Morgunblaðið - 18.08.2001, Page 22

ÚR VERINU
22 LAUGARDAGUR 18. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SVEND Aage Malm-
berg, haffræðingur á
Hafrannsóknastofn-
uninni, var einn fimm
haffræðinga, sem
voru sérstaklega
heiðraðir fyrir fram-
lag sitt til lang-
tímavöktunar og
rannsókna á tengslum
umhverfis og lífríkis í
Norður-Atlantshafi á
sérstakri ráðstefnu
Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins. Svend Aage
hefur um árabil stýrt
sjórannsóknum Haf-
rannsóknastofnunar-
innar og á stóran þátt
í þeirri vitneskju sem aflað hefur
verið á undanförnum áratugum
um eðli og breytileika þess um-
hverfis sem svo mjög mótar lífs-
skilyrði nytjastofnanna við landið.
Ráðstefnan var haldin dagana
8.–10. ágúst í Edinborg í Skot-
landi. Þar var fjallað var um
„Breytileika í umhverfi og lífríki í
Norður-Atlantshafi á árabilinu
1990–1999.“ Ráðstefna þessi, sem
var hin önnur sinnar tegundar, á
upphaf sitt að rekja
til þess að á árum áð-
ur birtust niðurstöður
rannsókna um ástand
sjávar og lífríki Norð-
ur-Atlantshafs árlega
í riti á vegum Al-
þjóðahafrannsókna-
ráðsins sem kallaðist
Annales Biologiques.
Fyrir um 20 árum var
útgáfu þess hins veg-
ar hætt, m.a. af fjár-
hagsástæðum, og þess
í stað ákveðið að
halda á 10 ára fresti
ráðstefnur þar sem
lýst væri ástandi sjáv-
ar, svifs og fiskistofna
undanfarinn áratug og nið-
urstöður settar í langtíma sam-
hengi.
Alls sóttu ráðstefnuna um um
150 vísindamenn frá flestum aðild-
arlöndum Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins við norðanvert Norður-
Atlantshaf, en einnig voru þar
þátttakendur lengra að komnir,
m.a. frá Japan og Ástralíu. Á ráð-
stefnunni voru alls flutt 42 erindi
og kynnt 59 veggspjöld, en aðal-
erindi á ráðstefnunnar flutti dr.
Phil Jones frá Veðurfarsrann-
sóknastofnun háskólans í East
Anglia í Norwich á Englandi og
nefndist það „Veðurfar á tíunda
áratugnum með sérstöku tilliti til
hnattrænna umhverfisbreytinga“.
Fimm frá
Hafrannsóknastofnun
Fimm starfsmenn Hafrann-
sóknastofnunarinnar sóttu ráð-
stefnuna og kynntu þar nið-
urstöður rannsókna frá
hafsvæðinu umhverfis Ísland.
Fjölluðu þær m.a. um „Ástand
sjávar á Íslandsmiðum 1990–
1999“, „Flæði Atlantssjávar fyrir
vestan Ísland og inn á norðurmið
á undanförnum árum“ og „Styrk
næringarefna að vetrarlagi í Irm-
inger- og Íslandshafi“. Í mörgum
fyrirlestrum ráðstefnunnar kom
fram hve hin svokallaða Norður-
Atlantshafsþrýstingssveifla (North
Atlantic Oscillation, NAO) stýrir
breytileika í veðurfari við Norður-
Atlantshaf, allt frá austurströnd
Ameríku og vestur til Síberíu og
einnig frá hinum norðlægari slóð-
um og suður til miðbaugs.
Svend Aage Malmberg heiðraður
Svend Aage
Malmberg
EKKI eru allir á eitt sáttir með
breytingarnar, sem sjávarútvegs-
ráðherra kynnti á reglugerðum um
stjórn fiskveiða á næsta fiskveiðiári
og greint var frá í gær.
Magnús Kristinsson, formaður
Útvegsbændafélags Vestmanna-
eyja, er mjög ósáttur við ákvörðun
sjávarútvegsráðherra og segir að
með henni sé enn og aftur verið að
traðka á útgerðum aflamarksskipa. Í
fyrra hafi verið úthlutað 30.000 tonn-
um af ýsu og þar af hafi 2.500 tonn
verið tekin af aflamarksskipum til
handa trillukörlum en þeir hafi
reyndar veitt langt umfram heimild-
ir. Núna taki ráðherra upp á því að
rétta þeim á silfurfati 2.000 tonn um-
fram þessi 2.500 tonn, sem voru um
8% af heildinni. Miðað við sama hlut-
fall ættu útgerðir aflamarksskipa að
fá 1.840 tonn af umræddum 2.000
tonnum því trillukarlar eigi aðeins
rétt á 8% eða 160 tonnum, miðað við
fyrri skiptingu. „Ráðherra ber
skylda til að gera öllum jafnt til hæf-
is í úthlutun veiðiheimilda,“ segir
hann.
Í máli Magnúsar kemur fram að
með því að sniðganga þá sem fengu
úthlutað samtals 27.500 tonnum af
ýsu sé til dæmis verið að rýra hlut
Eyjamanna um 400 tonn. Eyjamenn
séu með um fjórðung ýsuveiðiheim-
ilda og með þessum aðgerðum sé
samtals kvóti eins báts tekinn í
burtu. Það hljóti að kalla á uppsagnir
og aukið atvinnuleysi.
„Þetta er enn og aftur staðfesting
á því að verið er að færa svo og svo
mikið magn frá hinum almennu,
hefðbundnu útgerðarflokkum yfir til
trillnanna til að murka lífið hægt og
sígandi úr okkur,“ segir Magnús.
Hann segir að fyrirtæki sitt hafi eytt
milljarði til að kaupa veiðiheimildir
en með þessum aðgerðum sé verið að
rýra þær. „Þetta er sem köld vatns-
gusa framan í okkur og enn og aftur
traðka trillukarlar á okkur en vænt-
anlega eru þeir betri kjósendur.
Þessi eilífi hroki í vestfirsku Kristn-
unum (Einari Kristni Guðfinnssyni
og Kristni H. Gunnarssyni) um að
berjast fyrir sértækum aðgerðum til
handa einhverjum ákveðnum þjóð-
flokkum í þessu blessaða landi okkar
hlýtur að gera þeim kleift að koma
því í gegnum Byggðastofnun að hún
sjái um að kaupa þessar veiðiheim-
ildir af þeim útgerðarmönnum, sem
eru aflögufærir, og færi trillukörlun-
um þær síðan á silfurfati.“
Kvóti nauðsynlegur
Runólfur Pétursson í Bolungar-
vík, sem gerir út trilluna Sigga
Bjartar ÍS, er sammála kvótasetn-
ingunni en á móti því að trillukarlar
fái heimildir frá öðrum.
„Við höfum hagað okkur eins og
villimenn og getum ekki spilað frítt
endalaust, en þetta er samt ægilegur
skellur,“ segir hann um kvótasetn-
inguna. „Það er algjör fjarstæða að
taka af öðrum bátum til að færa okk-
ur. Auðvitað átti bara að vera auka-
úthlutun, því svo litlu er úthlutað af
fiski miðað við það sem er af fiski í
sjónum. En stjórnmálamennirnir
ætla seint að læra að fiskurinn bíður
ekkert í sjónum.“
Runólfur segir að breytingarnar
komi sér mjög illa á Vestfjörðum og
ekki síst í Bolungarvík. Þar fækki
bátum um helming eða meira með
tilheyrandi atvinnumissi. „Það þýðir
sennilega 10 bátar og um 60 manns,
sem er það skelfilegasta við þetta,“
segir hann.
Samt sem áður segir Runólfur
mikilvægt að hafa kvóta á þessum
tegundum. „Það varð að setja kvóta
svo maður fái frið til að vinna en það
hefur aldrei verið friður. Hins vegar
er þetta afleit ákvörðun hjá ráðherra
að rífa þetta frá aflamarksskipunum,
því það átti ekki að skerða hlut
neins.“
Að sögn Runólfs hefði átt að
banna að róa með meira en svona 12
bala á mann og banna að róa um
helgar. „Það hefði verið langfarsæl-
asta lausnin,“ segir hann.
Siggi Bjartar ÍS er sex tonna bát-
ur og eru tveir í áhöfn og fjórir í
landi. Runólfur segir að hann hafi
verið með 192 tonna þorskkvóta en á
tveimur árum hafi hann verið skert-
ur um 42 tonn. Í fyrra segist hann
hafa fiskað 130 tonn af ýsu og 90
tonn af steinbít en gera megi ráð fyr-
ir 60% samdrætti eftir kvótasetn-
inguna fyrir utan 24% skerðinguna í
þorskinum. „Þetta er auðvitað háal-
varlegt mál,“ segir hann, „og það
verða margir á köldum klaka.“
Runólfur segist hafa verið tilbúinn
að mæta 30% skerðingu en þetta
þýði mikinn samdrátt, eitt til tvö árs-
störf hjá sér. „Ég hugsa að ég leggi
bátnum næsta sumar,“ segir hann,
en bætir við að hann sé ekki sam-
mála þeim sem segi að trillukarlarn-
ir eigi að fá allt. „Það er ekkert rétt-
læti.“
Alvarlegasta kjaftshöggið
„Þetta er mjög alvarlegt mál fyrir
mikinn meirihluta þeirra sem eru í
aflamarkskerfinu,“ segir Hjörleifur
Guðmundsson, formaður Króks,
félags strandveiðimanna á sunnan-
verðum Vestfjörðum, og gerir út
bátinn Hrönn BA frá Patreksfirði.
„Verði framhald á þessu er þetta bú-
ið.“
Að sögn Hjörleifs voru trillukarlar
heftir í sókn með ákveðnum veiðar-
færum. Frelsið hafi verið keypt fyrir
það að veiða á króka, annaðhvort
færi eða línu. Línuveiðar væru einn
dýrasti mögulegi útgerðarmáti en
þegar svo væri komið að ráðherra
ákvarðaði með hvaða hætti trillu-
karlar öfluðu tekna sætu þeir ekki
við sama borð og aðrir. Búið væri að
riðla kerfinu ansi mikið og aðgerð-
irnar kölluðu á fleiri svör.
Hjörleifur segir að fátt sé í stöð-
unni. Mikill minnihluti komist af með
þessu kerfi. Síðan sé hópur sem hafi
möguleika á að auka heimildir sínar
með kaupum sem þýði að verði ein-
hver keyptur út verði sá hinn sami að
fara að gera eitthvað annað. „Ég er
gamall sveitarstjórnarmaður og eins
og þetta blasir við mér þá er þetta al-
varlegasta kjaftshögg, sem sjávar-
byggðirnar hafa fengið til margra
ára.“
Hann bætir við að í veiðifrelsinu
hafi legið ákveðin byggðastefna, því
ekki hafi verið um söluvöru að ræða.
Ekki fari á milli mála að margir
standi þetta ekki af sér en hafa beri í
huga að frumvarpið hafi ekki verið
samþykkt á Alþingi.
Breytingar á reglugerðum um stjórn fiskveiða
Hlutdeild Eyja
minnkar um
400 tonn í ýsunni
ERLENT
Í GÆR féllu dómar yfir fjórum ein-
staklingum sem grunaðir eru um að
vera meðlimir í Falun Gong-trúar-
samtökunum en þau eru bönnuð í
Kína. Fjórmenningarnir voru
ákærðir og dæmdir fyrir að hafa
borið ábyrgð á því þegar nokkrir
Falun Gong-meðlimir kveiktu í sér á
Torgi hins himneska friðar. Liu
Yunfang, sem fékk lífstíðardóm,
segist hafa fengið vitrun meðan
hann stundaði hugleiðslu sem gerði
honum það ljóst að hann, sem og
aðrir Falun Gong-iðkendur, gæti
öðlast andlega fullnægingu kveikti
hann í sér. Yunfang skrifaði bækling
þar sem þessari skoðun hans var
komið á framfæri og fékk hann fang-
elsisrefsingu fyrir vikið. Annar sak-
borningur, Wang Jindong, fékk 15
ára fangelsisvist fyrir að dreifa
bæklingi Yunfangs. Tveir aðrir
fengu sjö og tíu ára dóma fyrir að
aðstoða við skipulagningu atburðar-
ins.
Mannréttindabrot á föngum
Þann 23. janúar sl. gengu fimm
Falun Gong-iðkendur inn á Torg
hins himneska friðar, helltu bensíni
hver yfir annan og kveiktu í. Ein
kona lést á staðnum og 12 ára dóttir
hennar lést nokkru seinna á sjúkra-
húsi. Wang Jindong tók einn fjór-
menninganna, sem nú fengu dóm,
þátt í íkveikjunni og ber hann þess
greinileg merki þar sem hann er
þakinn örum.
Stjórnvöld í Kína hafa notfært sér
atvikið til að hafa áhrif á almenn-
ingsálitið í landinu og virkja það í
baráttunni við trúfélagið. Stjórnvöld
bönnuðu iðkun Falun Gong í júní-
mánuði árið 1999, að því er virðist
vegna þess hve fjölmenn samtökin
voru orðin. Falun Gong-iðkendur
andmæltu þessu og héldu mótmæla-
fundi á Torgi hins himneska friðar
nánast daglega. Eftir atvikið í jan-
úar hafa kínversk stjórnvöld hins
vegar gengið harðar fram í baráttu
sinni við samtökin og hafa mannrétt-
indasamtök sakað þau um að beita
Falun Gong-iðkendur margvíslegu
harðræði í fangabúðunum þar sem
þeim er haldið föngnum.
Stofnandi Falun Gong, Li
Hongzhi, býr nú í Bandaríkjunum
ásamt fleiri leiðtogum samtakanna
og segir hann að fjórmenningarnir
geti ekki hafa verið sannir iðkendur
Falun Gong vegna þess að samtökin
leggi bann við öllum drápum, þar á
meðal sjálfsmorðum.
Hvöttu til
sjálfsíkveikju
Beijing. AP.
Reuters
Sjónvarpsmynd af því þegar
Falun Gong-iðkendur kveiktu í
sér á Torgi hins himneska friðar
í janúar síðastliðnum.
Reuters
Fjórmenningarnir sjást hér í vörslu lögreglumanna hlýða á meðan dóm-
urinn yfir þeim var kveðinn upp í dómshúsinu í Beijing í gær.
Fjórir Falun Gong-iðkendur dæmdir
BANDARÍSKI milljónamæring-
urinn og ævintýramaðurinn Steve
Fossett batt í gær enda á fimmtu
tilraun sína til að fljúga í kringum
hnöttinn á loftbelg og lenti á akri í
suðurhluta Brasilíu.
Fossett lagði upp í hnattflug
sitt frá vesturodda Ástralíu þann
4. ágúst og hafði flogið í austurátt
þvert yfir Ástralíu, Kyrrahaf og
lönd Suður-Ameríku. Hann ákvað
hins vegar að lenda nálægt borg-
inni Bage í suðurhluta Brasilíu,
þar sem veðurspáin fyrir suður-
hluta Atlantshafsins var slæm og
of áhættusamt þótti að halda för-
inni áfram.
Hnattflug Fossetts var rúm-
lega hálfnað og leiðangursstjór-
inn, Joe Ritchie, viðurkenndi að
það væru vonbrigði að honum
tækist ekki að ljúka því. „Við viss-
ar aðstæður
telja jafnvel
hugdjörfustu
loftbelgjaflug-
menn að áhætt-
an sé of mikil,“
hafði AP-frétta-
stofan eftir
Ritchie.
En þrátt fyrir
að Fossett hafi
neyðst til að hætta við hnattflugs-
tilraun sína var förin ekki til
einskis. Honum tókst að fljúga
lengri vegalengd á loftbelg en
nokkur hefur gert einn síns liðs og
flugið var auk þess það lengsta á
loftbelg án jafnþrýstibúnaðar.
Tveimur mönnum tókst hins veg-
ar að fljúga kringum hnöttinn í
loftbelg með jafnþrýstibúnaði árið
1999.
Tilraun til hnattflugs á loftbelg
Bage, Rio de Janeiro. AFP, AP.
Fossett gefst upp
Steve Fossett