Morgunblaðið - 27.03.2001, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 ÞRIÐJUDAGUR 27. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
AÐILD Íslands að Schengen-
samstarfinu hófst á sunnudag og
hefur vegabréfaskoðun á innri
landamærum Schengen-ríkjann 15
því verið afnumin. Um leið var tek-
ið í notkun samtengt upplýs-
ingakerfi (SIS) og gagnabankar
með 1–2 milljón skráningum eft-
irlýstra einstaklinga og óæskilegra
útlendinga sem fá ekki að koma til
Íslands.
Sólveig Pétursdóttir dóms-
málaráðherra, Haraldur Johann-
essen ríkislögreglustjóri og Jóhann
R. Benediktsson sýslumaður á
Keflavíkurflugvelli voru meðal fjöl-
margra sem fylgdust með af-
greiðslu flugfarþega skv. ákvæðum
samningsins í nýrri viðbyggingu
Leifsstöðvar á sunnudaginn. Þá
þegar hafði notkun eftirlitskerf-
isins orðið til þess að þremur far-
þegum var neitað um inngöngu í
landið vegna skráningar í upplýs-
ingakerfinu um að þeir væru óæski-
legir gestir á Schengen-svæðinu
vegna þess að þeir hefðu framið af-
brot í öðrum Schengen-ríkjum.
Jóhann R. Benediktsson sagði að
það tiltekna atvik hefði verið skýrt
dæmi um gagnsemi upplýsinga-
kerfisins. „Þetta voru þrír farþegar
sem komu til Íslands frá fyrrum
Austur-Evrópuríkjum. Þeir fóru
sem áningarfarþegar í gegnum
Kaupmannahöfn og voru stöðvaðir
hér. Í ljós kom að þeir voru skráðir
í upplýsingakerfið, sem óæskilegir
útlendingar og því voru þeir sendir
til baka,“ sagði Jóhann. Tveir far-
þeganna þriggja, nektardans-
meyjar á leið til starfa hérlendis,
höfðu fengið landvistar- og at-
vinnuleyfi hjá Útlendingaeftirlit-
inu, en að sögn Jóhanns hefði um-
sóknum þeirra verið synjað og þær
þar með aldrei lagt af stað til Ís-
lands ef upplýsingakerfið hefði ver-
ið komið í gagnið á þeim tíma.
Ferðafrelsi fólks aukið
Sólveig Pétursdóttir sagði að
með tilkomu samningsins hefði
ferðafrelsi innan Schengen-
ríkjanna verið aukið með afnámi
vegabréfaskoðunar og jafnhliða
væri litið á samstarf aðildarríkj-
anna sem mikilvæga afbrotavörn.
„Það hefur verið sett upp sérstök
skrifstofa hjá ríkislögreglustjóra,
sem annast lögreglusamvinnu
Schengen-ríkja og mun hjálpa okk-
ur að sporna enn frekar við af-
brotastarfsemi hér á landi.“
„Í krafti þessa samstarfs mun
okkur einnig veitast auðveldara að
hafa stjórn á ferðum fólks inn á
Schengen-svæðið án þess þó að ver-
ið sé að reisa múra gegn því. Þvert
á móti er verið að stuðla að því að
skýrar og sanngjarnar reglur gildi
um búferlaflutninga inn á svæðið
og varna ólöglegu smygli á ein-
staklingum í ýmsum tilgangi.“
Haraldur Johannessen sagði að
Schengen-samstarfið hlyti að leiða
til þess að viðureign lögreglu-
yfirvalda við afbrotamenn yrði auð-
veldari en áður. Með aukinni al-
þjóðlegri lögreglusamvinnu yrði
unnt að stemma stigu við al-
þjóðlegri brotastarfsemi. „Mér sýn-
ist byrjunin benda til þess, enda eru
þegar komnar fram upplýsingar
sem hafa leitt til þess að fólki, sem
er talið óæskilegt, hefur verið snúið
við.“ Í Schengen-upplýsingakerfið
eru átta Íslendingar skráðir sem
óæskilegir gestir á Schengen-
svæðinu, þar af fjórir eftirlýstir af
íslenskum lögregluyfirvöldum og
einn af frönsku lögreglunni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ný vegabréfahlið í Leifsstöð þar sem eingöngu farþegar utan Schengen fara í gegnum vegabréfaskoðun.
Ísland orðið hluti
Schengen-svæðisins
Farþegar frá London og Glasgow ganga um svokallaða Gjá í nýrri við-
byggingu Leifsstöðvar. Líparít úr Hamarsfirði var notað í innréttingar.
VEGNA mistaka við frágang
athugasemdar frá ríkissátta-
semjara í Morgunblaðinu síð-
astliðinn laugardag er athuga-
semdin birt aftur. Sá hluti
hennar sem vantaði í fréttina
er skáletraður. Afsökunar er
beðist á mistökunum.
„Í frétt Morgunblaðsins í
dag, 23. mars, um atkvæða-
greiðslu á vegum Félags há-
skólakennara um boðun verk-
falls er haft eftir formanni
þess að félagið hafi vísað
kjaradeilu þess við ríkið til
embættis ríkissáttasemjara
fyrir tæpum mánuði. Hér er
ekki farið með rétt mál. Félag
háskólakennara vísaði deilu
sinni við ríkið til embættisins
með bréfi dags. 15. mars eða
fyrir viku. Þá segir að deiluað-
ilar muni funda hjá ríkissátta-
semjara í næstu viku. Hið
rétta er að fyrsti sáttafundur á
vegum embættisins var hald-
inn í gær [fimmtudaginn 22.
mars]. Boðun þess fundar
byggðist á starfsreglum emb-
ættisins og er óviðkomandi
fundi forráðamanna félagsins
með fjármálaráðherra eins og
ætla mætti af ummælum sem
höfð eru eftir formanninum í
frétt Morgunblaðsins. Næsti
sáttafundur verður nk. þriðju-
dag [27. mars].“
VAKA, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta í Háskóla Íslands,
samþykkti 22. mars síðastlið-
inn eftirfarandi ályktun vegna
skipanar í stjórn Stúdentaráðs.
„Vaka, félag lýðræðissinn-
aðra stúdenta, harmar þau
vinnubrögð Röskvu að skipa
stjórn Stúdentaráðs með þeim
hætti að í stjórninni sitja fimm
fulltrúar Röskvu en aðeins
tveir fulltrúar Vöku.
Þessi valdahlutföll eru víðs-
fjarri því að endurspegla vilja
kjósenda sem fram kom í kosn-
ingum til Stúdentaráðs dagana
27. og 28. febrúar síðastliðinn.
Í kosningunum kusu um 3000
stúdentar, og aðeins 57 at-
kvæði skildu fylkingarnar að.
Munurinn á fylkingunum er
því aðeins 1,8 %. Þar að auki
hlaut Röskva innan við helm-
ing greiddra atkvæða, sem
sýnir vel hve veikur meirihlut-
inn er.
Vaka telur eðlilegt að Stúd-
entaráð Háskóla Íslands end-
urspegli vilja kjósenda þegar
skipað er í nefndir Stúdenta-
ráðs sem og stjórn Stúdenta-
ráðs, enda er það í samræmi
við eðlileg og lýðræðisleg
vinnubrögð.
Núverandi stjórn þar sem
hlutföllin eru fimm á móti
tveimur, þrátt fyrir að 1,8%
munur sé á fylkingunum, end-
urspeglar hvorki vilja stúdenta
né úrslit kosninga til Stúdenta-
ráðs. Vaka harmar að meiri-
hlutinn skuli á fyrsta fundi
Stúdentaráðs, sem haldinn var
15. mars síðastliðinn, gerast
sekur um jafnólýðræðisleg
vinnubrögð sem þessi.“
Vaka
gagnrýnir
vinnubrögð
Röskvu
ÖRYRKJABANDALAG Íslands
hefur ákveðið að höfða dómsmál til að
fá aðgang að minnisblaði sem forsæt-
isráðuneytið lét fylgja skipunarbréfi
ráðuneytisins þegar fjórir lögfræð-
ingar voru í desember sl. skipaðir í
starfshóp til að greina hvaða leiðir
væru færar til að bregðast við dómi
Hæstaréttar frá 19. desember sl.
Málið verður þingfest í Héraðsdómi
Reykjavíkur í dag.
Sem kunnungt er dæmdi Hæsti-
réttur Öryrkjabandalaginu í vil í máli
sem félagið höfðaði vegna tengingar
tryggingabóta við tekjur maka. Í
framhaldi af því skipaði forsætisráðu-
neytið nefnd til að fara yfir dóminn.
Nefndinni var ritað skipunarbréf, en
auk þess var henni sent minnisblað
um sama mál sem lagt hafði verið fyr-
ir ríkisstjórnina. Ragnar Aðalsteins-
son, lögmaður Öryrkjabandalagsins,
fór fram á það að fá að sjá minnisblað-
ið, en forsætisráðuneytið hafnaði því.
Hann vísaði þá málinu til úrskurðar-
nefndar upplýsingamála. Nefndin
hafnaði einnig erindinu.
Í rökstuðningi sínum vitnaði nefnd-
in einkum til 4. gr. upplýsingalaga þar
sem segir m.a að réttur almennings
til aðgangs að gögnum taki ekki til
minnisgreina á ráðherrafundum og
skjala sem tekin hafa verið saman
fyrir slíka fundi. Segir í úrskurði m.a.
að markmið ákvæðisins sé að ríkis-
stjórn og einstakir ráðherrar geti
fjallað á fundum sínum um pólitísk
mál og mótað í sameiningu stefnu í
mikilvægum málum án þess að vera
skylt að veita almenningi aðgang að
gögnum, sem tekin hafa verið saman
fyrir slíka fundi.
Ágreiningur um túlkun
upplýsingalaga
Í stefnu Ragnars Aðalssteinssonar
segir um rök úrskurðarnefndarinnar:
„Úrskurðarnefndin tók enga afstöðu
til áhrifa þess að minnisblaðið var
ekki einungis lagt fyrir ríkisstjórn,
heldur var því dreift sem fylgiskjali
með erindisbréfi til starfshóps, sem
leggja átti drög að umdeilanlegri og
umdeildri löggjöf í því skyni að draga
úr áhrifum dóms Hæstaréttar um
jafnan rétt öryrkja í hjúskap við rétt
annarra. Stefndi kynnti starfshópinn
sem hóp „fræðimanna“, en sú yfirlýs-
ing varð ekki öðruvísi skilinn en
þannig, að þeir sem starfshópinn
skipuðu væru með öllu óháðir ríkis-
stjórn og öðrum þeim sem hagsmuna
höfðu að gæta vegna dóms Hæsta-
réttar.
Stefnandi heldur því fram að það sé
meginregla íslensks réttar, að al-
menningur eigi aðgang að gögnum/
upplýsingum um málefni stjórnsýsl-
unnar. Regla þessi eigi stoð í ákvæð-
um stjórnarskrár um skoðana- og
tjáningarfrelsi og ákvæðum mann-
réttindasáttmála Evrópu um frelsi til
að hafa skoðanir og taka við og skila
áfram upplýsingum. Upplýsingafrelsi
þessu verði ekki settar takmarkanir
nema nauðsyn beri til í lýðræðislegu
þjóðfélagi svo sem vegna þjóðar-
öryggis og af öðrum tilgreindum
ástæðum. Þær takmarkanir eigi ekki
við í þessu tilviki, enda ekki nauð-
synlegt í lýðræðisþjóðfélagi að halda
frá almenningi undirbúningsgögnum
stjórnsýslunnar um mikilvæga lög-
gjöf sem snertir marga.“
Í stefnunni kemur fram að dóm-
stólar standi frammi fyrir því að Ör-
yrkjabandalagið höfði að nýju dóms-
mál til að láta á það reyna hvort
félagsmenn félagsins eiga rétt á að fá
örorkubætur greiddar samkvæmt
dómsniðurstöðu í fyrrnefndu hæsta-
réttarmáli eða einungis samkvæmt
lagabreytingu þeirri sem gerð var að
tillögu starfshópsins. Það sé því mik-
ilvægt að félagið geti lagt fram öll
gögn varðandi lagabreytinguna, enda
verði hún vart skilin án þess að sá
grundvöllur sem lagður var í minn-
isblaðinu verði upplýstur.
Ennfremur sé unnt að grafa undan
markmiðum upplýsingalaga með því
að stjórnvöld leggi skjöl og upplýs-
ingar fyrst fyrir ríkisstjórnar- eða
ráðherrafundi og byggja síðan á því
að almenningur eigi ekki aðgang að
gögnunum þar sem þau hafi fyrst
komið fyrir ráðherra- eða ríkisstjórn-
arfundi.
Öryrkjabandalagið krefst aðgangs að minnisblaði forsætisráðuneytis
Höfðar mál fyrir Héraðsdómi
SÝSLUMAÐURINN á Selfossi hef-
ur ákært refsifanga á Litla-Hrauni
fyrir fjársvik en hann er sakaður um
að hafa fengið bankastarfsmenn til að
millifæra rúmlega 2,3 milljónir króna
af bankareikningum annara yfir á
sinn eigin reikning eða vitorðsmanna
sinna. Ákæran var þingfest fyrir Hér-
aðsdómi Suðurlands á föstudag.
Auk refisfangans eru fimm ákærð-
ir fyrir hylmingu.
Maðurinn er hálffertugur. Hin
meintu brot hans voru öll framin í
fangelsinu á Litla-Hrauni. Þaðan
hringdi hann í útibú Landsbanka Ís-
lands, Íslandsbanka og Búnaðar-
banka. Maðurinn beitti blekkingum
til að fá starfsmenn þar til að milli-
færa um 2,3 milljónir króna yfir á
bankareikning sinn eða reikninga í
eigu samverkamanna hans. Í tveimur
tilvikum uppgvötuðu bankastarfs-
menn hins vegar svikin og lögðu hald
á um 1,2 milljónir áður en fólkið
komst yfir þá.
Einn vitorðsmaður refsifangans er
einnig ákærður fyrir skjalafals en
honum er gefið að sök að hafa falsað
undirskriftir á umsókn um greiðslu-
kort með 500.000 króna sjálfskuldar-
ábyrgð.
Annar vitorðsmaður er einnig
ákærður fyrir að hafa ekið bifreið
undir áhrifum deyfandi lyfja um göt-
ur á Selfossi í lok ágúst.
Refsifangi
ákærður fyr-
ir að svíkja fé
út úr bönkumAthuga-
semd frá
ríkissátta-
semjara
♦ ♦ ♦
INNLENT
EIGNARHALDSFÉLAGIÐ Brú
ehf. hefur lagt fram forteikningar að
nýbyggingu við Hótel Selfoss þar
sem gert er ráð fyrir tveimur kvik-
myndasölum.
Greint er frá þessu á vef Sunn-
lenska fréttablaðsins.
Í nýbyggingunni verða 80 her-
bergi, veitingasalur sem snýr út að
Ölfusá og undir veitingahúsinu 120
sæta kvikmyndasalur. Stefnt er að
því að ljúka bygginganefndarteikn-
ingum fyrir 1. apríl, að auglýsa útboð
á jarðvegsframkvæmdum um miðjan
apríl og að þær hefjist í maí.
Framkvæmdir við bygginguna
verða boðnar út í júní og hefjast
fljótlega eftir það. Þá á að breyta
jarðhæð hótelsins til útleigu fyrir
verslun og þjónustu. Menningarsal-
urinn á að vera tilbúinn í maí 2002.
Tveir nýir
kvikmynda-
salir á Selfossi