Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1988, Blaðsíða 33

— LAUGARDAGUR 7. MAI 1988.
45
Georges Simenon bíðnr endunnats
Verður belgiski reyfarahöfundurinn
Georges Simenon afskrifaður í bók-
menntasögunni sem hver annar framleið-
andi glæpasagna eða verður hann settur
á bekk með stórskáldum þessarar aldar?
Þetta er spuming sem aðdáendur hans
vilja fá svar við og eru ekki í vafa um að
honum beri sess með stórskáldunum.
Simenon er þekktastur fyrir sögur sína
um leynilögreglumanninn Jules Maigret.
Hann er með afkastamestu rithöfunum
allra tíma og um 500 milljón eintök af
bókum hans hafa selst á 45 tungumáum.
Aðeins verk Lenins og Biblían hafa farið
víðar'.
Simenon er nú 85 ára. Hann hefur
hægt um sig og býr í Lusanne í Sviss.
Aðdáendurnir taka lífinu ekki með sömu
ró ogf reyna þessa dagana að sannfæra
bókmenntafræðinga um að hann sé merk-
ur rithöfundur en ekki bara framleiðandi
glæpasagna.
„Það er algengt að fólk segist lesa Simen-
on þegar það veikist eða fer í frí eða í
lestarferðum," er haft eftir Daniellé
Bajomee, lektor í bókmenntum við háskól
ann í Liege í Belgíu. „Það merkilega er
að fólk virðist alltaf þurfa að benda á ein-
hverja réttlætingu fyrir því að lesa
Simenon.“
Nýlega komu aðdáendur Simenons og
fjölmargir bókmenntamenn saman á ráð-
stefnu um Simenon í Belgíu. Helsta
vandamálið við rannsókir á verkum
meistarans er hvað þau eru mörg. Hann
hefur skrifað 425 skáldsögur og reiðinnar
ósköp af smásögum, greinum og minning-
um.
„Hann skrifaði of mikið og of hratt.
Gagnrýnendur áttu engann möguleika á
að fylgja honum eftir,“ segir Hendrik
Veldman sem nýlega hefur sent frá sér
bókumSimenon.
Frægastar eru sögurnar 80 um þann
gamla pípureykingamann Jules Maigret.
Þetta þykja haganlega gerðar spennusög-
ur sem sæki styrk sinn meira til lýsinga
á umhverfi og andrúmslofti en úthugsaðr-
arfléttu.
„Það kemur mörgum á óvart, sem ekki
þekkja til Simenons, að sögur hans geta
varla talist hefðbundnar leynilögreglusög-
ur, því mannlegi þátturinn er miklu ríkari
hjá honum en í venjulegum leynilögreglu-
sögum,“ segir gagnrýnandinn Michel
Lemoine. „Áhuginn hjá Simenon er allur
á sálfræðilegri greiningu persónanna."
Á ráðstefnunni í Liege var reynt að
draga fram í dagsljósið þær bækur Simen-
on sem ekki fjalla um Jules Maigret.
Þessar bækur hafa notið viðurkenningar
fyrir einfaldan stíl. „Það eru engir stór-
brotnir tilburðir í stíl hjá Simenon," segir
Bajomee. „Hann reynir alltaf að skrifa á
sem einfaldastan hátt. Þetta hefur gert það
að verkum að mjög auðvelt er að kvik-
mynda sögurnar."
Simenon hóf feril sinn sem blaðamaður
við blað í Liege. Þar lærði hann hröð
vinnubrögð og þegar hann var á hátindi
ferilsins tókst honum að ljúka við eina
sögu í fullri lengd á tveim vikum. Simenon
hefur gefið handrit sín og minnisblöð til
hóps í Liege sem rannsakar verk hans.
Safnið er nú geymt í klaustri rétt utan við
borgina.
Ferðamenn geta skoðað safnið og séð
hvemig hann skráði hjá sér, með ör-
smárri skrift, nöfn, heimilisföng og
ævisögur persónanna sem hann bjó til.
Þessum upplýsingum safnaði hann í gul
umslög og sagði að hann þyrfti ekki nema
eitt slíkt umslag til að byrja á sögu. Sögu-
þráðurinn varð til um leið og hann skrif-
aði.
Innri spenna
Sérfræðingar í verkum Simenons segja
að í þeim birtist innri spenna sem höfund-
urinn bjó yfir. Samband hans við móöur
sína var erfitt og það á að koma fram í
sögunum og einnig ást hans á vændiskon-
um.
Simenon gaf út minningabók árið 1980
þar sem hann leit yfir feril sinn og lýsti
erfiðleikunum í lífinu, svo sem eins og
þegar dóttir hans framdi sjálfsmorð árið-
1978. Nú lifir Simenon kyrrlátu Mfi í Sviss
og neitar öllum viðtölum og lét áttugasta
og fimmta afmæhsdaginn líða án þess að
bæra á sér. Sagt er að hann sé staðráðinn
í að koma aldrei aftur til heimalandsins.
Sérfræðingarnir í verkum meistams eru
sannfærðir um að verk hans standist
tímans tönn og lesendahópurinn eigi eftir
að stækka. „Ég er sannfærður um að
margir eiga eftir að uppgötva Simenon.
Hann er þekktur á röngum forsendum og
ekki fyrir þá hæfileika sem hann býr í
raun og veru yfir.“ Reuter/-GK
Aðdáendur Georges Simenon segja að hann sé meira en framleiðandi glæpasagna.
Laxá í Aðaldal og nokkur skáld hennar
Laxá í Aðaldal í Þingeyjarsýslu
er örugglega ein af fegurstu og vin-
sælustu veiðiám landsins. Margir
hafa mært hana í ljóði og lausu
máli og Jakob V. Hafstein frá Húsa-
vík, söngvari og lögfræðingur, sem
látinn er fyrir nokkrum árum, rit-
aði um hana leiðbeiningabók fyrir
laxveiðimenn og náttúruunnend-
ur. í þessari bók eru margar vel
kveðnar stökur. Hún er aðalheim-
ild þessa þáttar. Þá gefum við
Trausta Ámasyni Reykdal orðið en
hann ólst upp í nágrenni við ána
eins og höfundur bókarinnar.
Trausti er frá Hólmavaði:
Hér við Laxár hörpuslátt
harmi er létt að gleyma.
Ég hef, finnst mér, aldrei átt
annarsstaðar heima.
Guðmundur á Sandi
En frægasta skáld árinnar er auð-
vitað Guðmundur Friðjónsson á
Sandi. Hann yrkir fyrst og fremst
um fuglana þar, og mannlífssam-
bandið við þessa miklu lífæð margs
konar bjargræðis og fegurðar. - Um
straumöndina:
Heillar sál í hróðrardreng
hýr í morgungljánni,
bröndukvik um bárustreng
brimdúfan á ánni.
Og í kvæðinu um helsingjana er
þessi, ein af bestu ferhendum höf-
undarins:
Laus við svima flýgur frjáls
fugl með hvimi skyggnu
lætur brima um bijóst og háls
bláa himinlygnu.
Og um ána sjálfa segir skáldið:
Hún á eyjar vaxnar víði,
vöfðum allskyns grasaprýði.
ÆðarfugM og andalýði
er þar búin griðasveit.
Steingrímur í Nesi og Egill á
Húsavík
Jakob Hafstein birtir í bók sinni
bréf frá vini sínum, Stenigrími
Baldvinssyni í Nesi, sem látinn er
nú fyrir nokkrum árum. Þaðan tek
ég traustataki nokkrar vísur bréf-
ritara og vinar hans, sem enn er á
Mfi háaldraður, Egils Jónassonar,
en báðir eru þeir vinsælir braga-
smiðir:
EgiM:
Labba ég enn á laxamið,
lukkunnar er hurðin knúð,
það er aldrei vonlaust við
Vitaðsgjafa og Skriðuflúð.
Steingrímur:
Á fræga staði fyrst skal bent,
fleira á þó Laxá til.
Bregðist þessir, þá skal rennt
í Þvottastreng og Eyrarhyl.
EgiM:
Löngum hef ég yndi átt,
á, við flúðir þínar.
Oft mér gáfu dýran drátt
Dýjaveitur mínar.
Steingrímur:
Ef að rétt með flugu fer
fimur stangarmaður,
Kirkjuhólmakvíshn er
kjörin veiðistaður.
EgiM:
Þegar hvergi er fisk að fá,
flest viM benda á dauða,
Grástraumamir geta þá
glatt hinn vonarsnauða.
Steingrímur:
Svo um Presthyl segja má,
sjaldan bregst hann vonum.
Seint í ágúst löngum lá
lax á Skerflúðonum.
EgMl:
Veiöistaðir út og inn
eru kærir vinir.
Stundum gat hann Móri minn
miðlað eins og hinir.
Lokavísan í bréfinu til Jakobs Haf-
stein er eftir þá báða, sem þar
yrkja:
Áður en lýkur erM dags
og okkur nóttin skMur,
gefðu mér nú góðan lax,
gamli Oddahylur.
Kunnir veiðistaðir
Ekki þykir mér nógu glöggt fram
tekið í bók Jakobs að Egill á Húsa-
vík sé höfundur þeirra vísna er nú
koma, en tel það samt ótvírætt, því
hann leikur sér aMs staðar að því
að nefna bestu veiðistaðina og lýsa
landsháttum:
Flúð við Eskey, austurlút,
undirstraumi hlaðin.
Fertugt þarf að fleyja út
. flugu á tökustaöinn.
Hló sú dásemd dátt við mér
dags í ljósi heiðu:
Laxar voru að lyfta sér
á Litlu-Núpa-breiðu.
Sá ég lyftast löðursnúð
líkt og ólgu í flaumi,
sporði lax á SpegMflúð
spyrnti móti straumi.
Rokan sú varö kyngikröpp,
kvöddu þeir, sem bitu.
Oft var það við Uxaklöpp
að þeir vænstu slitu.
Þegar flugan fríð og prúð
flutti óskir mínar,
bauð mér jafnan Brúarflúð
bestu krásir sínar.
Kasti ég út á Austurstreng
eftirlætisspæni,
gefur löngum ljúfan feng
laxhængurinn væni.
Ef ég hreyfing enga sá
eða veiði senda,
fengsæl jafnan fannst mér þá
flúð við Heiðarenda.
Mjósund okkur áður gaf
aMajafnan góðan feng,
en nú er minna orðið af
aflasælum veiðistreng.
Út á Breiðu flugu fleygi,
fógnuð kastið vekur.
Aðra beitu brúka ég eigi.
Bráðum laxinn tekur.
Stend ég fast við Stórafoss,
strauminn skynja innar.
Hann hefur löxum látið koss
og löðrunga á kinnar.
Kistuhylur kostamið
kaMar oft til fanga.
Hann er vahö veiöisvið.
Veður laxaganga.
Margur drengur fær á flös
feng á hverju ári.
Þar má Mta laxakös
leika í morgunsári.
Eftir þessa góöu leiðsögn þeirra
félaganna, Steingríms og EgMs, lát-
um við gamla skáldið Indriða á
FjalM eiga síðasta oröiö, f. 1869, d.
1943:
Ljóða geymir Ijúflings mál,
léttan hreim um dalinn.
Finn ég streyma og fyMa sál
fógnuð heimaalinn.
Utanáskrift: Jón úr Vör,
Fannborg 7, Kópavogi.
t~
I