofnunarinnar þar sem
hann starfaði á vegum fyrirrennara
CIA, Office of Strategic Services eða
OSS, á stríösárunum og hafði haldið
tengslum viö ýmsa gamla samstarfs-
menn sína frá þeim tíma.
Casey var um margt umdeildur
VEIL:
The Secret
Wars of the
CIA 1981-1987
A r-k^ítUf: jiKiftJðftSt Ui:\ :ð-; :::-
Ttlfcí t> itlf vVá(.tm l.xU-', : ‘■ÍKW pv’t
á.wKj.pyípespíuS.
maður. Hann hafði efnast vel á eftir-
stríðsárunum og að sumra áliti
staðið í ýmsum vafasömum viðskipt-
um. Á hinn bóginn var Casey ljóslega
maður athafna og því vel fallinn til
þess aö dusta rykið af opinberri
stofnun sem skilaði ekki tilætluðum
árangri.
Skipun Casey sem forstjóra CIA
vakti strax deilur í bandaríska þing-
inu, sem að hluta til var andsnúið
veigamiklum atriðum í stefnu Reag-
ans í utanríkismálum, þar á meðal í
málefnum Mið-Ameríku. Casey leit
hins vegar á sig fyrst og fremst sem
mann Reagans: hann vildi koma því
í verk sem hann taldi að væri Reagan
að skapi. Ef ekki var hægt að gera
þaö opinberlega þá skyldi það gert
meö leynd.
Contra-herinn byggður upp
Bob Woodward, sem öðlaöist
heimsfrægð er hann átti mikinn þátt
í því ásamt félaga sínum, Bemstein,
Casey
á blaðinu Washington Post að af-
hjúpa þau myrkraverk í Hvíta
húsinu sem urðu Nixon forseta að
faUi, rekur í þessari snjöllu bók
hvernig Casey fór að því að koma
„vilja Reagans" í framkvæmd með
leynilegum og að hluta til ólöglegum
aögerðum. Frásögn sína byggir hann
á viðtölum við fjölda fólks sem þekkti
vel til gangs mála þar á meðal mörg-
um samtölum við Casey sjálfan.
Woodward rekur hér margháttað-
ar leynilegar aðgerðir sem Casey
stóð fyrir sem forstjóri CIA. Þar
kennir margra grasa en veigamestar
voru þó aðgerðirnar gegn sandínista-
stjórninni í Nicaragua. ítarlega er
sagt frá því hvernig CIA-menn
byggöu contra-herinn upp úr nánast
engu og lögðu síðan allt í sölurnar
til að viðhalda fjársteymi til contr-
anna. í því efni skipti það að lokum
Casey og samstarfsmenn hans í
Hvíta húsinu engu máli hvort að-
gerðir þeirra vörðuðu við lög. Þær
voru einfaldlega taldar nauðsynlegar
frá póhtísku sjónarmiði: þær voru,
að þeirra mati, vilji forsetans og það
eitt skipti máli.
Margslungin persóna
Höfuðpersóna frásagnarinnar er
William Casey. Woodward tekst að
sýna hann sem margbrotna persónu
sem telur það höfuðskyldu sína aö
þjónar sínum herra af trúmennsku.
„Ég trúði“ hefur Woodward eftir
Casey í umdeildu viðtali sem tekið
var er CLA-forstjórinn lá banaleguna
á sjúkrahúsi.
Það er ljóst að Casey var klár mað-
ur og framkvæmdasamur með afar
fastmótaðai- skoðanir á mönnum og
málefnum. Hann var mjög á sömu
pólitísku bylgjulengd og forsetinn, sá
óvini víða og taldi þaö skyldu sína
að berjast gegn þeim með öllum til-
tækum ráðum.
En mönnum sem þannig trúa og
hafa yfir að ráða stofnun eins og
bandarísku leyniþjónustunni er hætt
við að fara yfir þá línu sem skilur
að það sem er löglegt og ólöglegt í
lýðræðisríki. Tilgangurinn fer að
helga meðalið og það jafnvel svo að
réttlætt geti ráðagerðir um hreina
hryðjuverkastarfsemi svo sem pólit-
ísk morð.
Woodward er í toppformi í þessari
bók sem er afar fróðleg lesning um
sjö örlagarík ár í sögu bandarísku
leyniþjónustunnar og þann sérstæða
persónuleika sem stóð þar við stjórn-
völinn.
Þeir voru nánir vinir William Casey og Ronald Reagan: Casey leit á það
sem sitt hlutverk að koma vilja Reagans í framkvæmd.
Metsölubækur
Bretland
Söluhæstu kiljurnar:
1. Sally Beauman:
DESTINY.
2. Catherine Cookson:
THE PARSON'S DAUGHTER.
3. Melvyn Bragg:
THE MAID OF BUTTERMERE.
4. Colleen McCullough:
THE LADIES OF MISSOLONGHI.
5. J. G. Ballard:
EMPIRE OF THE SUN.
6. Craig Thomas:
WINTER HAWK.
7. Philippa Gregory:
WIDEACRE.
8. Margaret George:
THE AUTOBIOGRAPHY OF
HENRY VIII.
9. Weis & Hickman:
THE MAGIC OF KRYNN.
10. Wllllam Golding:
CLOSE QUARTERS.
Rit almenns eðlis:
1. Rosemary Conley:
THE HIP AND THIGH DIET.
2. Richard Dawkins:
THE BLIND WATCHMAKER.
3. Robert Hughes:
THE FATAL SHORE.
4. Bob Ogley:
IN THE WAKE OF THE HURRI-
CANE.
5. P.L. Fermor:
BETWEEN THE WOODS
AND THE WATER.
6. Edward Behr:
THE LAST EMPEROR.
7. James Fox:
WHITE MISCHIEF.
8. Bill Cosby:
FATHERHOOD.
9. Kenyon & Franklín:
GARDENER’S WORID HANDBOOK.
10. Whítley Strleber:
C0MMUNI0N.
(Byggt á The Sunday Times)
Bandaríkin
Metsölukiljur:
1. Danielle Steel:
FINE THINGS.
2. Jonathan Kellerman:
OVER THE EDGE.
3. Dean R. Koontz:
WATCHERS.
4. Dick Francis:
BOLT.
5. Colleen McCullough:
THE LADIES OF MISSALONGHI.
6. LaVyrie Spencer:
vows.
7. Sally Beauman:
DESTINY.
8. Piers Anthony:
OUT OF PHAZE.
9. John Gardner:
NO DEALS. MR. BOND.
10. Larry McMurtry:
TEXASVILLE.
11. Rosemary Rogers:
BOUND BY DESIRE.
12. Pat Conroy:
THE PRINCE OF TIDES.
13. A. C. Crispin:
TIME FOR YESTERDAY.
14. Alistair MacLean:
SANTORINI.
15. David Eddings:
GUARDIANS OF THE WEST.
Rit almenns eðlis:
1. Whltley Strleber:
COMMUNION.
2. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS TRAVELED.
3. Carsten Stroud:
CLOSE PURSUIT.
4. Robert Hughes:
THE FATAL SHORE.
5. Judlth Viorst:
NECESSARY LOSSES.
6. Sam Donaldson:
HOLD ON, MR. PRESIDENT!
7. Bette Davis/M. Herskowitz:
THIS’N THAT.
8. Dorls K. Goodwin:
THE FITZGERALDS AND THE
KENNEDYS.
9. Beryt Markham:
WEST WITH THE NIGHT.
10. Richard Bach:
THE BRIDGE ACROSS FOR
EVER.
(Byggt á New York Times Book Review)
Danmörk:
Metsölukiljur:
1. Jean M. Auel:
MAMMUTJÆGERENE. (1).
2. Wassmo:
DET STUMME RUM. (2).
3. Jean M. Auel:
HULEBJ0RNENS KLAN. (3).
4. Jean M. Auel:
HESTENES DAL. (4).
5. Helle Stangerup:
CHRISTINE. (5).
8. Godfred Hartmann:
CHRISTIAN. (10).
7. Isabel Allende:
ÁNDERNES HUS. (6).
8. B. Wamberg:
JOHANNE LUISE HEIÐERG. (9).
9. Andersen-Nexö:
PELLE EROBREREN. (-).
10. Isabel Allende:
KÆRLIGHED OG MÖRKE. (-).
(Tölur Innan svlga tákna röð bókar vikuna
é undon. Byggt á Polltiken Sondog)
Umsjón: Elías Snaeland Jónsson
Tíu stjórar
á toppnum
THE NEW ELITE.
Höfundar: Berry Ritchie og Walter
Goldsmith.
Penguin Books, 1988.
Hver er kúnstin á hak viö við-
reisn fallandi stórfyrirtækis?
Hvað hafa þeir stjórar einkum til
brunns að bera sem geta tekið við
slíkum fyrirtækjum á brauðfót-
um og komið þeim á traustan
grundvöll?
Leitast er við að svara þessum
spumingum frá bresku sjónar-
horni í „The New Elite“. Hér er
íjallað um tíu risa í breska fjár-
málaheiminum sem eiga það
sameiginlegt að hafa tekið við
stórfyrirtæki á erfiöleikatímum
og snúið vörn í sókn svo um
munar. Meðal fyrirtækja era
Jaguar, BP og British Airways.
Höfundarnir, sem þekkja báðir
mjög vel til bresks fjármálalífs
og hafa skrifað um það aðrar
bækur, rekja feril hvers þessara
tíu forstjóra og benda síðan á
þann lærdóm sem draga megi af
vinnubrögðum þeirra við lausn á
risavöxnum vandamálum fyrir-
tækjanna. Einnig er getið þeirrar
umbunar, sem þessir galdra-
menn viðskiptalífsins hljóta að
launum. í ljós kemur að meðal-
laun þeirra eru um 15 milljónir
íslenskra króna á ári og eru þá
engin fríðindi meðtalin.
Þetta er hnitmiðuð, vel skrifuð
bók sem veitir áhugaverða inn-
sýn í störf fjármálamanna sem
náð hafa góðum árangri.
í Ijónabúrinu
THE LIONS’ CAGE.
Höfundur: John Clive.
Penguin Books, 1988.
Breski leikarinn og rithöfund-
urinn John Clive byggir skáld-
sögur sínar gjarnan á raunveru-
legum persónum og atburðum en
getur í skjóli breyttra nafna á
sögupersónunum tekið sér veru-
leg skáldaleyfi.
Þessi skáldsaga, sem gerist á
árum síðari heimsstyrjaldarinn-
ar, er þannig byggð á raunveru-
legri reynslu hollenskrar stúlku
og bresks hermanns sem hér eru
nefnd Lissette og Joe. Lissette
hefur unnið sér það til óhelgi að
eiga vingott við þýskan hermann.
Þegar Þjóðverjar eru reknir frá
Hollandi undir lok styrjaldarinn-
ar verður hún fyrir hefndar-
aögerðum eins og margar aðrar
stúlkur sem áttu vingott við
þýska hermenn í hernumdum
löndum. Joe er hins vegar hálf-
gerður villingur sem sér ekkert
rangt við að reyna aö græða svo-
lítið á stríðinu.
Höfundurinn leiðir þessar per-
sónur saman í Antwerpen þar
sem örlög þeirra ráðast með af-
drifaríkum hætti. Þetta er
spennandi lífsreynslusaga frá
þeim tímum haturs og hefndar-
þorsta þegar ást á manni af
„röngu“ þjóðerni taldist hofuð-
synd ef ekki beinlínis landráð.
HBti