Morgunblaðið - 09.03.2001, Blaðsíða 2

SÍÐAN samið var við Scandia-
transplant-líffærabankann, fyrir
rúmum fjórum árum, hafa tveir
einstaklingar, sem voru á bið-
lista eftir líffæri til ígræðslu, lát-
ist hér á landi.
Þetta kom fram í samtali
Morgunblaðsins við Sigurð
Thorlacius tryggingayfirlækni,
en haldinn var fundur í svokall-
aðri líffæraflutninganefnd þar
sem m.a. var farið yfir stöðu
mála hérlendis í kjölfar frétta
um að 82 Danir hefðu látist á síð-
asta ári á meðan þeir biðu eftir
hentugu líffæri.
Líffæraígræðslur
í Danmörku
Allar stærri líffæraígræðslur
Íslendinga fara fram í Dan-
mörku. Sigurður sagði að menn
hefðu nokkrar áhyggjur af þró-
uninni í Danmörku, en að staðan
hérlendis væri mun betri. Ís-
lendingar hefðu, í gegnum tíð-
ina, verið mun fúsari til þess að
gefa líffæri en Danir og því væri
ekki í bígerð að fara út í sérstak-
ar aðgerðir hér.
Að sögn Sigurðar er nær ein-
göngu biðlisti hérlendis eftir
nýrum en hann sagði að sá bið-
listi hefði lengst undanfarin ár.
Hann sagði að margvíslegar
ástæður væru fyrir því en oftast
væri reynt að fá nýra hjá ætt-
ingja en stundum hefði ekki
fundist ættingi sem passaði eða
væri tilbúinn að gefa og þá færi
viðkomandi sjúklingur á biðlista.
Biðlisti
eftir
nýrum
lengist
FRÉTTIR
2 FÖSTUDAGUR 9. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Njarðvíkingar urðu
deildarmeistarar /B3
Tillögur um breytingar
í handknattleik karla /B3
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.is
4 SÍÐUR
Sérblöð í dag

Á FÖSTUDÖGUM
NÝR dagskrárvefur, midill.is,
hefur verið opnaður á Netinu.
Um er að ræða dagskrárvef og
sjónvarpshandbók þar sem fá
má upplýsingar um dagskrá
helstu sjónvarpsstöðva sem
nást á Íslandi og útvarpsstöðva
sem útvarpa hverju sinni.
Í tilkynningu frá Veraldar-
vefnum, sem rekur miðilinn
ásamt fleiri aðilum á netmark-
aðnum, segir að hægt sé að sjá
dagskrá allra stöðvanna á for-
síðu vefjarins og dagskrárlið-
irnir birtast þá í tímaröð. Einn-
ig er hægt að velja sjónvarps-
stöð, vikudag eða tegund efnis
sem viðkomandi vill sjá og loks
þann tíma dags sem á að horfa
og þá birtist aðeins valið sjón-
varpsefni.
Fram kemur að til þess að
fullnýta þjónustu vefjarins þarf
viðkomandi að vera skráður
notandi. Þróun vefjarins var í
höndum Hugvits hf.
Nýr dag-
skrárvefur
á Netinu
HÆSTIRÉTTUR hefur sýknað
Landssíma Íslands hf. af kröfum um
að fellt yrði út gildi eignarnám á
spildu úr landi jarðarinnar Vatns-
enda í Kópavogi, sem fram fór árið
1947. Erfingjar þáverandi jarðareig-
anda töldu að fullnægjandi laga-
heimild hefði skort fyrir eignarnám-
inu, en jafnvel þótt hún hefði verið
fyrir hendi bæri að ógilda eignar-
námið þar sem fyrirhuguð nýting á
jörðinni hefði ekki gengið eftir.
Ríkissjóður keypti land af bónd-
anum á Vatnsenda, fyrst árið 1929
og síðar stærri hlut, og var þar reist
langbylgjustöð útvarpsins. Árið 1947
var stærri spilda úr jörðinni tekin
eignarnámi og á sama tíma voru
einnig teknar eignarnámi spildur úr
Fífuhvammslandi og landi Vífils-
staða, sem báðar lágu að Rjúpna-
hæð. Alls var land Landssímans inn-
an lögsagnarumdæmis Kópavogs þá
tæpir 160 hektarar.
Árið 1997 falaðist Kópavogskaup-
staður eftir samningum við Lands-
símann um kaup á landi hans á
Rjúpnahæð og Vatnsendahæð.
Landssíminn hafnaði kauptilboði í
landareignina, en í framhaldi af því
voru teknar upp viðræður, að frum-
kvæði Kópavogskaupstaðar, um að
hluti landsins yrði tekinn undir
skipulagt íbúðarsvæði og voru til-
nefndir þrír matsmenn til að gefa álit
á verðmæti landsins, ef til skipu-
lagðrar byggðar kæmi. Tók matið til
um það bil 100 hektara lands, en ein-
göngu að hluta til þess lands úr jörð
Vatnsenda sem tekið var eignarnámi
árið 1947. Samkvæmt matsgerðinni
frá 1998 var verðmæti landsvæðisins
alls metið 315 milljónir króna miðað
við staðgreiðslu.
Núverandi eigandi Vatnsenda hélt
því fram að ef yrði af sölu á spildunni
til Kópavogsbæjar undir íbúðar-
byggð væru brostnar forsendur fyrir
eignarnáminu, því það hefði verið
framkvæmt á þeirri forsendu og með
þeim skilyrðum að nota skyldi landið
eingöngu í sambandi við lagningu og
rekstur fjarskiptavirkja ríkisins.
Sala landsins með margföldum
hagnaði miðað við eignarnámsbætur
fæli í sér grófa misnotkun á eign-
arnámsheimildinni.
Fyrir héraðsdómi kom fram, að
Landssíminn hefði ekki áhuga á að
selja landið til Kópavogsbæjar. Hins
vegar gerði fyrirtækið sér grein fyr-
ir að heimildir skipulagslaga geti
leitt til þess að landið kunni að verða
tekið eignarnámi án samþykkis fyr-
irtækisins, enda óhjákvæmilegt um
síðir að þrengt verði að starfsemi
þess á Rjúpnahæð og Vatnsendahæð
með einhvers konar íbúðarbyggð.
Skilyrðislaus eignayfirfærsla
Hæstiréttur bendir á í dómi sínum
að í afsalinu frá 1947 komi fram að
umræddri landspildu sé afsalað
eignarnema, að eignarnámsbætur
hafi verið greiddar og að eignarnemi
sé þar með lýstur fullkominn eigandi
spildunnar. „Með eignarnáminu, eft-
irfarandi afsali og greiðslu eignar-
námsbóta fór fram skilyrðislaus
eignayfirfærsla á því landi sem hér
um ræðir. Telja verður að sýnt hafi
verið nægilega fram á að landið hafi
eftir það verið tekið til notkunar í
eðlilegu samræmi við tilgang eign-
arnámsins undir fjarskiptamann-
virki eða sem verndar- og öryggis-
svæði þeim tengt. Verður því ekki
fallist á með áfrýjanda að landið hafi
ekki verið nýtt til þeirra þarfa, sem
ákvörðun um eignarnám var réttlætt
með. Eignarnámsþola verður ekki
veittur réttur til að endurheimta
eignarnumið land nema á grundvelli
lagaheimildar eða vegna sérstakra
aðstæðna,“ segir Hæstiréttur og
bætir við að þar sem hvorugs njóti
við í þessu máli séu ekki efni til að
verða við kröfu um að Landssím-
anum verði gert að afhenda og afsala
landeigendanum spildunni.
Hæstiréttur hafnar kröfu um að eignarnám gangi til baka
Nýting var í samræmi
við eignarnámsheimild
nauðgunarkærum í Evrópu, sem
byggist á rannsókn Liz Kelly og
Lindu Regan, prófessora við North
London University, og kynnt var í
Englandi í síðasta mánuði, koma fram
tillögur um hverju þurfi að breyta til
að nauðgunarkærur fái eðlilegan
framgang í réttarfars- og dómskerf-
inu.
Í skýrslunni er kallað á upplýsingar
og rannsóknir á þessu sviði, óskað eft-
ir skilgreiningu laganna á nauðgun,
RANNSÓKNIR benda til þess að 1
til 12% nauðgana séu kærð til lög-
reglu í löndum Evrópu. Á ráðstefnu
WAVE (Woman Against Violence,
Europe) í Svíþjóð 1998 kom fram að
ýmsir sameiginlegir þættir hindra að
kærum í nauðgunarmálum ljúki með
dómum. „Þetta þarf að rannsaka hér-
lendis og eftir því erum við að kalla,“
segir Halldóra Halldórsdóttir hjá
Stígamótum.
Í skýrslu um niðurfellingar á
viðbrögð við nauðgunarkærum,
stuðningsþjónustu og vitundarvakn-
ingu og tengslamyndun.
Upplýsingar frá 27 löndum
Rannsóknin var gerð í kjölfar þess
að samtökin CER (Campaign to End
Rape) tóku eftir því að á tímabilinu
1977 til 1997 hafði nauðgunarkærum
fjölgað um 500% í Englandi og Wales
á meðan fjöldi dóma í nauðgunarmál-
um hafði nánast staðið í stað. Við gerð
rannsóknarinnar var m.a. óskað eftir
upplýsingum frá 27 dómsmálaráðu-
neytum í Evrópu.
Ítarlegur spurningalisti var sendur
hverju ráðuneyti til að afla gagna um
brottfall nauðgunarkæra í réttar-
kerfinu. Í skýrslunni eru engar op-
inberar upplýsingar um stöðu mála á
Íslandi þar sem dómsmálaráðuneytið
svaraði ekki spurningalista rannsókn-
arinnar þrátt fyrir fjórar ítrekanir.
Ráðuneytið var í hópi 14 ráðuneyta
sem svöruðu ekki spurningalistanum
Spurður um málið sagði Björn Frið-
finnsson, ráðuneytisstjóri í dóms-
málaráðuneytinu, að ástæða þessa
hefði verið sú, að málið hefði verið
flókið og því lengi í vinnslu. Mikla
handavinnu hefði þurft að vinna hjá
sumum lögregluembættum. Mikla
grunnvinnu hefði þurft að vinna.
Ráðuneytið hefði hins vegar lagt sig
eftir því að safna upplýsingunum og
hafa síðustu gögnin nú borist ráðu-
neytinu.
Mjög lágt hlutfall
nauðgana kærtÞEIR sem ekki komast á kjörstaðeða vilja ekki kjósa á tölvu þegarkosið verður um framtíð flugvall-
arins í Vatnsmýrinni í Reykjavík
hinn 17. mars nk. geta nú greitt at-
kvæði utan kjörfundar í Ráðhúsi
Reykjavíkur.
Utankjörstaðaatkvæðagreiðsla
hófst þar í gær.
Kjörskrá vegna kosninganna
liggur frammi í Ráðhúsi Reykjavík-
ur og eins er hægt að nálgast hana
á heimasíðu borgarinnar.
Meginskilyrði kosningaréttar
eru að vera íslenskur ríkisborgari,
hafa átt lögheimili í Reykjavík 24.
febrúar 2001 og hafa náð 18 ára
aldri á kjördag.
Utankjörstaða-
atkvæðagreiðsla
um flugvöll
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Konum/6