Frjáls verslun - 01.02.1968, Side 22

22
FRJÁLS VERZLUN
m. a.: „Nú er ár liðið frá því, er
kaupandi fékk söluhlut í hendur,
og hann hefur ekki skýrt seljanda
frá, að hann ætli að bera fyrir
sig, að söluhlutnum hafi verið
ábótavant, og getur hann þá eigi
síðar komið fram með neinar
kröfur af því tilefni, nema selj-
andi hafi skuldbundið sig til að
ábyrgjast hlutinn lengri tíma eða
hafi svik í frammi“. Samkvæmt
þessu ákvæði fyrnast kröfur kaup-
enda á einu ári. Hins vegar getur
kaupandi rift kaupum eða heimt-
að afslátt af kaupverði, ef í ljós
kemur innan ársins, að hlut er
áfátt eða galli á honum. Kaupi
neytandi hlut með 6 mánaða
ábyrgð, semur hann um leið af
sér aðra 6 mánuði, þar eð fyrning-
arfresturinn er eitt ár.
Nær engin almenn ákvæði eru
hér í lögum um vörumerkingar.
Hafa Neytendasamtökin bariztfyr-
ir því, að úr því yrði bætt. Meðal
íslenzkra laga, sem tryggja eiga
hagsmuni neytenda, má nefna lög
um verðlagseftirlit. Að vísu eru
mjög skiptar skoðanir um það,
hvort verðlagseftirlit tryggi hið
hagkvæmasta verð á vörum eða
ekki. Sumir halda því fram, að
frjáls samkeppni tryggi hagkvæm-
asta vöruverðið, en aðrir telja
nauðsynlegt að hafa einnig löggjöf
um hámarksálagningu á vörum.
Verðlagseftirliti var fyrst komið
á hér á landi í byrjun hinnar fyrri
heimsstyrjaldar, enda hafði verð-
lag þá tekið að hækka ört. En
eftirliti með verðlagi var hætt
nokkru eftir stríðslok, eða 1921,
enda var þá verðfall hafið. 1937
var verðlagseftirliti komið á að
nýju, en þá var um að ræða hér
tilhneigingu til verðhækkunar á
erlendum vörum og innlendum
iðnaðarafurðum sökum innflutn-
ingshafta. Hefur verðlagseftirlit
að mestu haldizt síðan. Sam-
kvæmt núgildandi lögum um verð-
lagseftirlit skal verðlagsstjóri
fylgjast með verðlagi í landinu.
Getur verðlagsstjóri leitað sam-
vinnu við verkalýðsfélög og önn-
ur hagsmunasamtök neytenda víðs
vegar um landið til að tryggja
sem raunhæfast verðlagseftirlit.
Verðlagsnefnd getur ákveðið há-
marksverð á vörum og verðmæt-
um, þar á meðal hámark álagn-
ingar, umboðslauna og annarrar
þóknunar, sem máli skiptir um
verðlag í landinu. í lögunum seg-
ir, að bannað sé að halda vörum
úr umferð í því skyni að fá verzl-
unarhagnað af þeim síðar.
Ný stefna í verðlags-
málum.
Á hinum Norðurlöndunum hef-
ur hámarksálagning á vörum að
mestu verið afnumin. Höfuðein-
kennin í þróun verðlags- og neyt-
endamála í löndum þessum hafa
verið þau, að annars vegar hefur
verið lögð mikil áherzla á aðfylgj-
ast með fyrirtækjasamtökum og
samkeppnishömlum, en hins vegar
verið stuðlað að sem mestri neyt-
endavernd. Með því að ríkið hefur
tekið neytendaverndina í sínar
hendur, er ekkert til sparað að
rannsaka sem bezt vörugæði og
viðskiptahætti. Sem dæmi má
nefna, að í júní s.l. opinberaði
Statens husholdningsrad í Dan-
mörku niðurstöður rannsókna, sem
ráðið hafði gert á nokkrum teg-
undum ávaxtasafa á danska mark-
aðnum. Statens husholdningsrád
er ráð það, er ríkið hefur komið á
fót í Danmörku til að gæta hags-
muna neytenda. Rannsóknir ráðs-
ins leiddu í ljós, að sterkar líkur
væru fyrir því, að nokkrar teg-
undir af grískum ávaxtasafa á
danska markaðnum væru bland-
aðar vatni. Tvö af innflutnings-
fyrirtækjum þeim, sem flutt höfðu
umræddan ávaxtasafa inn mót-
mæltu harðlega niðurstöðum
danska neytendaráðsins. Ráðið
bauðst þá til þess að láta fara
fram nýja rannsókn á umræddum
ávaxtasafa í samráði við innflutn-
ingsfyrirtæki þessi. Annað fyrir-
tækið féllst á þessa tillögu, en hitt
fyrirtækið stefndi danska ne.yt-
endaráðinu. Standa málaferlin enn
yfir, en niðurstöðu er að vænta
fljótlega. Á hinum Norðurlöndun-
um er stöðugt verið að birta niður-
stöður á rannsóknum sem þessum.
Fyrir tilstuðlan hinna opinberu
neytendaráða geta neytendur í
löndum þessum varazt sviknar
vörur. Hér á landi hafa Neytenda-
samtökin framkvæmt nokkrar at-
huganir á vörum, en að sjálfsögðu
hafa þau ekki fjárhagslegt bol-
magn til að framkvæma eins víð-
tækar rannsóknir og hið opinbera
gerir á hinum Norðurlöndunum.
Sem dæmi um starfsemi Nevt-
endasamtakanna hér má nefna, að
um þessar mundir láta Neytenda-
samtökin rannsaka í Noregimeinta
galla á innlendum teppum. Hafa
Neytendasamtökin iðulega getað
tryggt neytendum leiðréttingu
mála sinna. En ég er þeirrar skoð-
unar, að mál íslenzkra neytenda
komist ekki í gott horf, fyrr en
hið opinbera tekur þau einnig í
sínar hendur, eins og á hinum
Norðurlöndunum.
The/imenane
EINANGRUNARGLER „w

ÞÉR FÁIÐ EKKI
ANNAÐ BETRA!_____________
EGGERT KRISTJÁNSSON & CO HF.
HAFNARSTRÆTI 5 -„.SÍMI 11400