Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.1990, Blaðsíða 41

53
LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 1990.
£ð
Kasp ar ov
konungur skákmanna
Gary Kasparov, heimsmeistari í skák.
Við æfingar á afskekktum stað á strönd Bandaríkjanna fyrir heimsmeistaraeinvígið.
Garik Weinstein Kasparyan fædd-
ist í borginni Bakú við Svartahaf
áriö 1963. Faðir hans, sem var gyð-
ingur, dó þegar Garik var 7 ára og
þá flutti hann ásamt móður sinni til
foreldra hennar þar sem hann ólst
upp. Nafni fjölskyldunnar var síðar
breytt í Kasparov að rússneskum
hætti.
Þegar Gary var 6 ára gamall gat
hann leyst flóknar skákþrautir og
sýnt þótti að hann væri óvenjulegum
gáfum gæddur á þessu sviði. Lev
Pshakis, þekktur sovéskur skák-
meistari og æskuvinur Kasparovs,
fullyrðir að um 10 ára aldur hafi
hann teflt af svipuðum styrkleika og
stórmeistari. Kasparov varð sovésk-
ur meistari 18 ára gamall og heims-
meistari 22 ára. Þessi afrek leika fáir
eftir en meistarinn segist hafa látið
æsku sína í skiptum fyrir skáksniUd-
ina.
Gary Kasparov og Anatólíj Karpov
sátu andspænis hvor öðrum við
skákborðið í New York og síðar í
Frakklandi og keppa um titil heims-
meistara. Um titihnn hafa þeir bitist
aUt síðan Kasparov velti Karpov úr
sessi 1985. AUs hafa þeir teflt 120
skákir hvor gegn öðrum um ævina
og af þeim hefur Kasparov unnið 17
skákir en Karpov 16 og 87 skákir
hafa endað með jafntefli. Þessir
svömu óvinir hafa setið saman við
skákborðið í alls 550 klukkustundir.
Þegar þetta birtist er ljóst að Kasp-
arov hefur farið með sigur af hólmi
eftir afar tvísýna og spennandi bar-
áttu.
Sálfræðistríð
„Sálræna hUðin er afar mikUvæg.
Þetta er orusta. Ef þú gefst upp and-
lega þá er stutt í tap á skákborð-
inu,“ segir Kasparov í viðtaU við
Time nýlega. „Þama situr þú and-
spænis sama andstæðingi í tvo og
hálfan mánuð og ef þú hefur nægt
sjálfstraust aUan tímann og nærð að
sýna það í leik þínum þá ertu að
sigra.“
Við undirbúning heimsmeistara-
einvígisins dvaldist Kasparov ásamt
aðstoðarmönnmn sínum á vinsælum
sumardvalarstað á vesturströnd
Bandaríkjanna. Á hveijum morgni
hljóp hann 6 kflómetra berfættur eft-
ir sléttri sandströndinni og tók síðan
hressflegan sundsprett í sjónum. Síð-
an tóku við æfingar í 5-6 tima við
skákborðið þar sem einkum var rýnt
í skákbyrjanir.
Það er mikið í húfi því sigurvegar-
inn í einvíginu fær 102 mflljónir ís-
lenskra króna í sinn hlut, meðan
hinn fær aðeins 70 mflljónir, auk hins
eftirsótta titils. En það er meira í
húfi. Kasparov og Karpov hafa lengi
verið svarnir andstæðingar utan
skákborðsins þar sem Kasparov hef-
ir skipaði sér snemma í raðir andófs-
manna sovéska stjómkerfisins en
hann hefur sagt að Karpov sé kerfið
holdi klætt. Kasparov hefur einnig
ásakað Karpov um að hafa beitt
áhrifum sínum og vináttu við áhrifa-
menn í Sovét til þess að bregða fæti
fyrir frama hans. Þannig var Kasp-
arov um tíma meinað að keppa er-
lendis sem á þeim tíma var afar mik-
flvægt fýrir þroska hann sem skák-
manns. Þetta kenndi Kasparov síðar
Breshnev um sem hefði verið á móti
honum vegna gyðingslegs uppruna
og látið stjómast af Karpov vini sín-
um.
Kasparov sagði sig úr sovéska
kommúnistaflokknum eftir að tfl
uppþota kom í Azerbadjan þar sem
margir létu líf sitt. Hann segir að þar
hafi Moskvuvaldið notað þjóðernis-
deilur sem skálkaskjól til þess að
kveða niður andóf. í aprfl gekk hann
síðan tfl Uðs við rússneska demó-
krataflokkinn.
„Það er löng hefð fyrir því að þekkt
fólk í Sovétríkjunum sé bendlað við
stjórnmál. Það er nauðsynlegt að
stofna öfluga andkommúnistahreyf-
ingu til þess að berjast gegn miðstýr-
ingunni. Ég var eitt sinn stuðnings-
maður Gorbatsjovs en síðar varð
mér ljóst að perestrojka hans átti
aðeins að vera fyrir kerfið en ekki
fyrir fólkið,“ segir skákmeistarinn
sem segist munu bjóða sig fram strax
og fjölflokka kosningar verða leyfðar
í Sovétríkjunum.
Gegn stjóm FIDE
í frægu einvígi þeirra félaga í
Moskvu árið 1984, þegar aUt leit út
fyrir að Karpov myndi lúta í lægra
haldi eftir langvinn átök, sleit
Campomanes, forseti Alþjóða-skák-
sambandsins, skyndilega einvíginu
og bar við heilsuleysi Karpovs og
örmögnun beggja keppenda. Kasp-
arov varð að vonum ævareiður og
óánægja hans með framgang mála
leiddi síðan tfl þess að 1987 stofnaði
hann samtök stórmeistara óháð
FIDE. Samtökin samþykktu í júní
síðastUðnum að lúta forsjá FIDE í
skipulagningu móta og forystu. í
mótmælaskyni við þá ákvörðun
sagði Kasparov sig úr stjóm samtak-
Ernna.
Grimmur skákmaður
„Ef hægt er að skipta skákUstinni
í þijá hluta, þ.e. íþrótt, vísindi og Ust,
þá var Bobby Fischer fyrsti atvinnu-
maðurinn í skák sem eitthvað kvað
að. Hann þróaði skákina einkum sem
íþrótt og vísindi og það sama gerði
Karpov. Ég er hins vegar Ustamaður
og vinn sem slíkur í skák. Ég hef
gætt atvinnumennsku í skák lífi og
sál og "hef náð nýjum hæðum í fegurð
leiksins,“ segir Kasparov um sjálfan
sig samanborið við fremstu skák-
menn heims í eigin samtíð.
Kasparov þykir tefla feikflega
grimman sóknarstfl og er óhræddur
við að taka áhættur og fórna mönn-
um fyrir betri stöðu en er umfram
allt stöðugt í sókn. Hann þykir njóta
sín best í opnum stöðum þar sem
möguleikar eru mikUr og hver leikur
getur falið í sér margvíslegar hótan-
ir. Hann hefur ótrúlegt minni og hef-
ur verið staðinn að því að rekja leik
fyrir leik skákir úr fjöltefli sem fór
fram fyrir meira en tveimur árum.
Hann staðhæfir aö innsæi eða ein-
hvers konar sjötta skilningarvit leiði
hann á rétta braut og honum líði
best við skákborðið þegar hann nær
að bijóta af sér fjötra hefðanna.
„Ég tek áhættu í skák vegna þess
að ég tefli eftir fegurðarskyni mínu.
Sumar stöður eru svo flóknar aö
ékki er hægt að sjá nema kannski tvo
leiki fram í tímann. Við slíkar að-
stæður verður að tefla af innsæi."
„Hann er mjög litríkur skákmað-
ur,“ sagði Jón L. Árnason stórmeist-
ari í samtali við DV. „Samanborið
við fyrri heimsmeistara þá minnir
hann talsvert á Bobby Fischer, þó
býst ég við að Kasparov teffl heldur
flóknari stfl en Fischer. Samt eru
ákveðin einkenni lík með þeim. Hitt
er annað mál að skák er meiri Ust
en íþrótt og þó Karpov t.d. þyki tefla
þurran stfl þá eru sumar skáka hans
hreinustu gerlur."
Friðrik Ólafsson, skrifstofustjóri
Alþingis og stórmeistari, telur að
vandfundinn sé skemmtilegri skák-
maður nú en Kasparov.
„Hann hefur miltinn metnað og það
með slíkum hæfileikum er góð
blanda. Hann hefur mikla andagift
og er mjög skapandi. Hann hefur
auga fyrir samræmi og hrynjandi
skákstöðu sem er ekki öUum gefið.
Hitt er svo annað mál að honum
hættir tfl þess að meta stjórnvöld
eins og svarta og hvíta taflmenn.
MiUi hans og Karpovs er mikil bar-
átta sem að einhveiju leyti er póU-
tísk.“
Þegar litið er yfir raðir yngri skák-
manna heimsins nú eru margir efni-
legir í þeim hópi. Enn er þó enginn
sjáanlegur sem talinn er geta ógnað
veldi Kasparovs sem nú situr einn á
tindinum sem óskoraður heims-
meistari. Þó ber að nefna Polgar-
systumar ungversku sem þykja
geysilega efnilegar. Tvær þær elstu
eru þegar mjög sterkir skákmenn en
Júdit, sem er yngst, hefur verið
nefnd sem hugsanlegur heimsmeist-
ari framtíðarinnar. Hvert er álit
Kasparovs heimsmeistara á því?
„Hún hefur talsverða hæfileika en
ekki mjög mikla. Konur eru í eðU
sínu ekki framúrskarandi skák-
menn. Þær vantar aUan baráttu-
vflja.“
Vera má að einhveijum þyki gæta
hroka og kvenfyrirUtningar í þessum
orðum heimsmeistarans. En hvað
sem því Uður þá deilir hann og
drottnar yfir skákheiminum og getur
því leyft sér að segja nánast hvað sem
er. Hvað framtíðin ber í skauti sér
fyrir hann er ekki gott að segja.
Hvort sem hann kýs að beita kröftum
sínum að framgangi skákUstarinnar
eða gerast póUtískur baráttumaður í
heimalandi sínu er Ijóst að hann
sættir sig ekki við neitt minna en að
vera fremstur meðal jafningja.
-Pá