Morgunblaðið - 18.08.2001, Side 30

30 LAUGARDAGUR 18. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝ TEGUND vega, svo-kallaðir 2+1-vegir, gætireynst Íslendingummikilvægur og áhuga-
verður kostur í uppbyggingu fjölfar-
inna þjóðvega með tilliti til öryggis í
umferðinni, umferðarrýmdar og
hagkvæmni og arðsemi vegagerðar.
Í Svíþjóð hafa slíkir vegir verið tekn-
ir í notkun undanfarin ár en vegir af
þessari tegund auðvelda fram-
úrakstur og koma í veg fyrir ákveðn-
ar tegundir árekstra þar sem ak-
reinar eru aðskildar með
víraleiðara. Tilraunir Svía hafa
gengið vonum framar og hafa Norð-
menn einnig hafið tilraunir með svo-
kallaða 2+1-vegi. Þetta kemur fram
í skýrslu sem verkfræðistofan Línu-
hönnun vann um 2+1-vegi að beiðni
Vegagerðarinnar en höfundar henn-
ar eru Sigurður Örn Jónsson bygg-
ingarverkfræðingur og Haraldur
Sigþórsson umferðarverkfræðing-
ur.
Þar sem umferðarþungi er ekki
mikill en slysahætta talsverð og
mikið um alvarleg umferðaróhöpp
geta kostir 2+1-vega jafnvel verið
meiri en 2+2-vega með tvöföldum
akreinum í báðar áttir. Undirbún-
ingur að tvöföldun Reykjanesbraut-
ar stendur yfir en samkvæmt
skýrslu Línuhönnunar gæti orðið
mun hagkvæmara og öruggara með
tilliti til umferðaróhappa að Reykja-
nesbrautin yrði 2+1-vegur í stað
þess að verða tvöfölduð. Í skýrslunni
er jafnframt varað við því að líta á
tvöföldun vegarins sem einhverja
„töfralausn“.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra segir 2+1 vegi áhugaverðan
kost en gerir ekki ráð fyrir að hætt
verði við tvöföldun Reykjanesbraut-
ar á þessari stundu. Aftur á móti
verður farið yfir það með Vegagerð-
inni hvar skynsamlegt geti orðið að
reyna þennan kost fyrst og kemur
Reykjanesbraut til greina í því sam-
bandi.
Helgi Hallgrímsson vegamála-
stjóri segir Vegagerðina mæla
áfram með tvöföldun Reykjanes-
brautar þar sem kostir 2+1 vegar
séu ekki fullreyndir, sér í lagi við ís-
lenskar aðstæður. Þó verði fylgst
náið með reynslu annarra þjóða af
slíkum vegum enda um mjög áhuga-
verðar tilraunir að ræða,
að sögn Helga.
Í aðalatriðum eru
2+1-vegir þannig að
tvær akreinar eru í aðra
áttina og ein akrein í
hina en með reglulegu
millibili er fjölda akreina
víxlað milli akstursstefna, þannig að
segja má að ökumönnum standi ým-
ist til boða ein eða tvær akreinar.
Þetta auðveldar mjög framúrakstur
miðað við tveggja akreina veg þar
sem vegurinn breikkar að jafnaði
með 1 til 1,5 km millibili. Jafnframt
er settur víraleiðari, sem er nokkurs
konar vegrið, á milli akstursstefna
til að auka umferðaröryggi með að-
greiningu þeirra á milli.
Umferðaröryggi eykst veru-
lega með gerð 2+1-vegar
Með því að aðgreina aksturs-
stefnu bifreiða má koma í veg fyrir
eða fækka óhöppum og slysum af
vissu tagi. Fjölgun akreina auðveld-
ar framúrakstur og eykur flutnings-
getu vegarins og samkvæmt því á
tvöföldun vega að auka öryggi og
taka við auknum umferðarþunga. Sé
umferðarþungi hins vegar ekki
vandamál má ná framangreindum
markmiðum með 2+1 vegi, þ.e. að
aðvelda framúrakstur og stuðla að
meira öryggi. Í skýrslu Línuhönn-
unar kemur jafnframt fram að
kostnaður við að breyta hefðbundn-
um tveggja akreina vegi, 1+1, er að-
eins um þriðjungur af þeim kostnaði
sem felst í tvöföldun vegar, auk þess
sem ýmsir þættir rekstrarkostnaðar
eru álíka og í rekstri 1+1-vegar.
Í skýrslunni kemur fram að um-
ferðaröryggi getur aukist verulega
við gerð 2+1-vega og búast má við
allt upp í 30% fækkun alvarlegra
umferðarslysa. Jafnvel kunni slys-
um að fækka mun meira, takist vel
til, eða allt að helmingsfækkun al-
varlegra umferðarslysa.
„Svíar hafa fundið út, að á vegum
með 5–10.000 bíla ÁDU sé arðsemi
2+1 vegar fimm sinnum meiri en
fyrir hraðbraut (2+2) og er þá miðað
við fækkun látinna og alvarlega slas-
aðra,“ segir í skýrslu Línuhönnunar.
Sé litið til umferðarþunga er ljóst
að tvöfaldur vegur, 2+2, getur flutt
allt upp í 65.000 ökutæki á dag þar
sem tvær akreinar anna í mesta lagi
15.000 ökutækjum á dag. Reikna má
með að 2+1-vegur geti annað allt að
20.000 ökutækjum á dag en umferð-
arþungi á helstu þjóðvegum á Ís-
landi út frá þéttbýli er á bilinu 3–
7.000 ökutæki á dag. Í skýrslu Línu-
hönnunar er því talið að 2+1-vegir
geti dugað í allnokkurn tíma hér á
landi.
Til þess að átta sig á notkunar-
möguleikum 2+1-vegar er Reykja-
nesbraut tekin sem dæmi í skýrsl-
unni. Þar segir að hún sé
einmitt vegur sem ekki
þarfnist breikkunar
vegna umferðarþunga
og flutningsgetu en hins
vegar mæli öryggi og
þægindi vegfarenda
sterklega með breikkun.
Hefðbundin breikkun eða tvöföldun
brautarinnar myndi auka flutnings-
getu vegarins verulega og jafnframt
auka öryggi umtalsvert. Þá segir að
ekki megi gleyma að slíkri breikkun
fylgi aukinn umferðarhraði og af-
leiðingar slysa öllu jöfnu verri í kjöl-
farið.
Talsverð umræða hefur átt sér
stað síðustu misseri um öryggi
Reykjanesbrautar og ýmsar aðgerð-
ir verið nefndar í því sambandi. Má
þar nefna bætta vetrarþjónustu, lýs-
ingu vegarins, aukið eftirlit og tvö-
földun brautarinnar. Tveimur fyrst-
töldu atriðunum hefur þegar verið
hrint í framkvæmd og í sk
segir að enginn vafi leiki á
vetrarþjónusta auki öryg
vegar séu engir augljósir ko
tilliti til umferðaröryggis, a
brautarinnar.
Ekki mælt með auknu
ferðarhraða á Reykjan
„Fremur fátítt er að þjóð
an þéttbýlis séu lýstir upp e
með eiginlega bót af slíkum
um. Athugun frá 1996 sý
fremur, að í raun fengis
nettó-sparnaður með því að
þjóðveg með þessum hætt
yggisbót sem myndi felast
unni svarar nokkurn vegin
kostnaðar sem hlýst af því þ
ið er á ljósastaurana,“ segir
Línuhönnunar.
Jafnframt segir að nú þ
ing sé komin á Reykjanes
vetrarþjónusta aukin sé næ
að auka eftirlit og hefja að
breikkunar á veginum. „V
þó að hvetja til aukins u
hraða en slíkt er næsta óhj
legur fylgifiskur þess að
„hraðbraut“.“
Samkvæmt skýrslunni
kvæmdakostnaður við ge
vegar á Reykjanesbraut,
kölluðum planvegamótum
nú eru við Grindavíku
Vogaveg, áætlaður um ei
arður króna, en 1,9 milljarð
við gerð fimm mislægra ga
Kostnaður við tvöföldun
arinnar er talinn nema 3
örðum króna. Samkvæm
unni er sparnaður vegna f
slysa í öllum kostunum nok
aður fyrsta árið eftir a
kvæmdum lýkur en arðsem
við gefnar forsendur, er
gerð 2+1-vegar með plan
um.
„Aðrir kostir við 2+1-l
m.a. stystur framkvæ
lægstur framkvæmdakost
eilítið minni ökuhraði en
lausnunum. Ekki skal mæ
auka umferðarhraða á Re
braut, og því hlýtur lausni
koma sterklega til álita, en
2+2 vafalítið leiða til meir
arhraða og því yrðu slysin a
þegar þau þó gerast.
Ekki er þörf á aðge
Reykjanesbraut eingöngu
umferðarmagns og sj
flutningsgetu (umferðarrý
sökum ákveðinna meinbug
ferðaröryggi vegarins er
grípa til einhverra aðgerð
ber þó að líta á tvöföldun
sem einhverja töfralausn,
kannski mætti lesa úr or
fallið hafa í þjóðfélagsum
um Reykjanesbraut að
förnu,“ segir í skýrslunni.
Í Svíþjóð hafa 2+1-vegir reynst vel en á myndinni, sem er úr tímariti sænsku vegagerðarinnar VTI-a
Erlendar tilraunir með 2+1-vegi sýna aukið um
Áhugaverður k
tvöföldunar veg
Í nýrri skýrslu Línuhönnunar fyrir V
ingarmerki við tvöföldun Reykjanes
kost sem þeir telja að geti orðið hagkv
földun vega. Eiríkur P. Jörundsson
ræddi við samgönguráðherra
Umferðar-
þungi kallar
ekki á breikk-
un Reykjanes-
brautar
VEGGJAKROT Á RÉTTUM
OG RÖNGUM STÖÐUM
AFLAMARK OG SMÁBÁTAR
Árni Mathiesen sjávarútvegs-ráðherra kynnti í fyrradagbreytingar á reglugerðum um
fiskveiðar á komandi fiskveiðiári þar
sem settur er kvóti á keilu, löngu og
skötusel og kveðið á um að steinbítur
verði áfram í kvóta öndvert við fyrri
yfirlýsingar. Krókabátum, sem ráð-
gert er að róa til veiða með krókaafla-
marki á næsta fiskveiðiári, verður út-
hlutað kvóta í þorski, ýsu, ufsa og
steinbít á grundvelli veiðireynslu
þeirra í þessum tegundum en ráðgert
er að auka hlut þeirra á kostnað ann-
arra aflamarksbáta með lögum í
haust.
Samkvæmt lögum frá 1999 tekur
kvótasetning smábáta gildi 1. sept-
ember. Mikill þrýstingur var á Al-
þingi í vor um að fresta gildistöku
laganna og vakti það hörð viðbrögð
hagsmunaaðila þegar það var ekki
gert. Reglugerðirnar nú kveða meðal
annars á um kvóta smábátanna og
skiptingu hans. Ráðherra kynnti hins
vegar á fimmtudag að í haust yrði
lagt fram frumvarp á þingi til að bæta
stöðu smábáta. Tilgangur þess væri
að gera breytingar á hlutdeild og
aflamarki smábáta og myndi samtals
bætast við 1.100 tonna kvóti af ýsu
steinbít og ufsa sem skipt yrði milli
báta á grundvelli aflareynslu á til-
teknu tímabili. Yrði aflahlutdeild
smábátanna aukin í samræmi við
þessa breytingu en hlutdeild annarra
kvótabáta í sömu tegundum minnkuð
að sama skapi. Afgreiða þyrfti þetta
frumvarp með hraði þegar þing hæf-
ist til að draga úr óvissu smábátaeig-
enda.
Það er eðlilegt að aðgerðir af þessu
tagi séu umdeildar, ekki síst þegar
leyfilegur heildarafli dregst saman
vegna slæms ástands helstu fisk-
stofna. Það er hins vegar óhjákvæmi-
legt að halda sig áfram við aflamarkið
og erfitt að rökstyðja annað en að all-
ir sitji við sama borð í þeim efnum á
meðan aðrar aðferðir og betri er ekki
að finna. Við núverandi aðstæður er
ekki hægt að komast hjá því að taka
óvinsælar ákvarðanir, jafnvel þannig
að gagnrýni berist frá öllum hags-
munaaðilum eins og í þessu tilfelli.
Það eru hins vegar fleiri þættirsem
valda óvissu í íslenskum sjávarútvegi
um þessar mundir.
Svokölluð endurskoðunarnefnd
hefur undanfarið starfað á vegum
sjávarútvegsráðherra. Henni er ætl-
að að undirbúa breytingar á fiskveiði-
löggjöfinni og miðað við yfirlýsingar
forystumanna stjórnarflokkanna
verður að gera ráð fyrir að hún taki
mið af niðurstöðu auðlindanefndar í
því starfi sem hún innti af hendi. Það
er ljóst að sá tími styttist sem endur-
skoðunarnefndin hefur til að ljúka
störfum og ganga verður út frá að
niðurstaða fáist í störfum nefndar-
innar fyrir lok þessa mánaðar.
Í reglugerðum sjávarútvegsráð-
herra er einnig gerð tilraun til að
taka á brottkasti. Undanfarið hefur
sú regla átt við að helmingur þess
undirmálsþorsks sem aflast skuli
reiknast utan kvóta jafnframt því
sem hlutfall undirmálsþorsks fari
ekki yfir sjö hundraðshluta af afla í
veiðiferð. Á næsta fiskveiðiári verður
miðað við að hlutur undirmálsþorsks
geti orðið tíu af hundraði afla í veiði-
ferð. Sagði Árni Mathiesen að þetta
væri gert til að hvetja menn til að
koma frekar með fisk að landi en að
henda honum. Brottkast er alvarlegt
vandamál sem erfitt hefur verið að
festa á hendur. Þetta er virðingar-
verð tilraun en það er næsta víst að
róttækari aðgerðir þurfi til eigi að
leysa brottkastsvandann.
Mörgum hlýtur að hafa ofboðið aðheyra fréttir af því hvernig
leikskólinn Ásborg við Dyngjuveg
var þakinn veggjakroti á einni nóttu
síðastliðna helgi. Úðað var málningu
á veggi, hurðir og jafnvel glugga, svo
ekki sást út um þá. Jafnframt voru
leiktæki litlu barnanna öll útkrotuð.
Svona tiltæki er auðvitað ekkert
annað en tilgangslaust skemmdar-
verk og ber að taka hart á sökudólg-
unum ef þeir nást. Líklega væru þeir
bezt komnir í samfélagsþjónustu við
hefðbundna málningarvinnu á Ás-
borg.
Framhjá hinu má hins vegar ekki
líta, að veggjakrot hefur öðlazt
ákveðinn sess sem listform, til dæm-
is fyrir tilverknað listamanna eins og
Jean Michel Basquiat. Það getur átt
fullan rétt á sér á réttum stöðum,
þar sem samkomulag ríkir um að
megi sveifla úðabrúsanum. Ýmis
dæmi um slíkt er að finna í Reykja-
vík, þar sem borgaryfirvöld hafa t.d.
fengið veggjakrotara til að lífga upp
á gráa veggi undirganga og ýmsir
einkaaðilar hafa leyft ungum lista-
mönnum að skreyta bílskúrsveggi og
brunagafla. Á slíkum listaverkum
má stundum sjá listamennina þakka
eigendum veggjarins. Vandinn er sá,
hversu margir veggjakrotarar finna
sig knúna til að „skreyta“ veggi, þar
sem list þeirra er langt frá að vera
velkomin. Almennir borgarar eru
margir hverjir álíka kátir yfir
veggjakroti á eigum sínum eins og
hinir ungu listamenn væru líklega ef
gamlar frænkur þeirra tækju sig til í
skjóli nætur og endurhönnuðu her-
bergin þeirra í stíl Lauru Ashley.
Til að koma í veg fyrir þennan
árekstur á milli menningarheima
gæti verið vænlegt til árangurs að
borgaryfirvöld og lögregla safni
upplýsingum um einstaklinga, fyrir-
tæki og opinbera aðila, sem eru
reiðubúnir að leggja fram veggi til
að skreyta og leitist síðan við að
gera samkomulag við veggjakrotara
um að þeir megi úða þar, en ekki
annars staðar. Slíkt myndi stuðla að
því að listformið hlyti aukna viður-
kenningu. Ef vel tekst til gæti það
orðið til þess að innan samfélags
veggjakrotara myndaðist samstaða
um að virða reglurnar og setja
þrýsting á þá, sem ekki færu eftir
þeim. Gengi þetta eftir yrði borgin
okkar bæði skemmtilegri og snyrti-
legri.