Morgunblaðið - 30.06.2001, Page 39

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2001 39
starfsmaður Vegagerðar ríkisins í
Vík. Ég get ekki látið hjá líða að
minnast hans með nokkrum kveðju-
orðum og á lífshlaup hans hér í Mýr-
dal en ég ætti ekki að þurfa að leita
langt til þar sem leiðir okkar hafa
oftast legið nokkuð saman allt frá
bernsku. Hann var sá fyrsti og mesti
leikfélagi sem ég eignaðist utan míns
heimilis. Kom það nokkuð af sjálfu
sér þar sem við vorum jafnaldrar og
bræðrasynir að frændsemi og stutt á
milli heimila foreldra okkar sem
voru Ketilsstaðir og Litli-Hvammur.
Fljótt kom í ljós með Guðjón að
hann var gerðarlegur, tápmikill
drengur, úrræðagóður og ólatur.
Komu honum þessir kostir einkar
vel þar sem fljótt reyndi á hann til
ýmissa starfa er hann missti föður
sinn frá fimm barna hópi aðeins sex
ára að aldri. Strax að loknu barna-
skólanámi fór Guðjón að stunda
vinnu utan heimilis er hún gafst,
fyrst í heimahéraði og fljótlega í
Reykjavík og Vestmannaeyjum.
Alltaf var þó komið heim um slátt og
til haustverka meðan heimilið hafði
þörf fyrir það. Er Vegagerðin kom
með sína fyrstu jarðýtu hér í sýslu
tók Guðjón að sér stjórnun hennar
og var síðan við það starf í mörg ár
vann mest við uppbyggingu á vega-
kerfinu sem var þá víða aðeins nið-
urgrafnar götur. Vann hann sem
ýtustjóri allt þar til hann fór til
Verslunarfélags Vestur-Skaftfell-
inga sem starfsmaður við frystihús
þess í nokkur ár en fór síðan aftur til
Vegagerðarinnar og var þar flokks-
stjóri og síðan verkstjóri allt þar til
hann lét af störfum fyrir aldurs sak-
ir. Hygg ég honum muni hafa fallið
best að starfa hjá þeirri stofnun,
hressandi útivinna og ferðalög um
skaftfellskar sveitir er hann naut að
starfa í og kynnast sem flestum íbú-
um þess þar sem hann var í eðli sínu
ræðinn og mannblendinn.
Nokkra þætti átti Guðjón er voru
áberandi góðir eiginleikar þar sem
hann stóð oft fremstur á sviði. Skal
fyrst nefna hans óvenjulega góðu
sjón er leiddi til þess að hann var eft-
irtektarverður sem fjármaður og
smali, var hann feiknarlega sauð-
glöggur og gat ég oft undrast hvað
hann gat séð fjármörk á löngu færi á
kindum. Hafði hann einnig ágætt vit
á góðum eiginleikum sauðfjár og átti
margt af úrvalsfé en hann hafði lengi
nokkurn fjárbúskap meðfram vinnu
sinni eftir að hann settist að í Vík og
hafði þá jörðina Norður-Vík undir
um árabil. Eftirtekt hans á því sem
fyrir augu bar var góð og virtist mér
fátt fara fram hjá honum þar sem
hann átti leið um. Voru þetta miklir
kostir ekki síst hér áður fyrr er allur
fénaður fór nær óhindrað um sveit-
ina. Einhver ríkasti þáttur í fari Guð-
jóns var söngurinn. Var hann hér
alltaf í sönglífi frá unga aldri bæði
blönduðum kórum, við kirkjurnar og
karlakór. Hafði hann einstaklega
mikla og fallega bassarödd og hélt
ávallt uppi þeirri rödd þar sem hann
var í söng. Var hann mjög fljótur að
læra sína rödd, hafði gott tóneyra og
samdi einnig nokkur lög sjálfur. Var
hann ævinlega hrókur alls fagnaðar
þar sem komið var saman og ekki
var hægt annað en að „taka lagið“ ef
hann gat komið því til leiðar. Munu
margir sakna þess hér er gleðjast
skal við hin ólíkustu tækifæri að slík-
ur frumkvöðull er ekki lengur til
staðar til að taka tóninn, til að koma
sönggleðinni af stað sem honum var
ávallt mjög ofarlega í huga. Guðjón
var minnugur og hélt einnig dag-
bækur um langt skeið um helstu við-
burði er gerðust í hinni daglegu
framvindu á sínum heimaslóðum. Á
seinni árum fór hann að skrifa ýmsar
endurminningar sínar, var það mikið
frá ferðum hans um afrétti í Mýrdal í
smalamennskum. Þeirer voru mikið
með honum í þeim ferðum hafa sagt
mér að þar hafi hann verið afburða
smali, fljótur á fæti og ágætur að
fara í ógöngur ef með þurfti. Þá
gerði hann einnig töluvert af því að
setja saman bundið mál og mun mest
af því vera til í handriti.
Nokkurn þátt tók Guðjón í lands-
málapólitík. Var hann þar ævinlega á
vinstri kantinum og var um tíma
fulltrúi á alþýðusambandsþingum.
Guðjón var áhlaupamaður til verka
enda vel á sig kominn, með hæstu
mönnum á vöxt og átakagóður. Það
kom líka oft í ljós hvað það var mikið
er hann náði utan um við átök.
Vart verður svo minnst á Guðjón
að ekki verði getið um hvað hann var
mikill húmoristi í sér. Sá hann oft
stórspaugilegar hliðar á því sem fyr-
ir augu bar þótt aðrir tækju varla
eftir slíku. Gat hann síðan leikið það
af mikilli list svo að mikla kátínu
vakti. Hann var mikill náttúruunn-
andi og sóttist eftir að komast í ein-
hverja kyrrð úti í náttúrunni. Margt
fleira væri hægt að færa fram er
voru ríkir þættir í fari hans. Hélt
hann ævinlega góðum tengslum við
frændfólk sitt og kunningja og var
ræktarlegur við sínar uppeldisstöðv-
ar.
Þáttaskil verða í lífi Guðjóns 1953
er hann gengur að eiga Hrönn
Brandsdóttur frá Vík og settust þau
þar að og bjuggu þar alla tíð og eign-
uðust fjögur mannvænleg börn. Er
Guðjón var nálægt sextugu kenndi
hann sjúkdóms er fáir standa af sér
sem hefur nú lagt hann að velli eins
og flesta sem hann herjar á. Aldrei
heyrði ég Guðjón þó kvarta yfir
þessu er hann hefur þurft að berjast
við allan þennan tíma. Sýnir það best
hans æðruleysi og þrek. Ég veit líka
að vel hefur hann verið studdur af
sinni konu og fjölskyldu í þeim átök-
um. Það er komið að leiðarlokum,
Guðjón hefur lagt upp í ferðina miklu
sem allra bíður en mér fannst þetta
of fljótt. Það verður víða sjónarsvipt-
ir að þessum manni sem bar næstum
höfuð og herðar yfir flesta í kringum
sig og lagði alltaf eitthvað til mál-
anna til að lífga og fjörga mannlífið.
Ég þakka honum samfylgdina og
óska fararheilla. Hrönn og fjölskyldu
sendi ég samúðarkveðjur frá minni
fjölskyldu og bið þess að þau njóti
minninga um Guðjón Þorsteinsson.
Sigþór Sigurðsson,
Litla-Hvammi.
Dalir dylja
dável harma
sveitar syrgjandi
nóttlaust vor.
Töfra tónar,
tómið fylla
og svanna hugga,
hið ljósa kveld.
Sárlega söknum
sonar í gleði,
vakandi vinar
manna og dýra.
Benjar barna
birtan græðir
og geislar yljandi
föðurævi frá.
Þegar Guðjón Þorsteinsson fædd-
ist, yngstur í hóp fimm barna
hjónanna á Ketilsstöðum í Mýrdal,
var öldin nýliðna enn ung. Þótt niður
breytinga á lífsháttum þjóðar bærist
þá um héruð var margt sem löngu
fyrr í sveitum landsins: Hesturinn
var þarfasti þjónninn, véltækni fá-
gæt, útvarp óþekkt, sjálfsbjörg réð
meiru um hag heimilanna en verslun
og sérhæfing, heilsugæsla á frum-
stigi, afkoman tæpleg og fátæktin
hlutskipti fjöldans. Landinn fann til
við hvert fótmál til hagsbóta, enda
einkenndust millistríðsárin af stétta-
átökum, efnahagskreppu og vaxandi
haftabúskap.
Erfið lífsskilyrði mörkuðu sterka
drætti í menningu og samskipti þess
fólks sem þá ólst upp. Ketilsstaða-
heimilið fór ekki varhluta af því, en
mikil atorka og ástríki voru innviðir
þess svo eftir var tekið. Þrátt fyrir
fátækt, fábreyttar bjargir og óvænt
fráfall heimilisföður á besta aldri
hélt heimilið velli með miklum
dugnaði og samstöðu fólksins, að
ógleymdri hjálp góðra granna.
Systkinin á Ketilsstöðum báru arf
foreldra sinna og þroskuðu til móts
við nýja og breytta tíma, hvert með
sínum persónulega hætti.
Hver mannlýsing mótast jafnan af
áherslum þess er hana ritar. Á það
ekki síst við þegar reynt er að lýsa
jafn fjölhæfum manni og Guðjóni, og
því fyrirgefst vonandi þótt aðeins sé
tæpt á því helsta sem hugur dvelur
við þessa stund. Guðjón hafði margt
það til brunns að bera sem prýðir
náttúrubarn. Engum sem honum
kynntist duldust hæfileikar hans til
að lesa landið og dýrin, að ekki sé
minnst á blessaða sauðkindina og
lifnaðarhætti hennar, en fjárrækt
stundaði hann um árabil með eftir-
tektarverðum árangri. Tæpast verða
vegagerðarmenn, sem Guðjón átti
lengi að stéttarbræðrum, taldir til
mestu náttúruverndarsinna, en oft-
lega veit ég til þess að hann léði við-
kvæmu landi og villtum málleysingj-
um verndarhönd til góðra verka af
eigin ráði, sem enn sér stað. Margir
krókar og kimar hins litríka lands-
lags í Mýrdal urðu Guðjóni upp-
spretta vangaveltna um tilurð, at-
hvörf dýra og mannaferð, og hafa
sveitungar og vinir notið margra
sagna hans þar um, talaðra og rit-
aðra af mikilli frásagnargleði og á
ágætu máli.
Guðjón var með hæstu mönnum
og til þrekvirkja vaxinn. Ósérhlífni
hans og dugnaður til verklegra
starfa heima og heiman hafa sjálf-
sagt stundum gengið nærri heilsu
hans eins og margra annarra á hans
tíð, en báru þó aldrei ofurliði lífsgleði
hans og skopskyn sem enginn er
honum kynntist fór varhluta af. Af
fundi hans fóru margir glaðari en
þeir komu, eftir listilega leiknar
kímnisögur gestgjafans. Þótt Guðjón
hafi haft marga þá kosti sem prýða
mega góðan forystumann sóttist
hann hvergi eftir metorðum. Tók
hann þó mjög virkan þátt í menning-
ar- og stjórnmálastarfi í sinni heima-
byggð. Réði þar mestu um hve ákaf-
lega félagslyndur og sönghneigður
hann var.
Hljómfögur bassarödd Guðjóns
þótti nær ómissandi þegar til kór-
starfs var kallað í Vík, og dró hann
hvergi af sér í þeim efnum allt fram
til síðustu mánaða. Hann aðhylltist
snemma sjónarmið félagshyggju og
þjóðfrelsis og þótti nærvera hans
mikils um verð á fundum vinstri
manna í Mýrdal. Mér er enn í fersku
minni jákvæð og sköruleg fram-
ganga hans og Björns Jónssonar þá-
verandi skólastjóra er þeir óku um
sveitir og unnu að kjöri Kristjáns
Eldjárns til þriðja forseta lýðveldis-
ins vorið 1968. Er mér til efs að
Kristján hafi getað fengið betri tals-
menn en þessa tvo glæsilegu skör-
unga. Á síðari árum tók Guðjón þátt í
félagsstarfi eldri borgara af þeim
áhuga sem einkenndi annað er hann
tók sér fyrir hendur, og á sama tíma
kom hann mörgum vinum og vanda-
mönnum sínum á óvart með ritstörf-
um í bundnu og óbundnu máli.
Guðjón var mikill lánsmaður í
einkalífi sínu, en hann giftist ungur
að árum Hrönn Brandsdóttur frá
Vík. Þessi glæsilegu hjón áttu far-
sælar samvistir og settu mikinn svip
á samfélagið í Víkurkauptúni með
þátttöku sinni í margvíslegu félags-
starfi. Þeim varð fjögurra barna auð-
ið, sem bera foreldrum og kærleiks-
ríku heimili fagurt vitni. Hrönn var
eiginmanni sínum ómetanleg stoð á
erfiðum tímum fyrr og síðar. Skap-
höfn þeirra hjóna og siðferðisvitund
veitti þeim þá trú er bar þau til allra
þeirra góðu verka sem vinir þeirra
og samtíðarfólk minnast nú og þakka
fyrir.
Það er áfall fyrir hið brothætta og
fámenna samfélag Mýrdælinga að
missa jafn mætan mann, sem virtist
eiga langa göngu fyrir höndum að
strönd hins eilífa sólarlags þegar
sjúkdómurinn strangi náði yfirhönd-
inni. Helst er þó byrðin eiginkonu,
barna og annarra nánustu ættingja.
Hugur okkar er hjá þeim á þessum
erfiðu stundum. Megi minningin um
Guðjón frænda verma um langa tíð.
Fyrir hönd systkinanna frá Vatns-
skarðshólum,
Gunnar Ágúst Gunnarsson.
Andlát nágranna okkar, Guðjóns
Þorsteinssonar, kom ekki á óvart. Í
nokkur ár háði hann glímu við skæð-
an óvin en síðustu vikur var ljóst að
hverju stefndi. Barátta hans var alla
tíð einstaklega kjarkmikil og svo
æðrulaus að aðdáun vakti.
Á kveðjustundu stendur eftir
minning um traustan og greiðvikinn
granna og samstarfsmann til fjölda
ára.
Fyrir tæpum 15 árum tók ung fjöl-
skylda sig upp með rótum úr vaxandi
borgarsamfélagi og fluttist búferlum
til Víkur í Mýrdal. Hélt til móts við
nýjan starfsvettvang í einni af feg-
urstu sveitum þessa lands. Búslóðin
fylgdi með og var tæplega komin í
hlað þegar hár og myndarlegur mað-
ur með mjúka bassarödd birtist og
bauð fram hjálp sína. Þetta voru
fyrstu kynni okkar af Guðjóni. Sú
mynd sem við fengum af honum
strax þá hélst til hinstu stundar. Allt-
af reiðubúinn að létta undir með
ungu fólki og ekki spillti skemmtileg
og oft bráðfyndin afstaða hans til
manna og málefna. Hann var fróður
og átti gott með að miðla öðrum,
hafði skemmtilega frásagnargáfu og
hnyttinn húmor.
Eins og vera ber þurfa aðfluttir að
semja sig að siðum og háttum heima-
manna til að öðlast sem besta innsýn
í líf og starf, eða til að eignast til-
verurétt. Og þegar kom að því að
læra handtök við verkun fýlsung-
anna var Guðjón sá besti kennari
sem nokkur gat kosið sér og tæki og
tól lánaði hann byrjendum með ljúfu
geði. Hvert einasta handtak var hon-
um tamt og eðlilegt. Hann gaf sig
heldur ekki fyrr en verkunin var orð-
in með nokkrum myndarbrag og var
óspar á ráð og hrós. Þegar afi vildi
einnig fá að vera með, þótt fætur
væru fúnir og brjóstið þreytt, lánaði
Guðjón jeppann sinn svo hann ætti
auðveldara með að fylgja þeim sem
yngri voru og þá mátti vart á milli sjá
hvor var ánægðari og stoltari, afi eða
sá yngsti í fjölskyldunni. Svona var
Guðjón. Alltaf boðinn og búinn að
hjálpa.
Á stundum gleði og fagnaðar,
veikinda og sorgar mundi hann vel
eftir nágrönnum sínum. Um það
vitnar m.a. kveðskapur sem til er á
okkar heimili og verður varðveittur
sem fjársjóður og fögur minning.
Það var einnig lærdómsríkt að fá
að fylgjast með þeim hjónum, Guð-
jóni og Hrönn. Þegar hún þurfti að
glíma sem mest við sín veikindi var
hann alltaf sú stoð og stytta sem hún
gat treyst á og síðustu vikur þegar
halla tók undan fæti hjá honum var
Hrönn sú trausta stoð sem studdi
hann af æðruleysi og dugnaði til
hinstu stundar.
Við munum sakna Guðjóns sárt.
Við munum sakna hressilegs og oft
hispurslauss viðmóts hans, greið-
vikninnar og umhyggjunnar. Við vit-
um líka að næstu áramót verða öðru-
vísi en þau sem liðin eru. Nú kemur
enginn Guðjón yfir til okkar á mið-
nætti til að bjóða okkur gleðilegt ár
með kossi og þakka það liðna. Við
munum sakna þess. En við vitum
líka að minningin um góðan mann
mun ylja okkur öllum.
Við biðjum algóðan Guð að blessa
og styrkja Hrönn og fjölskyldu í sár-
um söknuði. Við treystum því að
minningin um góðan og umhyggju-
saman eiginmann, föður, tengdaföð-
ur, afa og langafa nái að fylla tóma-
rúm sorgarinnar.
Við kveðjum kæran vin með orð-
um skáldsins:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Haraldur, Guðlaug, Árni
Már, Birgir og Guðmundur
Kr., Vík.
En sú dýrð á allar síður:
Yndislega tignar hár
hringur sjónar himinvíður,
hvítur, svartur, grænn og blár.
Jökull, sandur, grund og græðir
gerir þessi litaskil.
Bæjarleið um brattar hæðir
borgar sig og meira til.
(Stefán Hannesson.)
Guðjón mágur minn kunni vel að
meta fegurð Skaftárþings, hafði
glöggt auga fyrir öllu sem fagurt var.
Hann naut þess að dvelja þar alla
sína ævi og helga því krafta sína. Um
tvítugt hóf hann störf hjá vegagerð
ríkisins og vann þar til sjötugs er
hann lét af störfum vegna aldurs. Á
þessu hálfrar aldar tímabili hafa orð-
ið mjög stórstígar framfarir á vegum
sýslunnar. En oft var glíma vega-
gerðarmanna löng og hörð við að
halda jökulvötnunum í skefjum. Þar
sem þau uxu oft hratt og brutust út
úr farveginum. Sjötti áratugurinn
var vegagerðarmönnum í Skafta-
fellssýslu mjög erfiður vegna vatna-
vaxta. Öll tæki og tækni voru skem-
ur á veg komin en nú og reyndi þá
mjög á mannshöndina, var Guðjón
þar góður liðsmaður og ávallt í far-
arbroddi.
Guðjón stundaði sauðfjárbúskap í
hjáverkum um margra ára skeið.
Vann við það af lífi og sál með fjöl-
skyldunni á kvöldin og um helgar.
Hann átti orðið fallega hjörð af vel
ræktuðu fé.
Guðjón var margt til lista lagt,
hann var góður söngmaður, sem
hann lagði mikla rækt við, söng í
ýmsum kórum. Þau hjónin Guðjón
og Hrönn hafa alla tíð verið burðar-
ásinn í kór Víkurkirkju. Hann ritaði
talsvert í „Fréttabúa“, bæði í
bundnu og úbundnu máli, sem bæði
er fróðlegt og skemmtilegt. Hann
var hrókur alls fagnaðar, leiddi söng
og sagði brandara. Það vantaði mikið
er Guðjón var forfallaður þegar ætt-
ingjarnir komu saman.
Guðjón átti góða konu. Þau hjónin
lifðu í ástríku hjónabandi og voru
mjög samhent. Þau eignuðust fjögur
góð og mannvænleg börn, barna-
börnin orðin ellefu og eitt barna-
barnabarn. Hann var búinn að heyja
langa og erfiða glímu við illvígan
sjúkdóm sem lagði hann að velli. Síð-
asta ár var honum mjög erfitt. Þó
kvartaði Guðjón aldrei, var oft þjáð-
ari en hann vildi vera að láta enda
andlegt og líkamlegt karlmenni og
kvaddi þetta jarðlíf með reisn. Það
var aðdáunarvert hvað Hrönn var
dugleg að hjúkra honum. Sat hjá
honum dag og nótt síðustu vikurnar
sem hann lifði.
Við kveðjum góðan dreng sem
borinn verður til moldar frá Víkur-
kirkju í dag. Ég sendi Hrönn, börn-
um og öllum ástvinum samúðar-
kveðjur. Blessuð sé minning hans.
Hjörtur Elíasson.
Ég kynntist Guðjóni fyrst þegar
hann bjó með móður sinni og systk-
inum á Ketilsstöðum og kom ásamt
Gunnari bróður sínum á söngæfing-
ar út að Litla-Hvammi. Þótt ég væri
barn að aldri þóttist ég greina án
þess að halla á nokkurn að þarna
væru á ferð máttarstólpar í hinum
litla kór Skeiðflatarkirkju og taldi ég
hann verða fyrir miklum missi, er
þeir fluttu úr sókninni, en kór Vík-
urkirkju fyrir jafnmiklu happi.
Guðjón var stór maður vexti og
sterklega byggður og fljótt varð
hver maður þess var að hjartað var
einnig stórt, fullt af góðmennsku og
glaðværð, sem geislaði frá sér hlýrri
kímni svo að allir lyftust upp í návist
hans. Hann bjó yfir þeim hæfileika
að finna björtu hliðarnar á umfjöll-
unarefninu. Hæfileiki sem veitti
samferðafólki hans mikið. Á þessum
árum stjórnaði Guðjón jarðýtu vega-
gerðarinnar og þegar menn bar að
athafnasvæðinu mættu þeir brosi
hans. Þegar hann steig út úr ýtunni,
lifnaði yfir umhverfinu því hann var
ávallt með gamanmál á reiðum hönd-
um. Ég fékk á tilfinninguna að jarð-
ýtustjórn hlyti að vera skemmtilegt
starf.
Í einkalífi sínu var Guðjón mjög
lánsamur, kvæntist eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Hrönn Brandsdóttur
frá Vík, mikilli ágætis konu og eign-
aðist með henni fjögur mannvænleg
börn. Þau hjónin áttu margt sameig-
inlegt og voru einstaklega samhent
bæði í leik og starfi. Þau bjuggu allan
sinn búskap í Vík. Þar byggðu þau
sér hús á bökkum Víkurár og stund-
uðu sauðfjárbúskap jafnframt störf-
um við verslun, vegagerð o.fl. Börn
þeirra bera þess glöggt vitni hverra
manna þau eru, hafa til að bera hlýtt
viðmót foreldra sinna.
Þó Guðjóns verði ávallt minnst
fyrir sína léttu lund ber ekki svo að
skilja að hann hafi ekki getað sökkt
sér niður í alvöru lífsins. Hann velti
fyrir sér þjóðmálum og stjórnmálum
og talaði máli hins vinnandi manns.
Þá eru þau ljóð eftir hann, sem ég
hef séð birt, full af djúpri hugsun og
raunsæi. Fyrir nokkru fór að heyr-
ast að Guðjón gengi með illvígan
sjúkdóm. Hann barðist af karl-
mennsku þar til yfir lauk 21. þ.m.
Ég vil fyrir hönd fjölskyldu minn-
ar þakka Guðjóni samfylgdina.
Konu hans, börnum, tengdabörn-
um og barnabörnum bið ég Guðs
blessunar í erfiðri sorg.
Sigurður Árnason
frá Litla-Hvammi.