Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1990, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ 1990.
Erlend bóksjá
Mannskæð
heræfíng
í apríl áriö 1944 efndu banda-
menn til heræfmgar viö strönd
Dorset-héraðs á Englandi. Mark-
mið æfingarinnar, sem bar nafnið
Tiger-áætlunin, var að undirbúa
landgönguna miklu á Frakk-
landsströnd á D-deginum einum
og hálfum mánuði síðar.
Tiger-áætlunin mistókst hra-
pallega og mörg hundruð banda-
rískra hermanna létu lífið vegna
árása frá Þjóðveijum og af öðrum
ástæðum. Mikil leynd hvíldi yfir
æfingunni og ekki síður mis-
tökunum hörmulegu - og það svo
að ættingjar hinna látnu fengu
yfirleitt ekki sannar fréttir af
hvar og hvemig lát þeirra bar að
höndum fyrr en mörgum áratug-
um síðar og þá vegna þess að
fréttamenn fengu áhuga á mál-
inu.
Nigel Lewis hefur kannað Ti-
ger-áætlunina ítarlega og rekur
gang þessarar hörmulegu æfing-
ar í bók sinni sem einnig fjallar
um þann leyndarhjúp sem hyíldi
yfir Tiger-áætlunni og hvemig
fjölmiðlum og áhugamönnum um
minningu þeirra sem féllu tókst
að rjúfa opinbera þagnarmúrinn.
CHANNEL FIRING.
Höfundur: Nigel Lewis.
Penguin Books, 1990.
Sjúkrahúss-
læknir deyr
Shelley Reinish, sem er ungur
læknir á sjúkrahúsi í New York,
finnst allt í einu látin. Við krufn-
ingu kemur í ljós að hún hefur
fengið í æð alltof stóran lyfja-
skammt.
Sjálfsmorð? Eða morð?
Vinkona hennar og samstarfs-
maður, Evelyn Sutcliffe, veit ekki
betur en allt haíi leikið í lyndi
hjá Shelley, sem auk þess að vera
drífandi í starfi sínu var að safna
á vinnustaðnum efni í bók um líf
sjúkrahússlækna. Hún á því er-
fitt með að trúa því að Shelley
hafi tekið of stóran skammt sjálf.
Sagan fjallar öðm fremur um
leit Evelyn að skýringum á dauða
vinkonu sinnar og þá kemur
margt í ljós sem henni var áður
huhð um samstarfsmenn sína á
sjúkrahúsinu.
Þetta er fyrsta skáldsaga höf-
undarins sem starfaði um hríð á
sjúkrahúsi í New York og lýsir
því umhverfi og atburðum á
slíkri stofnun af miklu raunsæi.
BLOOD RUN.
Höfundur: Leah Ruth Robinson.
Penguin Books, 1990.
Afdrifarík kynni
gjörólíkra þjóða
Fyrir tæpum fimm hundrað áram
sigldi Kristófer Kólumbus á þremur
skipum frá Spáni vestur um haf í
leit að nýrri siglingaleið til Kína. Eft-
ir sex vikna siglingu bar hann að /
landi á eyju í Karabíska hafinu og
breytti um leið gangi heimssögunn-
ar.
Nú þegar styttist í fimm alda af-
mæhð, árið 1992, er fjallað um þessa
sögulegu atburði með ýmsum hætti.
Margar bækur sjá dagsins ljós og
sýningar eru haldnar. First Encount-
ers sameinar þetta tvennt þar sem
bókin er samin í tengslum við sýn-
ingu sem ber sama nafn og fer á
milli borga í Bandaríkjunum. Efni
hennar er mjög afmarkað því hún
fjahar um fyrstu kynni Spánveija og
íbúa eyjanna í Karabíska hafinu og
á suðvesturströnd þess sem nú era
Bandaríkin en Spánverjar köhuöu á
þessum tíma La Florida.
Örlagarík kynni
Þessi kynni frumbyggja Ameríku
og spænsku sæfaranna urðu ekki síst
örlagarík fyrir frambyggjana. Evr-
ópubúamir, sem höfðu mikla hern-
aðarlega yfirburði, voru gjaman með
guhæði á heilanum og varðaði htið
um mannslíf í leit að því Eldorado
sem þá dreymdi um. Markmið þeirra
var að leggja undir sig lönd og þjóðir
og auðgast með mest á sem skemmst-
um tíma.
Enn alvarlegri voru þó áhrif þeirra
skaövalda sem sæfaramir fluttu með
sér. Frumbyggjar vesturheims höfðu
ekki áður komist í kynni við marga
þá sjúkdóma sem algengir voru í
Evrópu og .Afríku. Afleiðingin var
hryhileg. Tahð er að mihjónir Amer-
íkumanna hafi látið lífið af völdum
slíkra sjúkdóma fyrstu tvær aldirnar
eftir að Kólumbus kom fyrst th eyj-
anna í Karabíska hafinu. Fram kem-
ur hér að vísindamenn áætla að
frumbyggjunum hafi fækkað um
90-99 prósent á áðumefndu tímabhi,
að langmestu leyti vegna þessara
„nýju“ sjúkdóma.
Santa Maria, flaggskip Kólumbusar,
strandaði á kóralrifi á aðfangadag
jóla árið 1492.
Flórída
spænsk í 300 ár
í bókinni eru rakin helstu merki
um spænsk áhrif á þessu svæði, en
þau eru margvísleg. Það vih oft
gleymast að Flórída og nágranna-
byggðir vora spænskt yfirráðasvæði
í um þijár aldir eða nærri einni öld
lengri tíma en hðinn er frá því
Bandaríkin voru sett á laggirnar.
Þá er fjallað um rannsóknir vís-
indamanna á því hvar Kólumbus tók
fyrst land (hklegast á eyjunni San
Salvador (Guanahani) í Bahamaeyja-
klasanum) og hvar fyrstu vetrarbúð-
ir hans vora, en hann byggði sér
virki eftir að flaggskipið Santa Maria
strandaði á kóralrifi á aðfangadag
jóla 1492. Er nú tahð að þessar fyrstu
búðir Kólumbusar hafi verið við En
Bas Sahne á norðurströnd Haiti sem
Spánveijamir nefndu reyndar Hi-
spaniola.
Leiðangrar til
meginlandsins
Fyrstu áratugina eftir komu Kól-
umbusar vora nokkrir leiðangrar
sendir th meginlandsins, La Florida,
th þess að kanna þar aðstæður og
finna landleið að noröanverðu til
Mexíkó. Hér er þeim spænsku leið-
öngrum sem farnir vora í þessu
skyni fram til 1570 lýst í máh og
myndum og sérstaklega fjallað um
þær fomleifar sem fundist hafa við
rannsóknir forleifafræðinga í
Flórída og víðar á undanförnum
áram og áratugum.
Spánverjar, sem fljótlega lentu í
mikhli samkeppni við aðrar evrópsk-
ar þjóðir, til dæmis Frakka, um
könnun hinna „nýju“ landa og yfir-
ráð þeirra, lögðu mikla áherslu á að
koma upp bækistöðvum á megin-
landinu - en það gekk treglega, með-
al annars vegna átaka við frambyggj-
ana sem þá voru fjölmennir á þessum
slóðum.
Margir vísindamenn leggja hér sitt
af mörkum og gefa greinargott yfirlit
um þá vitneskju sem nú er fyrir
hendi um þessa sögulegu atburði.
Bókin er fagurlega myndskreytt og
snyrtilega hönnuð.
FIRST ENCOUNTERS.
Ritstjórar: Jerald T. Milanich og Susan
Milbrath.
University of Florida Press, 1989.
Metsölubækur
Bretíand
Kiljur, oKétdsögur:
1. Dick Frands:
STRAiGHT.
2. Kazuo Ishlguro:
THE REMAINS OF THE DAY.
3. Terry Pretchett;
PYRAMIOS
4. John le Carré:
THE RUSSIA HOOSE.
5. Julle Burchill:
AMBITION.
6. P. D. James:
DEVICES ANO DESIRES.
7. Gerald Seymour:
HOME RUN.
8. John Irving:
A PRAYER FOR OWEN MEANY.
S. David Eddinga:
SORCERESS OF OARSHIVA.
10. Willlam Horwood:
OUNCTON FOUND.
Rit almenns eðlis:
1. Rosemary Conley:
COMPLETE HIP & THIGH DIET,
2. PROMS '90.
3. Rosemary Conley:
INCH-LOSS PLAN.
4. Bruce Chatwln:
WHAT AM I OOING HERE.
5. Jouoph Corvo;
ZONE THERAPY.
6. Peter Mayle:
A YEAR IN PROVENCE.
7. Slmon Schama;
CfTtZENS.
8. Joseph Wambaugh:
THE BLOOOING.
9. Hugo Young:
ONE OF US.
10. C. Ðavid Heymann:
A WOMAN NAMED JACKIE.
(Byflgt á Tho Sunday Tíma$)
Bandaríkin
MetsöluKíIjur:
1. Amy Tan:
THE JOY LUCK CLUB.
2. Johanna Lindsey:
WARRIOR’S WOMAN.
3. John Saul:
CREATURE.
4. Dean R. Koontz:
THE SERVANTS OF TWILIGHT.
5. Daie Brown:
DAY OF THE CHEETAH.
6. John Irvíng:
A PRAYER FOR OWEN MEANY.
7. Larry Öond:
RED PHOENIX.
8. Fern Michaeis:
SINS OF THE FLESH.
9. Rosamunde Plicher:
THE SHELL SEEKERS.
10. Alíce Walker:
THE TEMPLE OF MY FAMILIAR.
11. Jude Deveraux:
A KNIGHT IN SHINING ARMOR.
12. Sandra Brown:
MIRROR IMAGE.
13. Diane Ouane:
DOCTOR’S OROERS.
14. Sue Grafton:
„F“ IS FOR FUGITIVE.
15. Reymond E. Feist:
PRINCE OF THE BLOOD.
Ril almonns eðlis:
1. Truddl Chase:
WHEN RABBIT HOWLS.
2. Robert Fulghum:
ALL I REALLY NEED TO KNOW I
LEARNED 1N KINDERGARTEN.
3. C. Davld Heymann:
A WOMAN NAMED JACKIE.
4. Joyce Egglnton:
FROM CRADLE TO GRAVE.
5. Bill Cosby:
LOVE AND MARRIAGE.
6. Slephen Hawking:
A BRIEF HISTORY OF TIME.
7. Sammy Davis Jr. & J. & B. Boyan
WHY ME?
8. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS TRAVELED.
9. Sleve Vogel:
REASONABLE DOUBT.
„FUNNY, YOU OON'T LOOK LIKE
A GRANDMOTHER".
(ByBBt 4 New Yorli Times Book Review)
Danmörk
Metsölukiljur:
1. Marta Tikkanen:
STORFANGEN.
2. Isabel Allende:
ÁN0ERNES HUS.
3. Jean M. Auel:
HULEBJ0RNENS KLAN.
4. Irving Stone:
VAN GOGH.
5. Elsa Morante:
HISTORIEN.
6. Rlchard Bach:
ILLUSIONER.
7. Ib. Mfcbael:
TROUBADURENS LÆRLING.
8. A. de Saint-Exupéry:
DEN LILLE PRINS.
9. Jean M. Auel:
HESTENES DAL.
10. Bjarne Reuter:
DEN CUBANSKE KABALE.
(Byggt á Polltlken Sondag)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
Stórvelda-
stríð í íran
Harold Coyle, höfundur stríös-
sögunnar Sword Point, mun
lærður í hemaðarfræðum, enda
ber sagan greinileg merki sér-
þekkingar á margvíslegum
drápstækjum.
í sögunni, sem er aö sjálfsögðu
samin áður en járntjaldið hrundi,
segir frá stríðsátökum risaveld-
anna í íran. Höfundurinn gerir
sem sé ráð fyrir að leiðtogar Sov-
étríkjanna geri innrás í íran, og
að Bandaríkjamenn svari innrá-
sinni með því að senda landher
sinn til að berjast við Sovétmenn.
Síðan lýsir hann af mikilli ná-
kvæmni og innlifun hvernig for-
ingjar þessara heija beita vopn-
um sínum þar til loks er samið
um vopnahlé.
Þessi skáldsaga virðist einkum
samin fyrir þá sem hafa áhuga
og þekkingu á stríðstólum, sérs-
taklega þeim sem finna má í land-
herjum stórveldanna. Án slíks
áhuga af hálfu lesandans verður
sagan langdregin enda uppfull af
frásögnum af beitingu einstakra
vopna og áhrifum þeirra.
SWORD POINT.
Höfundur: Harold Coyle.
Penguin Books, 1990.
Með morðingja
á hælunum
Elmore Leonard, sem er einn
snjallasti spennusagnahöfundur
vestanhafs um þessar mundir,
hefur sent frá sér enn einn
þrumureyfarann.
í Killshot segir frá tveimur gjö-
rólíkum glæpamönnum sem gera
með sér bandalag uín hríð. Annar
þeirra er leigumorðingi af indí-
ánaættum sem gjarnan er kallað-
ur Blackbird. Hinn, Richie, er
óútreiknanlegur ræningi og
morðingi. Fundum þeirra ber
saman við óvenjulegar aðstæður
en þeir ákveða engu aö síður að
hafa samvinnu um ábatasaman
glæp.
Fyrir tilviljun verða hjónin
Wayne og Carmen Colson vitni
að þessari glæpatilraun og það
svo að þau geta borið kennsl á
glæpamennina sem leggja mikla
áherslu á að uppræta þau hið
snárasta. Það reynist þeim hins
vegar ekki svo auðvelt verk.
Þetta er vel skrifuð og skemmti-
leg saga þar sem Carmen og Wa-
yne eiga ekki aðeins í höggi viö
morðingja sem svífast einskis
heldur einnig meira og minna
heilaskerta lögreglumenn.
KILLSHOT.
Höfundur: Elmore Leonard.
Warner Books, 1990.