Frjáls verslun - 01.12.1959, Page 18

llerbert V. Prochnow, Vice President,
Tlie First National Banh o/ Chicago:
Nokkrar hugleiðingar um Sovéfríkin
Herbert V. Prochnow er einn af bankastjórum „First National Bank of Clueago". Hann er
hagfræðini;ur að menntun og hefur starfað mikið að opinberum málum, m. a. átt sæti í ýmsum
bandarískum nefndum á alþjóðaráðstefnum. Einnig hefur hann gefið út fjölda bóka og fjalla
þær um svo óskyld efni sem bankamál og ræðumennsku.
Grein sú, sem hér birtist var gefin út af fyrrnefndum banka í september sl. Frjáls Verzlun
fékk sérstakl leyfi höfundar til að birta hana á íslenzku og er hún lítið eitt stytt. Hér er um
hlutlæga og fræðandi grein að ræða, sem á erindi til allra, er áhuga liafa á alþjóðamálum.
Járntjaldinu hefur verið lyft ögn frá og fjöldi
bandarískra manna sækir nú Sovétríkin heim og
sum leppríkja þeirra. Við verðum þó að gera okkur
grcin fyrir, að „glufan“ er ekki stór, og strangt
eftirlit með henni, eins og einn fróðasti landi minn
um þessi mál komst að orði.
Til þess að skilja og meta rétt, það sem fyrir
augu ber í Sovétríkjunum, er nauðsynlegt að fá
nokkrar almennar upplýsingar um land og þjóð
(eða reyndar löndin og þjóðirnarj, áður en lengra
er haldið. Landið í heild nær rúmlega þrjú þúsund
km frá norðri til suðurs og tæpa tíu þúsund km
frá vestri til austurs. Það er liér um bil einn sjötti
hluti af yfirborði jarðar, nálega tvisvar og hálfu
sinnum stærra en Bandaríkin, að Alaska og Hawaii
meðtöldum. Þetta er stærsta samfellt landsvæði
undir sama þjóðfána. Strandlengjan er nær 4!) þús-
und km á lengd með aðeins eina meiri háttar höfn,
sem opin er allan ársins hring, þ. e. Murmansk.
íbúar Sovétríkjanna eru 209 milljónir, en Banda-
ríkjanna 175 milljónir. Um 43 af hundraði af íbú-
unum búa í borgum, en í Bandarikjunum eru (»4 af
hundraði borgarbúar. Stærstu borgir eru Moskva
með fimm milljónir íbúa, Leningrað með rúmar
þrjár milljónir og Kíef, Bakú og nokkrar aðrar
borgir með kringum milljón íbúa hver. íbúarnir
tala 149 tungumál. Síðustu þrjá áratugi hafa verið
reistar 503 nýjar borgir í Sovétríkjunum og rúm-
lega 1.350 minni bæir.
Sjólfstraustið virðist ekki skorta
Á aðeins tveimur árum, frá 1954 til 1950, segir
Sovétstjórnin að hún hafi lát.ið brjóta til ræktunar
óræktað land, sem nemi þriðjungi af öllu ræktar-
landi í Bandaríkjunum. Skóglendi er álíka mikið
og í Bandaríkjunum, og þaðan kemur stór hluti
timburframleiðslunnar í heiminum. Sovétríkin eru
einnig auðug af olíu, járngrýti og mangan, og vera
má að málmgrýti sé hvergi meira í jörðu en þar.
I stuttu máli sagt: náttúruauðlindir eru miklar og
við það bætist, að gervöll þjóðin stritar sleitu-
laust, og strangt eftirlit er með sölu neyzluvarn-
ings og skvldusparnaður mikill. Jafnframt á sér
stað mikil fjárfesting í verksmiðjum og framleiðslu-
tækjum. Þetta eru helztu ástæðurnar til þess, að
sovézkir leiðtogar halda því fram, að ekki fari hjá
því, að Sovétríkin verði forystuþjóð heimsins á
sviði efnahags- og stjórnmála. Sumir fróðustu sér-
fræðingar um Rússlandsmál eru sannfærðir um, að
Kremlstjórnin trúi því, að það sé aðeins tíma-
spurning, hvenær hún koinist fram úr okkur (þ. e.
Bandaríkjunum).
Þekktur sovézkur hagfræðingur, prófessor Nikol-
ai Lyubimov, hefur birt greinargott yfirlit um mark-
mið Rússa í efnahagsmálum. Hann heldur því
fram, að í lok yfirstandandi sjö ára áætlunar, árið
1905, verði iðnframleiðsla Sovétríkjanna orðin meiri,
miðað við íbúafjölda, en í nökkru öðru landi
Evrópu. Jafnframt fullyrðir hann, að árið 1970,
eða jafnvel fyrr, verði Sovétríkin orðin fremsta
iðnaðarþjóð í heimi, livort heldur miðað verði við
framleiðslumagnið í lieild eða framleiðslumagn á
íbúa. Þessi áform sýnast ekki mörkuð af lítillæti:
Og þau sýna, að ekki skortir sjálfstraustið, en ég
hygg, að þau beri einnig vott um skort á full-
komnu raunsæi í efnahagsmálum og alvarlega van-
þekkingu á þróun atvinnuvega Bandaríkjanna og
framtíðarmöguleikum þeirra. — Brezka tímaritið
18
F R J Á L S VERZLUN