Morgunblaðið - 09.03.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 9. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HJÁLPARBEIÐNUM til Stígamóta vegna nauðg-
ana fjölgaði um 20% milli áranna 1999 og 2000 en
alls leituðu 380 einstaklingar til Stígamóta í fyrra,
þ.e. 30 fleiri en árið á undan. Þetta er meðal þess
sem kemur fram í nýjustu ársskýrslu Stígamóta,
sem kynnt var í gær á 11 ára afmæli samtakanna.
Langflest mál sem eru til umfjöllunar hjá Stíga-
mótum fara ekki áfram, ýmist vegna þess að þau
eru fyrnd eða konur treysta sér ekki í gegnum
kæruferlið. Í fyrra var ekki kært í 85,7% tilvika.
Fram kemur í skýrslunni að ofbeldismenn á und-
anförnum 11 árum hafa verið um 50% fleiri en þeir
einstaklingar, sem leitað hafa hjálpar hjá Stígamót-
um. Nánar tiltekið er fjöldi ofbeldismanna 4.549 á
móti 3.025 þolendum, sem eru aðallega konur.
Að sögn Rúnu Jónsdóttur, fræðslu- og kynning-
arfulltrúa Stígamóta, er ástæðan fyrir þessu tví-
þætt. „Annars vegar er ástæðan sú að það kemur
fyrir að konur leita sér ekki hjálpar fyrr en þær
lenda í því að verða beittar ofbeldi af fleiri en einum
manni, eða í annað skiptið,“ sagði hún á blaða-
mannafundi í gær. „Hins vegar er ástæðan sú, að
sömu mennirnir koma fyrir aftur og aftur og eru
jafnvel margtaldir í ársskýrslunni. Ástæðan er sú
að það er slóð á eftir þessum mönnum. Það hafa
komið til okkar heilir hópar kvenna vegna sama
mannsins, bæði saman og hver í sínu lagi. Þetta
þykir okkur hvað alvarlegast.“ Rúna nefndi annað
áhyggjuefni Stígamóta sem skýrslan leiðir í ljós, en
það er aukinn fjöldi þeirra sem hefur verið nauðgað.
„Þeim hefur fjölgað úr 62 árið 1999 í 74 árið 2000,
sem er 20% aukning.“
Í skýrslunni kemur fram að sem fyrr hafi sifja-
spell verið langvarandi hjá þeim sem leituðu til
Stígamóta. Yfir 60% þeirra sem leituðu sér hjálpar
höfðu verið beitt sifjaspellum í 1 til 5 ár.
Minnst um ókunnuga nauðgara
Þeir sem standa næstir standa konum og börnum
eru líklegastir til að beita kynferðisofbeldi, sam-
kvæmt skýrslunni, en vinir og kunningjar þolend-
anna voru ofbeldismenn í 60% tilvika. 25% geranda
voru feður/stjúpfeður, afar og bræður. Um 12%
nauðgara voru eiginmenn eða sambýlismenn.
Skýrslan sýnir að sjaldgæft er að nauðgarar séu
ókunnugir fórnarlömbunum. Í 8,9% tilvika þekkti
fórnarlambið ekki nauðgarann. Rúna sagði í tilefni
síðastnefnda atriðisins, að Stígamót vildu gjarna
kveða niður goðsögnina um „karlinn sem stekkur
fram úr runnunum og nauðgar eða beitir börn of-
beldi. Veruleikinn er ekki þannig. Oftast eru ofbeld-
ismennirnir mjög nákomnir fórnarlömbunum“.
Langflestar konur sem eru beittar kynferðislegu
ofbeldi kvarta yfir skömm, sektarkennd, depurð og
lélegri sjálfsmynd og sýnir skýrslan að þessar séu
afleiðingar ofbeldisins hjá 80 til 87% kvenna. 66,8%
kvenna eru haldnar ótta og sama hlutfall þjáist
vegna svipmynda (flashback). Aðrar alvarlegar af-
leiðingar kynferðisofbeldis eru einangrun og erfitt
kynlíf. Þá töluðu rúm 60% kvenna um sjálfsmorðs-
hugleiðingar.
Ábyrgðin ekki á réttum stað
Að sögn Rúnu sjá Stígamót möguleika á því að
bregðast við sektarkennd og skömm þeirra sem
lenda í kynferðisofbeldi. „Ástæðan fyrir því að kon-
ur eru að berjast við skömm og sektarkennd, er sú
að ábyrgðinni hefur ekki verið komið á þá sem beita
ofbeldinu,“ sagði Rúna og vakti athygli á ferli
nauðgunarmála eftir að þau eru tilkynnt til Stíga-
móta.
Vitað er að 22 af 380 málum sem bárust Stíga-
mótum í fyrra voru kærð til lögreglu. Leiddu 4
þeirra til ákæru, jafnmörg voru felld niður og 14
voru í vinnslu. Ákærumálin sem fóru fyrir dómstóla
enduðu með fangelsisdómi yfir ákærða. Að sögn
Rúnu er skortur á sönnunum helsta ástæða þess að
kærumál eru felld niður.
Afdrif 85,7% mála sem bárust Stígamótum í fyrra
urðu hins vegar þau að ekki var kært.
20% fleiri hjálparbeiðnir til Stígamóta í fyrra
Konum einkum nauðgað
af vinum og kunningjum
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Halldóra Halldórsdóttir hjá Stígamótum
ásamt Rúnu Jónsdóttur, Björgu Gísladóttur
og Bergrúnu Sigurðardóttur.
HEILDARTEKJUR sveitarfélaga
af fasteignagjöldum námu tæpum
41 þúsund kr. á hvern íbúa á árinu
1999. Þegar litið er til fimm
stærstu sveitarfélaganna voru þær
hæstar í Reykjavík 45.674 kr., sem
er rúmum tíu þúsund kr. meira en
í Kópavogi og Hafnarfirði og tæp-
um þrjú þúsund kr. hærra en á
Akureyri.
Þessar upplýsingar má lesa út
úr svari félagsmálaráðherra við
fyrirspurn frá Einari K. Guðfinns-
syni alþingismanni um tekjur
sveitarfélaga af fasteignagjöldum
á árunum 1995–2000.
Fram kemur að heildartekjur
sveitarfélaga af fasteignagjöldum
námu rúmum 11,4 milljörðum
króna á árinu 1999. Þar af námu
tekjur fimm stærstu sveitarfélag-
anna tæpum 7,5 milljörðum kr.
Reykjavíkurborg hafði í tekjur
rúmar fimm milljarða kr., Kópa-
vogur 774 milljónir kr., Hafnar-
fjörður 673 milljónir, Akureyri 648
milljónir kr. og Reykjanesbær 353
milljónir.
Mestar tekjur af
fasteignasköttum
Langstærstur hluti tekna af
fasteignagjöldum er vegna fast-
eignaskatts eða rúmir 6,8 millj-
arðar kr. af 11,4 milljörðum á
árinu 1999. Næstmestar tekjur
sveitarfélaganna eru vegna álagn-
ingar vatnsgjalds, en það nam hjá
sveitarfélögunum í heild á árinu
1999 tæpum 1.830 milljónum kr.
Holræsagjald nam 1.380 miljónum
kr., sorphreinsunargjöld 847 millj-
ónum kr. og lóðarleiga 520 millj-
ónum kr.
Ef litið er til tekna á íbúa kemur
fram að fasteignaskattur í Reykja-
vík var 27.537 kr. á árinu 1999.
Hann var 21.623 kr. á íbúa á Ak-
ureyri, 21.355 kr. í Hafnarfirði,
20.400 kr. í Reykjanesbæ og
17.298 kr. í Kópavogi. Vatnsgjald
er á bilinu 4.525 kr. í Reykjanesbæ
upp í 7.672 kr. á Akureyri. Hol-
ræsagjald er einnig lægst í
Reykjanesbæ kr. 4.792 kr. á íbúa,
en hæst er það einnig á Akureyri
kr. 7.759 kr. Sorphreinsunargjald
á íbúa er lægst í Hafnarfirði 1.267
kr. en hæst er það í Reykjavík
2.963 kr.
11,4 milljarða tekjur af
fasteignagjöldum 1999
FJÖLSKYLDAN sem slapp á ótrú-
legan hátt úr snjóflóðinu í Hauka-
dal í fyrradag hafði ekki ennþá
komist heim að Giljalandi þegar
Morgunblaðið ræddi vð Jóhannes
Inga Böðvarsson bónda seinni
partinn í gær. Að sögn Jóhannesar
hafði heilsan versnað nokkuð frá
því í fyrrakvöld, allir voru með
strengi og eymsli í líkamanum eft-
ir byltuna í snjóflóðinu og fóru
fjögur úr fjölskyldunni í nánari
skoðun á sjúkrahúsið á Akranesi
undir kvöld í gær.
Jóhannes sagðist hafa farið fyrr
um daginn til að líta á aðstæður
þar sem snjóflóðið hreif með sér bíl
fjölskyldunnar. Aðstæður hafi litið
mjög illa út og hann hafi áttað sig
betur á því hversu vel fjölskyldan
slapp úr flóðinu þegar litið var yfir
sviðið. Jeppinn lá á hliðinni á kafi í
snjónum á ísi lagðri Haukadals-
ánni og var hann dreginn upp í
gær. Bíllinn er talinn gjörónýtur.
Að sögn Jóhannesar gekk illa að
sofna nóttina eftir slysið, en hafðist
þó að lokum. Fjölskyldan gisti í
Búðardal og hefur ekki ennþá
komist heim, nema hvað Jóhannes
segist hafa litið þangað í stutta
stund í gær. Ætlunin var að halda
heim í gærkvöld að lokinni skoðun
á sjúkrahúsinu á Akranesi.
Fjölskyldan sem slapp á ótrúlegan hátt úr snjóflóðinu í Haukadal í fyrradag
Aum og stirð
eftir byltuna
Fjölskyldan sem slapp á ótrúlegan hátt
úr snjóflóðinu í Haukadal í fyrradag.
Jóhannes Ingi Böðvarsson og eigin-
kona hans, Helga Líndal Hallbjörns-
dóttir, halda á dætrunum Gunnhildi
Björk, 6 ára, og Ásrúnu Ösp, 4 ára, og
Hallbjörn Líndal, 13 ára, heldur á
bróður sínum, Jóhannesi Garðari, sem
verður þriggja ára síðar í mánuðinum.
Ljósmynd/Melkorka
Hér má sjá
jeppa fjölskyld-
unnar á hliðinni
á ísi lagðri
Haukadalsánni.
Bíllinn var
dreginn upp í
gær og er tal-
inn gjörónýtur.
GAGNASÖFNUN vegna flugslyss-
ins við Vestmannaeyjar síðastliðinn
þriðjudag hélt áfram í gær á veg-
um Rannsóknanefndar flugslysa.
Tvær bandarískar konur fórust
með vélinni sem var skráð í
Bandaríkjunum og af gerðinni
Avro Commander 56.
Unnið var að því í gær að fá
upptökur af segulböndum og rat-
sjármyndum vegna samskipta flug-
stjórnar við flugvélina. Hún hvarf
af ratsjá kl. 8.55, rúmum hálftíma
eftir að hún lagði upp frá Keflavík
að morgni þriðjudags, sem var kl.
8.19. Þá er brak og annað sem
fundist hefur á sjó enn að berast
nefndinni til rannsóknar.
Leitað er á þekktum
rekastöðum
Leitað var á fjörum í gær frá
Vík í Mýrdal að Reykjanestá. Um
var að ræða svonefnda hraðleit þar
sem leitað er á þekktum rekastöð-
um. Verður einnig leitað á þeim
aftur í dag. Um 30 manns tóku
þátt í leitinni á 10 bílum, tveimur
fjórhjólum og báti. Þá er í und-
irbúningi viðamikil leit á öllu svæð-
inu á morgun, laugardag.
Flugslysið við
Vestmannaeyjar
Gagna-
söfnun
haldið
áfram