Morgunblaðið - 09.09.2001, Blaðsíða 55

FÓLK Í FRÉTTUM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 2001 55

Málum rispurnar, ekki bílinn.

Sparar tíma og peninga.

Bíllinn tilbúinn samdægurs.
Hjólkó, Smiðjuvegi 26,
sími 557 7200.
Frábærar rispuviðgerðir
á bílalakki
SAGAN segir að við Íslendingar
séum mikil bókaþjóð. Við lesum mest
allra þjóða, eigum flest nóbelsskáld
miðað við höfðatölu og látum með
skáldin eins og þjóðhetjur, segjum
stolt börnum okkar sögur af skáldum
sem barnung hjuggu menn í herðar
niður og gröfum jafnvel önnur upp og
holum þeim aftur niður mörgum sinn-
um og í mörgum bútum. Við köllum
bókmenntirnar okkar þjóðararf og
allt gott um það að segja en lengi má
gott bæta, ef þannig má að orði kom-
ast.
Þrátt fyrir að eiga í fullu tré við
helstu bókmenntaþjóðir hefur okkur
yfirsést einn mikilvægur þáttur bók-
menntageirans. Hluti bókmennta
sem ávallt hefur átt undir högg að
sækja og eru eins og aðrar bókmennt-
ir misgóðar, sumar rusl en aðrar til
þess gerðar að hefja huga lesandans
upp á æðra stig. Þetta eru teikni-
myndasögur í víðasta skilningi.
Íslensk menningararfleið hefur
ekki skilað til okkar skilningi á hlut-
verki myndasagna nema þá sem
tímaeyðslu fyrir börn. Það sem þau
lesa þangað til þau geta lesið alvöru
bókmenntir. Þetta er misskilningur.
Myndasögur eru ekki undirmáls
heldur bæta þær kjöti á beinhvítar
blaðsíður bókmenntahefðarinnar.
Bókin sem hér er til umfjöllunar,
Like a Velvet Glove Cast in Iron, eftir
Daniel Clowes er framúrskarandi
dæmi um þá snilld sem okkur getur
yfirsést ef litið er fram hjá myndasög-
um. Sögumaðurinn, Clay, leitar horf-
innar ástkonu sinnar. Hann leggur í
ferðalag sem verður eftir því sem
lengra er farið allt óskiljanlegra og
óþægilegra. Allir sem hann hittir eru
á skjön við það sem við mundum kalla
eðlilegt en þó á svo fíngerðan hátt að
Clay og lesandinn eru ekki tilbúnir til
að missa vonina um að allt sé þetta
byggt á eigin misskilningi. Eins og
gefur að skilja reynir Clay, sem virð-
ist að vísu vera gæddur ótrúlegu jafn-
aðargeði, að koma skikki á tilfinning-
ar sínar og það eina sem heldur
honum við efnið er takmarkið; hin
týnda ást. Það er þó fátt sem vinnur
með honum í þessari leit því á leið
sinni verður hann fyrir ótrúlegustu
misþyrmingum, líkamlegum sem og
tilfinningalegum.
Clowes leiðir okkur inn í sögu
manns sem hefur misst undirstöðurn-
ar í lífi sínu. Ekki ólíkt því sem Kafka
fjallar um í Hamskiptunum nema þar
voru það breytingar á söguhetjunni
sem skilgreindu einangrun hans frá
umheiminum. Hér er það hins vegar
raunveruleikinn sem tekið hefur u-
beygju og skilið sögumanninn, Clay,
eftir í reykjarkófi martraðarinnar.
Lesandanum er ekki gert hægt um
vik við lestur bókarinnar. Uppbygg-
ing sögunnar er tætingsleg. Minn-
ingaglefsum er skotið inn með að því
er virðist óskipulögðum hætti og
hversu vel sem maður reynir að ná
tökum á framvindunni virðist eini
fastinn vera sá að nálgast fullkomna
niðurlægingu söguhetjunnar. Þrátt
fyrir þetta er bókin fyndin og er það
kannnski einn helsti votturinn um
hversu vel Clowes tekst að spila með
tilfinningar lesendans. Brosið tengist
þó ekki gleði. Brosið er varnarháttur
sem við notum við lesturinn til að geta
innbyrt þann fáránleika sem boðið er
upp á. Það sem situr eftir er eins og
seiðingur eða lágt ýlfur í huganum
ekki ólíkt tilfinningunni sem fylgir
gleymdum draumi.
Það er dapurlegt til þess að hugsa
að fleiri Íslendingar muni ekki kynna
sér það sem þessi bók hefur fram að
færa einungis vegna þess að í henni
eru teiknaðar myndir auk textans.
Martröðin hefur aldrei verið mynd-
rænni.
MYNDASAGA
VIKUNNAR
Like a Velvet Glove Cast in Iron eft-
ir Daniel Clowes. Útgefið af
Fantagraphics Books, 1993.
Bókin fæst í Nexus á Hverfisgötu.
,,Hver er
bylgjulengdin,
Kenneth?
heimirs@mbl.is
T-sett
aðeins 650 kr.
NETVERSLUN Á mbl.is