Morgunblaðið - 11.01.2001, Síða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SAMKVÆMT samningnum,sem kynntur var á blaða-mannafundi í gær, leggurLandspítalinn – háskóla-
sjúkrahús til stofnun krabbameins-
miðstöðvar þar sem þekking, að-
staða til að vinna verkefnið og
aðgangur að gögnum og lífsýnum
verður til staðar. Urður, Verðandi
Skuld leggur 300 milljónir fram á
næstu átta árum til krabbamein-
smiðstöðvarinnar og greiðir allan
kostnað af verkefninu. Að auki
skuldbindur UVS sig til að leggja
hluta af tekjum sem aflast til verk-
efnisins í styrktarsjóð sem er ætlað
að styrkja krabbameinsmiðstöðina,
stuðla að krabbameinsrannsóknum
og bæta þjónustu við krabbameins-
sjúklinga á Íslandi. Einnig leggur
fyrirtækið fram fé til vísindarann-
sókna samstarfslækna Íslenska
krabbameinsverkefnisins.
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugs-
son, framkvæmdastjóri UVS, sagði
hugmyndina að Íslenska krabba-
meinsverkefninu hafa verið mótaða
snemma árs 1999 og mikil undirbún-
ingsvinna þegar farið í gang. „Með
undirritun samningsins nú um ára-
mótin var ákveðnum lokaáfanga
undirbúnings náð og unnt verður
innan tíðar að hefja átakið sem er
víðtækt samstarf á sviði krabba-
meinslækninga og -rannsókna. Ég
held það megi fullyrða að þetta sé
einstakt tækifæri fyrir íslenska
krabbameinslækna til að komast
nær rannsóknarstiginu og taka bein-
an þátt í rannsóknum,“ sagði Gunn-
laugur en benti jafnframt á að gríð-
arlegt starf hefði þegar verið unnið
um áraskeið af læknum og Krabba-
meinsfélaginu. Fyrir undirritun
þessa samnings hafði UVS gert sam-
komulag um rannsóknarstarf við
hóp lækna innan Landspítalans og
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Þessir aðilar hafa ásamt UVS, Land-
spítalanum og Krabbameinsfélagi
Íslands bundist samtökum um að
efla vísindarannsóknir á krabba-
meini á Íslandi og gert með sér sam-
komulag um samvinnu og fram-
kvæmd Íslenska krabbameins-
verkefnisins.
Ávinningur fyrir sjúkrahúsið
að koma þekkingu á framfæri
Magnús Pétursson, forstjóri
Landspítala – háskólasjúkrahúss,
sagði samninginn brjóta blað í sam-
skiptum sjúkrahússins við fyrirtæki
þar sem spítalinn hefði nú með form-
legum hætti gerst aðili að svo víð-
tæku rannsóknarsamstarfi. Magnús
sagði krabbameinsmiðstöðina verða
vettvang þar sem unnið væri að
verkefninu. Meginefni og tilgangur
stöðvarinnar verður tvíþættur.
„Annars vegar gerir hún rannsókn-
irnar mögulegar, og greiðir götu
þeirra, og hins vegar njóta spítalinn
og skjólstæðingar hans ávaxtanna
þannig að krabbameinsmeðferð
sjúklinga verði bætt eins og frekast
er kostur.Við teljum að það sé ávinn-
ingur fyrir spítalann að koma þannig
á framfæri þekkingu sinni sem og að
fá nýja þekkingu sem tengist verk-
efninu á móti.“
Sjúkrahúsið ber engan beinan
kostnað af verkefninu og þarf því
ekki að nota fé úr eigin sjóðum.
Spurður um heildarkostnað verkefn-
isins svaraði Gunnlaugur að sú tala
væri enn sem komið er óljós en með
öllum kostnaði sem til fellur væri um
„umtalsverða fjármuni“ að ræða sem
UVS sjái að fullu um að greiða.
Fleiri krabbameinstilfelli þrátt
fyrir bætta meðferð
Markmið verkefnisins eru að finna
ný krabbameinsgen, leita nýrra
greiningaraðferða og meðferðar-
möguleika og vonast aðstandendur
þess til að í framhaldi rannsóknanna
verði ný lyf gegn krabbameinum
þróuð. Öllum einstaklingum sem
greinst hafa með krabbamein og
nánustu aðstandendum þeirra verð-
ur boðin þátttaka í verkefninu sem
og þeim sem greinast á næstu árum
og aðstandendum þeirra. Samanlagt
telja þessir einstaklingar um 30.000
manns og segir Gunnlaugur félagið
vonast til að 80% þeirra samþykki
þátttöku í verkefninu. Til viðbótar
verður leitað eftir þátttöku einstak-
linga til samanburðarrannsókna.
Með þessu er hægt að rannsaka ætt-
lægni krabbameins og kortleggja
gen sem tengjast myndun krabba-
meins. Stökkbreytingar og tjáning
gena í æxlisvef verða rannsakaðar
sem og litningabreytingar í æxlisvef.
Um sjö þúsund Íslendingar sem
einhvern tímann hafa greinst með
krabbamein eru á lífi en um 1000 ein-
staklingar greinast á ári hverju með
sjúkdóminn. Þótt sífellt betri árang-
ur náist í að lækna krabbameins-
sjúklinga er sjúkdómurinn enn ein
algengasta dánarorsök Íslendinga.
Á næstu árum er áætlað að þrátt fyr-
ir bætta meðferð muni sjúkdómur-
inn enn aukast meðal þjóðarinnar og
árið 2010 er búist við að um 1500 ný
krabbamein hafi greinst og að 10
þúsund Íslendingar verði þá á lífi
sem greinst hafa með krabbamein.
Snorri Ingimarsson, framkvæmda-
stjóri lækningasviðs UVS, sagði spá-
tölur sýna að eftir tíu ár muni 400
fleiri einstaklingar greinast með
krabbamein á ári en þeir eru eins og
áður sagði um þúsund nú. Ástæðu
þessa sagði Snorri vera stóra fæð-
ingarárganga þjóðarinnar upp úr
1950 sem nú séu að komast á þann
aldur sem flest krabbameinstilfelli
greinist og krabbamein verður al-
gengara. Krabbameinstilfellum hef-
ur fjölgað á öllum Norðurlöndunum
en að sögn Snorra er aukningin mest
á Íslandi. Brjóstakrabbamein,
krabbamein í blöðruhálskirtli og
lungnakrabbamein eru algengustu
krabbameinin og eru þau í stöðugri
sókn.
Siðfræði mikilvægur þáttur
Leitað verður eftir skriflegu sam-
þykki allra þeirra sem leggja af
mörkum upplýsingar og efnivið til
verkefnisins og verða öll gögn varð-
veitt leyndarmerkt og unnin án per-
sónuauðkenna í samræmi við lands-
lög. Rannsóknin tekur einnig mið af
alþjóðlegum samþykktum eins og
Helsinki-sáttmálanum og tilmælum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar
um siðfræði og mannhelgi í rann-
sóknum. Gunnlaugur sagði Persónu-
vernd hafa fjallað um Íslenska
krabbameinsverkefnið og Vísinda-
siðanefnd hefði það til umfjöllunar
og yrði verkefnið unnið samkvæmt
skilmálum þeirra þar sem siðfræði
væri mikilvægur þáttur í framfylgni
rannsóknarinnar. Þátttakendur gefa
upplýst samþykki fyrir þátttöku
sinni og geta hætt þátttöku hvenær
sem þeir kjósa. Gunnlaugur sagði
velvilja þátttakenda, og í raun þjóð-
arinnar allrar, vera forsendu þess að
góður árangur náist í því umfangs-
mikla verkefni sem nú hefur verið
ýtt úr vör.
Íslenska krabbameinsverkefninu ýtt úr vör
300 milljónir til krabbameins-
rannsókna á næstu 8 árum
Morgunblaðið/Ásdís
Frá kynningarfundi um Íslenska krabbameinsverkefnið sem formlega var sett á laggirnar í gær.
Landspítali – há-
skólasjúkrahús og
líftæknifyrirtækið
Urður, Verðandi,
Skuld hafa und-
irritað samstarfs-
samning um krabba-
meinsrannsóknir.
Verkefninu er ætlað
að opna nýjar leiðir
til forvarna, grein-
ingar og meðferðar á
krabbameini.
GRUNNSKÓLAR á Suðurnesjum
eru með slökustu meðaleinkunn á
landinu. Vilhjálmur Ketilsson, skóla-
stjóri Myllubakkaskóla í Reykja-
nesbæ, segir þetta áhyggjuefni sem
kalli á viðbrögð skólamanna. Hann
segir að lengst af hafi skólar á Suð-
urnesjum, Suðurlandi og Vestfjörð-
um verið með verstu útkomuna. Að
undanförnu hafi skólar á Suðurlandi
og Vestfjörðum náð að bæta meðal-
einkunn, en af einhverjum orsökum
virðist skólar á Suðurnesjum sitja
eftir.
Sé litið á meðaleinkunn í ein-
stökum landshlutum á samræmdum
prófum í stærðfræði og íslensku í 4.
og 7. bekk árið 2000 koma skólar á
Suðurnesjum einna verst út. Af 40
meðaleinkunnum sem nefndar eru í
yfirliti frá Rannsóknarstofnun upp-
eldis- og menntamála eru aðeins fjór-
ar yfir 5.
Meðaleinkunnir í Myllubakka-
skóla eru 4,5, 4,3, 4,3 og 4,3.
Vilhjálmur sagði að talsverðar
breytingar hefðu verið gerðar á
skipulagi grunnskólanna í Reykja-
nesbæ. Í Myllubakkaskóla hefðu ein-
vörðungu verið 1.–6. bekkur. Nú
væri skólinn orðinn heildstæður, en
jafnframt hefði honum verið skipt
niður í skólahverfi. Hann sagði að
þessari breytingu hefði fylgt talsvert
rót, en það ætti þó ekki að skýra hinn
mikla mun sem væri á námsárangri á
þessu skólaári og síðustu árum.
Hann sagði að meðaleinkunnir í 4.
bekk í skólanum á síðustu árum
hefðu verið yfir landsmeðaltali eða
5,2 á árunum 1998–2000. Þetta væri
ágæt útkoma og þess vegna sagðist
hann hafa orðið fyrir vonbrigðum
með útkomuna á árinu 2000.
Vilhjálmur sagði að Myllubakka-
skóli og Njarðvíkurskóli hefðu í
gegnum árin komið einna best út af
einstökum skólum á Suðurnesjum.
Sérstakt átak hefði verið í nokkrum
skólum á Suðurnesjum í þeim til-
gangi að bæta námsárangur. Þetta
hefði skilað einhverjum árangri t.d. í
Grindavík.
„Við stöndum frammi fyrir því að
þrátt fyrir að við höfum verið með
átak í gangi í þeim tilgangi að bæta
okkur í stærðfræði þá hefur það ekki
skilað sér nægilega vel. Við þurfum
að skoða þetta betur hjá okkur og er-
um að gera það þessa dagana. Við
verðum bara að taka okkur á,“ sagði
Vilhjálmur.
Vilhjálmur sagði að allir kennarar
sem hefðu umsjón með bekk væru
með full kennararéttindi. Menntun
kennaranna skýrði því ekki einkunn-
irnar.
Málið rætt í sveitar-
stjórn Sandgerðis
Meðaleinkunnir í grunnskólanum í
Sandgerði eru lægstar sé eingöngu
litið á skóla á Suðurnesjum. Í 4. bekk
voru einkunnirnar 4,3 og 3,2, en í 7.
bekk 3,1 og 2,6.
Guðjón Kristjánsson, skólastjóri
grunnskólans í Sandgerði, sagðist
ekki vera sáttur við útkomu skólans í
samræmdum prófum. Námsárangur
í skólanum hefði verið til skoðunar
hjá stjórnendum og kennurum skól-
ans síðustu ár. Allar námsskrár
hefðu t.d. verið endurskoðaðar. Hann
sagði að þetta hefði skilað þeim ár-
angri að árið 1999 hefði skólinn verið
í hópi sex skóla sem voru með hæstu
einkunn í stærðfræði í 4. bekk. Út-
koman í stærðfræði núna væri ekki
eins góð. Árangurinn í íslensku væri
hins vegar slakur. Guðjón sagði að
unnið hefði verið að því að staðla
skólastarfið og bæta það á allan hátt.
Þess væri hins vegar ekki að vænta
að sú vinna skilaði sér á einu ári.
Guðjón sagði að Sandgerðisskóli
hefði fengið viðbótarupplýsingar frá
Rannsóknarstofnun uppeldis- og
menntamála um námsárangur í skól-
anum. Þetta væru mjög gagnlegar
upplýsingar sem hann kvaðst vona að
hjálpuðu til við að bæta starfið í skól-
anum.
Guðjón sagði að það hefði verið
vandamál í Sandgerði í mörg ár að
skólann hefði vantað réttindakenn-
ara til starfa. Það ætti einhvern þátt í
því að nemendur skólans hefðu ekki
skilað þeim árangri sem að hefði ver-
ið stefnt. Guðjón tók fram að við skól-
ann hefðu starfað leiðbeinendur sem
hefðu skilað góðu starfi.
Guðjón sagði að kennarar skólans
væru mjög ósáttir við niðurstöðuna.
Hann sagði að sveitarstjórn Sand-
gerðis ætlaði að ræða þessi mál á
fundi. Málið hefði verið rætt áður á
þeim vettvangi og útkoman nú gæfi
fullt tilefni til að ræða frekar leiðir til
að bæta skólastarfið.
Skólastjóri Myllubakkaskóla segir útkomu í samræmdum prófum umhugsunarverða
Skólar á Suðurnesj-
um hafa setið eftir 




 




 


 
 


 






 
 




 

 

  
   




 !!
 "!
# !
 !!
# $!
# $!
 %!
# &!
# $!
 !!
 '!
# "!
# (!
# $!
 !!
 "!
 !!
# $!
 '!
 %!
# $!
# $!
# &!
# )!
 !!
# )!
# $!
 "!
 %!
# #!
# )!
# $!
# $!
 '!
# (!
# $!