Morgunblaðið - 09.03.2001, Blaðsíða 58

HESTAR
58 FÖSTUDAGUR 9. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
VÍSINDAMENN við ónæmisdeild
Dýralæknaháskólans í Hannover,
undir stjórn prófessors Wolfgangs
Leibolds, hafa með rannsóknum á
blóði úr íslenskum hestum sannað
að hægt er að búa til nákvæmt blóð-
próf til að finna út hvaða hross eru
líkleg til að fá sumarexem og hvaða
hross ekki. Sumarexem hefur verið
mikið vandamál hjá hestum sem
fæddir eru á Íslandi og fluttir til út-
landa.
Ýmsir erlendir ræktendur ís-
lenskra hrossa í Evrópu hafa notað
þessa staðreynd til að markaðssetja
hross sín. Að sögn dr. Björns Stein-
björnssonar dýralæknis er ólíkleg-
legt að hross sem alist hefur upp á
sama stað í Þýskalandi og ekki hef-
ur fengið sumarexem þegar það er
orðið 5–6 vetra fái það í nánustu
framtíð. Því hafa sumir ræktendur
þar í landi getað auglýst hrossin sín
sem „sumarexemfrí“. Björn telur að
þetta hafi gefið erlendum ræktend-
um íslenskra hesta mikið forskot í
markaðssetningu.
„Þegar farið var af stað með
þessar rannsóknir á sumarexemi við
ónæmisdeild Dýralæknaháskólans í
Hannover fyrir nokkrum árum var
markmiðið að reyna að finna út
hvort hægt væri að þróa blóðpróf til
að nota við að rannsaka á einfaldan
hátt hvaða hross höfðu tilhneigingu
til að fá sumarexem og hver ekki.
Við töldum að ef íslenskir hrossa-
ræktendur hefðu aðgang að slíku
blóðprófi væri hægt að koma í veg
fyrir að þau hross sem séð væri að
fengju sjúkdóminn yrðu ekki flutt
út, en sjúkdómurinn veldur miklum
þjáningum hjá þeim hrossum sem
hann fá,“ sagði Björn.
Niðurstöður fyrr
en búist var við
„Búið var að vinna heilmikla und-
irbúningsvinnu og var fyrirhugað að
fara í samstarf við Íslendinga um
rannsóknir á sumarexemi. Sótt var
um styrk sem fékkst en var síðan
dreginn til baka. Þegar þetta var
höfðu fengist til verkefnisins um
fimm milljónir króna í Þýskalandi
og eins og áður sagði unnið mikið
undirbúningsstarf. Þá hafði verið
sett saman fimm manna teymi sem
ætlaði að vinna að rannsóknunum.
En þegar styrkurinn var afturkall-
aður var fyrirséð að ekki yrði hægt
að sinna þessum rannsóknum eins
og áætlað var. Hins vegar þótti
ófært að sú þekking sem þegar lá
fyrir vegna undirbúningsvinnunnar
færi forgörðum og því ákveðið að
halda rannsóknunum áfram eins og
hægt var.“
Björn sagði að þær niðurstöður
sem nú hefðu fengist væru mjög
ánægjulegar, sérstaklega þar sem
ekki var búist við að þær mundu
liggja fyrir svo snemma.
„Í fyrrasumar var tekið blóð úr
tólf íslenskum hrossum sem öll voru
frá sama bænum á Suðurlandi. Þau
hafa alist upp við sömu aðstæður og
búa við sama umhverfi. Má segja að
sami skyldleikinn sé með þeim öll-
um.
Þetta blóð var komið í vinnslu úti
í Hannover um það bil 16 tímum
síðar og hefur verið unnið að ýms-
um rannsóknum á þessu blóði síðan
þótt ekki sé búið að gera allar þær
rannsóknir sem áætlaðar eru. Þó
má segja að þær niðurstöður sem
komnar eru sanni það að þetta við-
kvæmnispróf, eins og við vorum
ákveðnir í að gera, virkar.“
Helmingur hrossanna
fengi sumarexem
„Í blóðið úr þessum tólf hrossum,
hverju fyrir sig, var blandað mót-
efnavökum úr hrossum sem fengið
hafa sjúkdóminn. Í því var mótefni
úr einum 9 tegundum af flugum
sem koma til greina sem orsaka-
valdar að sjúkdómnum og er vitað
að valda ofnæmi, þar af var ein
þeirra af culicuidis-tegund sem vit-
að er með vissu að veldur sumarex-
emi. Það undarlega var að þótt ekk-
ert af þessum hrossum hefði komist
í tæri við þá flugu vegna þess að
hún er ekki til á landinu, svöruðu
tvö hross. Það þykja mér merkar
niðurstöður sem benda til þess að
hér á landi séu til flugnategundir
sem eru skyldar henni. Hrossin
mynda viðkvæmi við sjúkdómnum
en þótt þessi tvö hafi svarað prófinu
hafa þau ekki fengið sumarexem.
En ljóst er að þau mundu fá það ef
þau yrðu flutt út á svæði þar sem
flugan er. Af þessum tólf hrossum
sem við prófuðum kom einhver
svörun fram hjá sex þeirra, eða
50%.
Björn sagði að frá upphafi hefði
verið ákveðið að vinna skipulega að
því að geta greint sjúkdóminn. Með
þeirri þekkingu sem við það skap-
aðist yrði reynt að finna upp aðferð
til að varast hann. Í þriðja lagi yrði
fyrirliggjandi þekking notuð til að
finna aðferð til að lækna hann og í
síðasta lagi yrði reynt að finna upp
aðferð til að bólusetja hross gegn
honum.
Værum komin með
fullþróað blóðpróf
„Á þessu viljum við byggja vinn-
una,“ sagði hann. „Nú höfum við
náð fyrsta stiginu, það er við getum
greint sjúkdóminn og sagt fyrir um
hvort hross fá hann eða ekki. Eftir
á að hyggja og á grundvelli þess að
okkur tókst að fá þessar niðurstöð-
ur mun fyrr en við bjuggumst við
mætti ætla að hefðum við fengið
styrkinn, sem við sóttum um hér á
landi og getað haldið rannsóknun-
um áfram á þeim hraða sem upp-
haflega var ætlunin, værum við lík-
lega komnir með fullþróað blóðpróf
nú þegar. Íslenskir hrossaræktend-
ur stæðu þá jafnfætis ræktendum í
Evrópu sem geta boðið upp á hross
sem eru „sumarexemfrí“. En því
miður er ekki skilningur hér á landi
á mikilvægi þessara rannsókna.“
Spurður um næstu skref sagði
Björn að erfitt að segja til um hver
þau yrðu. Niðurstaðan segði að ekk-
ert væri í veginum að hanna þetta
blóðpróf en erfitt væri að fá fjár-
magn til áframhaldandi rannsókna.
„Ef til vill verður hér staðar num-
ið, en vonandi heldur vinnan áfram
alla vega til þess að hægt verði að
lækna þýskfædd hross sem fá sjúk-
dóminn. Í byrjun var hugmyndin sú
að þróa þetta til að geta séð fyrir
hvaða hross væru viðkvæm gagn-
vart sumarexemi og koma í veg fyr-
ir að þau færu úr landi. Einnig var
hugmyndin að þróa seinna meir
bóluefni sem hægt væri að nota til
að koma í veg fyrir að þau hross,
sem svara prófinu veikt, fái sjúk-
dóminn þegar út er komið. Þau
hross, sem svara prófinu sterkt,
ætti hins vegar alls ekki að senda
út, en hrossin eru greinilega mjög
misjafnlega viðkvæm. En bóluefni
tekur langan tíma að þróa og eftir
að því er lokið tekur allt upp í ára-
tug að fá það viðurkennt svo fram-
leiðsla geti hafist,“ sagði dr. Björn
Steinbjörnsson.
Jákvæðar niðurstöður úr sumarexemrannsóknum lækna við Dýralæknaháskólann í Hannover
Hægt að segja fyrir um
hvort hross veikjast
Merkilegar niðurstöður hafa komið út úr
rannsókn á sumarexemi í íslenskum hestum
í Þýskalandi, mun fyrr en vonað var. Ásdís
Haraldsdóttir fékk upplýsingar um málið
hjá dr. Birni Steinbjörnssyni dýralækni
sem tekur þátt í rannsóknunum.
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
Íslenskir hestar í Þýskalandi. Vísindamenn hafa sannað að hægt er að þróa einfalt blóðpróf til að kanna hvort hestar eru viðkvæmir fyrir sumarexemi.
KVENNADEILD Gusts og Eiðfaxi
brydda upp á þeirri nýjung að halda
opið töltmót í reiðhöll Gusts í Kópa-
vogi laugardaginn 7. apríl nk., en
mótið er bara fyrir konur! Boðið
verður upp á keppni í opnum flokki
og áhugamannaflokki, en riðið verð-
ur hefðbundið töltprógram sem þrír
dómarar dæma.
Að sögn aðstandenda mótsins er
markmiðið með mótinu að hvetja
konur til þátttöku í keppni og jafn-
framt að skapa skemmtilega
stemmningu þar sem vonandi allar
helstu hestakonur landsins munu
mæta til keppni með gæðinga sína.
Skráning á mótið fer fram á skrif-
stofu Eiðfaxa, Dugguvogi 10 í
Reykjavík. Síminn er 588 2525, fax:
588 2528 og netfangið eidfaxi@eid-
faxi.is.
Töltmót
fyrir konur
ÆSKULÝÐSNEFNDIR hesta-
mannafélaganna Andvara, Fáks,
Gusts, Harðar, Mána og Sörla
halda sinn árlega æskulýðsdag,
Æskan og hesturinn, í Reiðhöllinni
í Víðidal næstkomandi sunnudag,
11. mars. Hátíðin hefst kl. 14.00
en húsið verður opnað kl. 13.00.
Margt verður til gamans gert
því dagskráin er fjölbreytt. Æskan
og hesturinn hefur fest sig í sessi
sem fjölskylduhátíð hestamanna
og að þessu sinni er þema dagsins
vímulaus æska. Í frétt frá aðstand-
endum æskulýðsdagsins segir að
tilgangurinn með honum sé að
sýna það sem er að gerast í félög-
unum, en þar er unnið mikið
æskulýðs- og forvarnarstarf.
Af dagskráratriðum má nefna
að von er á „Spænska reiðskól-
anum í Vín“ og hin vinsæla unga
söngkona, Jóhanna Guðrún, kem-
ur og syngur.
Einnig koma fram ungmenni úr
hestamannafélögunum, fimleika-
flokkur úr Gerplu sýnir listir sínar
og íþróttaálfurinn kemur í heim-
sókn. Öll börn fá gefins bol merkt-
an æskulýðsdeginum í boði Bún-
aðarbankans, emmess-ís býður
upp á ís og yngstu börnin geta
fengið andlitsmálun. Aðgangur er
ókeypis.
Jóhanna Guðrún og
íþróttaálfurinn
skemmta hestakrökkum
alltaf á föstudögum