Morgunblaðið - 08.06.2001, Blaðsíða 51

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JÚNÍ 2001 51
EKKI verður hjá
því komizt að mót-
mæla þeim sjónarmið-
um, er fram komu í
grein Jóns Steinars
Gunnlaugssonar hrl.
og birtust í Mbl. sl.
laugardag. Þar hvetur
hann menn eindregið
til að hætta að reykja
filterlausan Camel og
fara að reykja Winst-
on light. Þetta er al-
rangt og undarlegt, að
jafnskýrum manni og
Jóni Steinari skjótist
um svona einfalt at-
riði. Ég hóf reykingar
um svipað leyti og Jón Steinar og
hætti þeim 29 ára gamall og hafði
allan tímann aðallega reykt venju-
legan Camel, upp í
tvo pakka á dag.
Camel eru afskaplega
góðar sígarettur,
bragðmiklar og fast-
ar. Til yndisauka átti
maður til að að kaupa
Gauloises, franskar
verkamannasígarett-
ur í bláum pakka,
með sterkum reyk,
svo að mann svimar
nærri af hverju dragi.
Þær voru reyktar af
mönnum, sem höfðu
stúderað í Frakklandi
og þótti mjög gáfu-
legt að reykja þær.
Þá mátti notast við Pall-Mall, en
þær voru heldur mildari en með
mikinn eftirkeim. Þær voru lengri
en aðrar almennilegar sígarettur,
þ.e. jafnlangar og filtersígarettur.
Hins vegar fékk ég alltaf í hálsinn,
ef ég reykti Chesterfield, – þær
höfðu svipuð áhrif og White Horse
viský, sem þurrkar upp á manni
hálsinn í stað þess að mýkja hann.
Yfirleitt reyktu menn ekki annað
en amerískar sígarettur. Indriði
Waage reykti De Reske, og
Margrét stjúpa mín og Benedikt
Sigurjónsson hæstaréttardómari
reyktu Hellas. Þetta voru tyrk-
neskar sígarettur, mildar og með
sérkennilegu bragði. Notkun
þeirra dó út á Íslandi.
Filtersígarettur þóttu mér vond-
ar, nema Salem, það var oft ágætt
að fá myntubragðið saman við
reykinn. Mér hefir verið sagt, að
filterinn sé hættulegur, og raunar
sé einhvers konar hvati fyrir
hættuleg aukaefni í sígarettunum,
og það sé því minna skaðlegt að
reykja úrvalssígarettur eins og
Camel frekar en platsígarettur
með filter eins og Winston Light.
Einn ágætur læknir (Vilmundur
landlæknir) sagði mér raunar, að
líklega væri það pappírinn í sígar-
ettunum, sem væri hættulegastur.
Ég hætti ekki að reykja vegna
(ó)hollustunnar. Ég hætti vegna
sóðaskaparins, sem fylgir reyking-
um. Tóbakslykt er vond til lengdar
og hús, sem mettuð eru af tóbaks-
reyk, eru ill innkomu. Ég hefi ekki
reykt sígarettur síðan í janúar
1975, en hefi stundum fengið mér
vindil á gamlaárskvöld til að nota
til að kveikja í flugeldum. Svo fékk
ég mér firnasterkan Havannavind-
il á reyklausa daginn og reykti
hann Þorgrími Þráinssyni og reyk-
inganefndinni til dýrðar. Það
ágæta fólk er núna önnum kafið
við að gera reykingar álíka spenn-
andi og þær voru, þegar við Jón
Steinar byrjuðum að reykja fyrir
um það bil 40 árum. Reykingar
voru nefnilega á hröðu undanhaldi
í þjóðfélaginu vegna þess, að þær
þóttu lummó, hallærislegar, sóða-
legar og púkó. Eftir gildistöku
nýju laganna verða þær spennandi
á ný.
Jóni Steinari mótmælt
Haraldur Blöndal
Tóbak
Reykingar þóttu
lummó, hallærislegar,
sóðalegar og púkó, segir
Haraldur Blöndal.
Eftir gildistöku nýju
laganna verða þær
spennandi á ný.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
ÞAÐ vantar ekki að
stjórnvöld reyni að
gera hosur sínar græn-
ar fyrir sjómannastétt-
inni í hátíðaræðum og
kalli þá hrafnistumenn
í hverju orði og burðar-
ása íslenzks atvinnulífs
og efnahags. Á tímum
Ólafs Thors vissu sjó-
menn að slíkt var af
heilindum mælt. En
það er sem áður er
kveðið að Íslands
hrafnistumenn muna
tímamót tvenn. Nú
ganga stjórnvöld undir
lénsherrum sem líta á
sjómenn sem ánauðuga
þræla sem ræna megi þeim mann-
réttindum að vera frjálsir að samn-
ingum um sölu vinnu sinnar.
Á annan tug ára hefir herraþjóðin
í LÍÚ getað gengið að því sem vísu
að stjórnvöld handjárnuðu sjómenn
í kjarabaráttu þeirra. Þess vegna
hefir aldrei að þeim hvarflað að setj-
ast í alvöru að samningaborði með
sjómönnum.
Síðustu athafnir stjórnvalda í
málefnum sjómanna að undirlagi
LÍÚ munu vafalaust þykja hinar
skrautlegustu þegar fram líða
stundir.
Undir því yfirskyni að bjarga á
land verðlitlum loðnukvikindum
voru lög sett á verkfall sjómanna.
Með þeirri aðferð sérstaklega sáu
LÍÚ-menn fram á að illt blóð hlypi í
forystumenn sjómanna. Þeir yrðu
örðugri viðurskiptis og þess vegna
auðveldara að kenna þeim um að
ekki semdist.
Allt gekk það eftir enda refarnir
til þess skornir.
Samt sem áður þurfti að bregða á
fleiri ráð. Fyrir því fékk formaður
Framsóknarflokksins handbendi
sitt í stétt vélstjóra til að rjúfa sam-
stöðu sjómanna.
Eftir það var gatan greið. Borið
var fram frumvarp á Alþingi sem
bannaði frekari verkfallsaðgerðir
sjómanna sem í deilu
áttu og einnig þeirra
sem utan við stóðu!
Minna mátti ekki gagn
gera.
„Gerðardómur“
skyldi skipaður af
þjónustustofnun ríkis-
stjórnar, Hæstarétti,
og átti sá „gerðardóm-
ur“ að sjá um að ljós-
rita svikasamning
maskinista Halldórs
Ásgrímssonar og gera
hann síðan að samningi
allra sjómanna.
Að kalla þjónustu-
stofnun sína til var
engin tilviljun hjá rík-
isstjórn. LÍÚ krafðist þess að þeir
og stjórnarflokkarnir réðu einir í
fjölritunarnefndinni. Til þess treysti
ríkisstjórnin sér ekki beint og ákvað
þess vegna að fá á skipanina stimpil
hins handstýrða Hæstaréttar.
Nú liggur niðurstaðan fyrir: LÍÚ
fékk framgengt kröfu sinni um að
formaður „gerðardómsins“ skyldi
vera þeirra maður, m.a.s. húskarl
þeirra úr lögfræðingastétt. Annar er
kjarnamaður úr Framsóknarflokkn-
um og sá þriðji æðsti maður Hag-
fræðistofnunar Háskólans sem sér
um að afgreiða pantanir ríkisstjórn-
ar um álit í efnahagsmálum.
Auðvaldið sér um sína.
En um hvað skyldi kjaradeila sjó-
manna einkum snúast?
Um þá ósvinnu sjómanna að
krefjast þess að afli seldist hæsta
verði á markaði og þeir fái laun sín
reiknuð af því í stað þess að sægreif-
arnir selji sjálfum sér aflann á verði
sem þeir sjálfir ákveða. Getur mun-
urinn á því verði og markaðsverði
numið allt að 80% – áttatíu af hundr-
aði!
Forysta Sjálfstæðisflokksins er
eindregið fylgjandi frjálsum mark-
aði – þegar auðvaldinu hentar.
Auðvaldinu hentar á hinn bóginn
ekki að sameign þjóðarinnar, sjáv-
arauðlindin, sé seld á frjálsum
markaði. Henni skal úthlutað ókeyp-
is til sægreifa. Sama á við um afla-
föngin. Þau verðleggur lénsherrann
en greiðir hrafnistumönnunum að
geðþótta sínum.
Hver var að tala um lýðræði á Ís-
landi?
Fleira úr
fylgsnum LÍÚ
Sverrir
Hermannsson
Kvótinn
Auðvaldinu hentar á
hinn bóginn ekki að
sameign þjóðarinnar,
sjávarauðlindin, sé seld
á frjálsum markaði, seg-
ir Sverrir Hermanns-
son. Henni skal úthlutað
ókeypis til sægreifa.
Höfundur er formaður Frjálslynda
flokksins.
Eru
Florena
bestu snyrtivörurnar?
UM síðustu helgi birtist hér í
blaðinu athugasemd mín vegna
setu Garðars Garðarssonar hrl. í
gerðardómi samkvæmt lögum nr.
34/2001. Með þeim lögum voru sjó-
menn sem kunnugt er sviptir
samningsrétti og ákveðið að svo-
kallaður gerðardómur skyldi
ákveða kjör þeirra.
Athugasemd mín spratt af því
að ég taldi óviðeigandi að Garðar
ætti sæti í gerðardómnum með því
að ég tel að hann hafi í svo ríkum
mæli komið að málum á undan-
förnum árum sem talsmaður út-
gerðarmanna að hann gæti ekki
talist hlutlaus og þar með hæfur til
setu í slíkum gerðardómi. Þá til-
færði ég sérstakt dæmi um þetta.
Á fundi gerðardómsins þann 5.
júní sl. lagði fulltrúi Sjómanna-
sambands Íslands fram yfirlýs-
ingu sambandsins þar sem m.a.
kom fram þessi yfirlýsing:
„Sjómannasambandið vill einn-
ig koma þeirri athugasemd á
framfæri við gerðardóminn að það
telur að formaður hans sé vanhæf-
ur til setu í gerðardómnum vegna
umfangsmikilla starfa hans um
langt árabil í þágu útgerðarmanna
og samtaka þeirra.“
Í kjölfar athugasemda minna
komu fram yfirlýsingar á opinber-
um vettvangi frá Garðari þar sem
fram kom að hann taldi þær
byggja á misskilningi. Gerðar-
dómurinn sjálfur virðist í kjölfar
athugasemdar Sjómannasam-
bandsins ekki hafa séð neina
ástæðu til að taka málið til skoð-
unar. Þó er það svo að það er gerð-
ardómurinn sjálfur sem sam-
kvæmt stjórnsýslulögum tekur
afstöðu til hæfis einstakra nefnd-
armanna.
Í ljósi alls þessa er ég knúinn til
þess að koma enn á framfæri
þeirri athugasemd að ég tel Garð-
ar Garðarsson hrl. vanhæfan til að
eiga aðild að gerðardómi til að ák-
veða kjör sjómanna. Ekki aðeins
vegna þess sem ég hef þegar nefnt
og sem er alkunna og varðar störf
hans í þágu útgerðarinnar heldur
einnig vegna þess að ég hef nú
haft af því spurnir að hann, að
minnsta kosti þar til alveg nýlega,
er sjálfur útgerðarmaður. Þannig
sést af opinberum gögnum úr
hlutafélagskrá að Garðar var frá
stofnun formaður stjórnar útgerð-
arfélagsins Hríshóls ehf. á Höfn í
Hornafirði. Það var ekki fyrr en
nú í maí sem hlutafélagaskrá barst
um það tilkynning að Garðar hefði
látið af störfum í stjórn félagsins.
Athugasemd mín um vanhæfi
Garðars Garðarssonar hrl. til setu
í gerðardómi samkvæmt lögum
nr. 34/2001 er því studd enn betri
rökum en mér var sjálfum ljóst
þegar hún kom fram upphaflega.
Vanhæfur
formaður
gerðardóms
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Ástráður Haraldsson