Morgunblaðið - 09.03.2001, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 9. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÁÞREIFANLEGUR ÁRANGUR
Í BARÁTTUNNI VIÐ FÍKNIEFNIN
LÆKKUN TEKJUSKATTS
Davíð Oddsson, forsætisráð-herra, skýrði frá því sl. mið-vikudag, að ríkisstjórnin
muni beita sér fyrir því, að tekju-
skattur lækki um næstu áramót til
að vega upp á móti hækkun útsvars
sveitarfélaga, sem þá verður heim-
il, önnur áramótin í röð. Kostnaður
ríkissjóðs vegna þessarar lækkunar
er áætlaður 1100–1200 milljónir
króna á ári.
Forsætisráðherra kvað ríkis-
stjórnina hafa gefið forustu ASÍ
fyrirheit um breytingar í skatta-
málum um næstu áramót. Viðræður
hafi farið fram í tengslum við mat
launanefndar aðila vinnumarkaðar-
ins á því, hvort forsendur kjara-
samninganna stæðust. „Ég er
ánægður með þá niðurstöðu, sem
varð í launanefnd Alþýðusambands
Íslands og Samtaka atvinnulífsins.
Ég tel, að þessi niðurstaða þýði, að
það séu allar forsendur fyrir því, að
samningar haldi út samningstímann
og hér verði friður á vinnumarkaði,
sem er ákaflega mikilvægt fyrir at-
vinnulífið,“ sagði Davíð Oddsson.
Það er að sjálfsögðu rétt hjá for-
sætisráðherra, hversu mikilvægur
vinnufriður í landinu er og það er
ánægjulegt, að ríkisstjórnin ætli að
leggja sitt af mörkum til að treysta
hann með fyrirhugaðri lækkun
tekjuskatts. Það sætti gagnrýni sl.
haust, m.a. aðila vinnumarkaðarins,
að tekjuskattur ætti ekki að lækka
til jafns við hækkun útsvars um
síðustu áramót. Eðlilegt er því, að
ríkisstjórnin velji þessa leið til að
undirstrika ánægju sína með sam-
komulagið í launanefnd vinnumark-
aðarins. Forsætisráðherra hefur og
skýrt frá því, að könnuð verði nán-
ar ýmis önnur áherzluatriði ASÍ-
forustunnar, m.a. um verðlagseft-
irlit, og nefnd verði sett á fót til að
meta kosti og galla hugmynda
hennar um fjölþrepa skattkerfi.
Ríkisstjórnin hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp um hækkun á
greiðslum til ellilífeyrisþega, sem
orðið hafa fyrir skerðingu á ellilíf-
eyri vegna tekna maka sinna.
Hækkunin gildir frá síðustu ára-
mótum og er hún í samræmi við
breytinguna á bótum til öryrkja í
kjölfar Hæstaréttardómsins. Þetta
mun kosta ríkissjóð um 140 millj-
ónir á ári. Þessi ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar er eðlileg í framhaldi
af Hæstaréttardómnum, því sam-
ræmis verður að gæta við ákvörðun
bóta Tryggingastofnunar.
Forustumenn eldri borgara áttu
frumkvæði að þessari breytingu nú,
að sögn forsætisráðherra, en þeir
hafa einnig rætt önnur hagsmuna-
mál aldraðra við ríkisstjórnina.
Með hvaða hætti verður komið til
móts við kröfur eldri borgara mun
koma í ljós um miðjan aprílmánuð,
þegar nefnd ríkisstjórnarinnar um
málefni aldraðra og öryrkja skilar
tillögum sínum.
Ýmislegt bendir til þess, að aldr-
aðir og öryrkjar hafi ekki notið
góðæris undanfarinna ára í jafn-
ríkum mæli og aðrir landsmenn.
Það er því nauðsynlegt og við hæfi,
að ríkisstjórnin rétti hlut þess
fólks, sem við bágust kjör býr.
Dómsniðurstöður í hinu svokall-aða stóra fíkniefnamáli og
tengdum málum sýna að breyttur
lagarammi, auknar fjárveitingar til
fíkniefnalögreglu og nýjar rann-
sóknaraðferðir hafa skilað áþreif-
anlegum árangri.
Í fyrradag féll dómur í Héraðs-
dómi Reykjavíkur, þar sem í fyrsta
sinn var sakfellt fyrir peninga-
þvætti tengt fíkniefnaviðskiptum.
Þeir, sem sannað þykir að hafi að-
stoðað fíkniefnasalana við að dreifa
gróðanum og fjárfesta hann í lög-
mætum fyrirtækjum, voru þar
dæmdir í fangelsi, fésektir og til að
sæta upptöku illa fengins fjár.
Ákæruvaldið hefur í þessu máli
látið reyna til hins ýtrasta á upp-
tökuákvæði hegningarlaga og sam-
tals hafa peningar og önnur verð-
mæti, samtals um 100 milljónir
króna, verið gerð upptæk sam-
kvæmt dómi. Á blaðamannafundi í
fyrradag kom fram að sú heimild
dómara til að áætla ágóða af fíkni-
efnaviðskiptum, sem sett var í
hegningarlög fyrir fjórum árum,
hefði þar skipt sköpum. Með þessu
er fíkniefnasölunum torveldað að
nota peningana, sem þeir hafa
grætt á glæpastarfsemi sinni, til að
halda henni áfram þrátt fyrir fang-
elsisdóma.
Þeir dómar, sem hafa fallið í
tengslum við stóra fíkniefnamálið,
svo og í öðrum fíkniefnamálum að
undanförnu, hafa mikilvægt for-
dæmis- og fælingargildi. Með þeim
eru send skýr skilaboð til þeirra,
sem reyna að fá ungt fólk til að
ánetjast fíkniefnunum, um að ekki
bíði þeirra eingöngu löng frelsis-
svipting, heldur sé jafnframt hægt
að svipta þá hinum illa fengna
ágóða.
Talsmenn lögreglunnar telja að
þótt nýleg ákvæði hegningarlag-
anna um eignaupptöku hafi reynzt
vel í þessu máli sé ef til vill ástæða
til að rýmka þau enn frekar, til
samræmis við það sem gerzt hefur í
nágrannaríkjunum Danmörku og
Noregi. Nauðsynlegt er að skoða
þennan þátt málsins í samhengi við
tillögur Sólveigar Pétursdóttur
dómsmálaráðherra um auknar fjár-
veitingar til rannsóknar fíkniefna-
mála og um þyngingu refsinga fyrir
fíkniefnabrot.
Nánast á hverjum degi fáum við
fréttir af skelfilegum afleiðingum
fíkniefnaneyzlu og því hvernig fólk
reynir að hagnast á fíkn og neyð
annarra. Við eigum að halda áfram
á þeirri braut, sem hefur verið
mörkuð og sýna þessum sölumönn-
um dauðans að þeim sé hvergi vært.
HÉR fer á eftir dómur HéraðsdómsReykjavíkur um mál sem ákæru-valdið sótti á heldur forráðamönn-um einkahlutafélaganna B.M. Vallá
og Vikurvörum fyrir að hafa ekki skilað árs-
reikningi, skýrslu stjórnar, áritun endurskoð-
enda og fleiru til opinberrar birtingar hjá rík-
isskattstjóra og Ársreikningaskrá. Pétur
Guðgeirsson héraðsdómari komst að þeirri nið-
urstöðu að ekki hafi verið lagaheimild til að
stofna sérstaka félagaskrá með reglugerð sem
hafi það hlutverk að taka við ársreikningum og
birta eins og gert var árin 1996 og 1998. Því sé
ekki um brot að ræða hjá ákærðu.
„Ár 2001, fimmtudaginn 8. mars, er á dóm-
þingi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem háð er í
Dómhúsinu við Lækjartorg af Pétri Guðgeirs-
syni, héraðsdómara, kveðinn upp dómur í saka-
málinu nr. 2507/2000: Ákæruvaldið (Helgi
Magnús Gunnarsson) gegn Guðmundi Bene-
diktssyni, Magnúsi Benediktssyni, Víglundi
Þorsteinssyni, B.M. Vallá ehf., og Vikurvörum
ehf. (Jón Finnsson hrl.) sem tekið var til dóms
hinn 2. mars sl. að lokinni aðalmeðferð. Málið er
höfðað með ákæru Ríkislögreglustjórans, dag-
settri 12. desember sl. á hendur ákærðu, „Guð-
mundi Benediktssyni, Þrastargötu 10, Reykja-
vík, kt. 050960-3749, Magnúsi Benediktssyni,
Þverárseli 18, Reykjavík, kt. 201155-3129, Víg-
lundi Þorsteinssyni, Lindarflöt 39, Garðabæ, kt.
190943-2409, B.M. Vallá ehf., Bíldshöfða 7,
Reykjavík, kt. 530669-0179, fyrirsvarsmaður:
Guðmundur Benediktsson, stjórnarformaður
og Vikurvörum ehf., Bíldshöfða 7, Reykjavík, kt.
430486-1609, fyrirsvarsmaður: Guðmundur
Benediktsson, stjórnarformaður.
I.
Fyrir brot framin í rekstri
B.M. Vallár ehf.
Ákærðu eru gefin að sök brot gegn lögum um
ársreikninga í rekstri B.M. Vallár ehf. með því
að hafa ekki, ákærði Víglundur sem fram-
kvæmdastjóri og stjórnarmaður, ákærði Guð-
mundur sem stjórnarformaður og ákærði
Magnús sem stjórnarmaður B.M. Vallár ehf.,
staðið skil á ársreikningi, skýrslu stjórnar, árit-
un endurskoðenda ásamt upplýsingum um hve-
nær ársreikningur var samþykktur, fyrir einka-
hlutafélagið vegna rekstraráranna 1995, 1996,
og 1997 til opinberrar birtingar hjá Ríkisskatt-
stjóra, og vegna rekstrarársins 1998 til opin-
berrar birtingar hjá Ársreikningaskrá, í sam-
ræmi við það sem lög áskilja.
II.
Fyrir brot framin í rekstri
Vikurvara ehf.
Ákærðu eru gefin að sök brot gegn lögum um
ársreikninga í rekstri Vikurvara ehf. með því að
hafa ekki, ákærði Víglundur sem framkvæmda-
stjóri og stjórnarmaður, ákærði Magnús sem
stjórnarformaður og ákærði Guðmundur sem
stjórnarmaður Vikurvara ehf., staðið skil á árs-
reikningi, skýrslu stjórnar, áritun endurskoð-
enda ásamt upplýsingum um hvenær ársreikn-
ingur var samþykktur, fyrir einkahlutafélagið
vegna rekstrarársins 1997, til opinberrar birt-
ingar hjá Ríkisskattstjóra, og vegna rekstrarár-
anna 1998 og 1999 til opinberrar birtingar hjá
Ársreikningaskrá í samræmi við það sem lög
áskilja.
Telst þetta varða við 1. tölulið 1. mgr. 84. gr.,
sbr. 82. gr. laga nr. 144, 1994, um ársreikninga
og 2. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr.
19, 1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39, 1995, sbr. einnig
1. mgr. 69. gr. laga nr. 144, 1994 og 1. gr., 1. mgr.
3. gr. og 13. gr. reglugerðar nr. 134, 1996, sjá nú
sömu greinar í reglugerð nr. 801, 1998, um árs-
reikningaskrá, skil og birtingu ársreikninga.
Um refsiábyrgð B.M. Vallár ehf. og Vikur-
vara ehf. vísast auk framangreinds til 87. gr.
laga nr. 144, 1994, sbr. e-lið 3. gr. laga nr. 37,
1995.
Þess er krafist að ákærðu verði dæmd til refs-
ingar fyrir framangreind brot.“
Málavextir
Ákærðu kannast við að ekki hafi verið skilað
til þeirra stjórnvalda sem greinir í ákærunni
ársreikningum og þar greindum upplýsingum
vegna félaganna tveggja, B.M. Vallár ehf. fyr-
ir rekstrarárin 1995 til 1998 og Vikurvara ehf.
fyrir rekstrarárin 1997 til 1999. Með bréfum
Skattrannsóknarstjóra ríkisins 16. janúar
1998 var tilkynnt um það til forsvarsmanna
fyrirtækjanna að embættið hefði tekið það til
rannsóknar að ársreikningum hefði ekki verið
skilað eins og lög kvæðu á um. Lögmaður fyr-
irtækjanna og verjandi ákærðu ritaði skatt-
rannsóknarstjóranum bréf af þessu tilefni 5.
febrúar sama ár. Segir þar:
„B.M. Vallá ehf. og Vikurvörur ehf. hafa fal-
ið mér að svara bréfi embættisins hinn 16.
janúar sl. þar sem félögunum er tilkynnt, að
embættið hafi tekið til meðferðar ætluð van-
skil á skilum ársreikninga rekstraráranna
1995 og 1996 til opinberrar birtingar sam-
kvæmt VIII. kafla laga nr. 144/1994 og 2. mgr.
l. gr. reglugerðar nr. 361/1995 um skattarann-
sóknir og málsmeðferð hjá skattrannsóknar-
stjóra ríkisins. Af þessu tilefni vilja umbj. mín-
ir taka fram. Ársreikningum hefir verið skilað
til skattayfirvalda svo sem lögskylt er. Gerð
eða frágangur ársreikninga félaganna hafa
ekki sætt neinum aðfinnslum af hálfu skatta-
yfirvalda. Hér er því einungis um að ræða
kröfu um að ársreikningar fyrirtækjanna
verði gerðir aðgengilegir fyrir alla, þar á með-
al samkeppnisaðila þeirra.
Ráðherra hefir með reglugerð um birtingu
og skil ársreikninga falið ríkisskattstjóra þau
störf félagaskrár sem varða birtingu, skil og
móttöku ársreikninga, sbr. rg. 34/1996 og rg.
749/1997.
Spyrja má hvers vegna löggjafinn hafi ekki
einfaldlega ákveðið, að þau stjórnvöld sem
hvort eð er fá alla ársreikninga, skattayfir-
völdin, skyldu senda félagaskrám eintak af
reikningunum. Þetta var ekki gert og skatta-
yfirvöldum er ekki heimilt að afhenda árs-
reikninga með þessum hætti. Ætla verður að
ein meginástæðan sé sú, að fyrirtæki og ein-
staklingar kynnu að hafa lögvarða hagsmuni
af því að birta ekki opinberlega ársreikninga
sína.
Á sama hátt og ársreikningar hafa verið
sendir skattayfirvöldum lögum samkvæmt þá
hafa viðskiptabankar fyrirtækjanna og aðrir
lánardrottnar haft fullan aðgang að þeim í
gegnum árin. Félögin eru einkahlutafélög og
ekki skráð á verðbréfaþingi eða öðrum opin-
berum markaði. Verður ekki séð að nein knýj-
andi nauðsyn sé til þess að veita almennan að-
gang að ársreikningum þeirra, enda er ljóst að
hætta er á því að samkeppnisaðilar gætu mis-
notað upplýsingar félögunum til tjóns en mjög
hörð samkeppni er á þeim markaði sem fyr-
irtækin framleiða og selja vörur sínar á.
Í þessu sambandi má benda á að enda þótt
aðgangur að upplýsingum á sviði stjórnsýslu
ríkis- og sveitarfélaga sé orðinn almennur, þá
gilda um hann ákveðnar takmarkanir. Þannig
gilda s
um er
hagsm
að gög
staklin
1996.
Með
ekki v
ræddr
um úr
Af h
sé eina
þ.e. fy
að ver
fangsm
sviðum
hellum
nautar
átta si
heyrði
þessar
þeir vi
lokaða
hefðu
og því
ingana
gerðir
og tilfæ
um.
Lög
félaga
kafla þ
skrá“.
félögu
„félaga
stjórn
manna
reiknin
lagann
sú sto
hlutve
gögn u
Loks e
herra
anna,
inga
saman
ingu þ
Í at
m.a. sv
ópuba
stofnu
félaga
ákvæð
inga s
félaga
samvin
félaga
verið a
um sto
að tak
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmir um skil á árs
Þarf ek
skila ársr
ingu
Ársreikningum tveggja einka
skilað til stjórnvalda í nokkur á
um þeirra stefnt fyrir það. Ársr
skilað til skattyfirvalda og h
finnslum.
„VIÐ tókum ákvörðun um að láta á það
reyna hvort ákvæði laganna gengju nærri
lögvörðum hagsmunum hluthafa í einka-
hlutafélögum því það er grundvallarmunur
á einkahlutafélögum og almenningshluta-
félögum og öðrum þar sem engin takmörk
eru með hlutabréfaviðskipti,“ segir Víg-
lundur Þorsteinsson, framkvæmdastjóri
B.M. Vallár, í samtali við Morgunblaðið þeg-
ar hann er inntur álits á niðurstöðu dóms
Héraðsdóms Reykjavíkur.
Víglundur sagði grundvallarmun á því
hvort til umræðu væri einkahlutafélag sem
væri mjög lokað og viðskipti með bréf þess
takmörkuð eða almenningshlutafélag eða
hlutafélag sem hefur engar takmarkanir á
viðskiptum með hlutabréf sín. Í síðari tilvik-
unum giltu rík sjónarmið vegna almanna-
hagsmuna að menn fengju upplýsingar.
„Það á að mati okkar ekki við um einka-
hlutafélög fremur en að það eigi við um ein-
staklinga,“ segir Víglundur og segir ekki
hafa verið lagaheimild til að krefjast þess að
skila skuli ársreikningum og skýrslum, þrátt
fyrir heimild ráðherra til að setja reglugerð
nái hún ekki til að skipa þessum atriðum með
reglugerð.
Víglundur vísar til umræðu í dómsniður-
stöðunni þar sem segir að dómurinn álíti að í
athuga
ársreik
löggjaf
með hö
félaga í
sem Alþ
verið se
ráðherr
krefjas
Víglundur Þorsteinsson um d
Töldum ve
skerða rétt