Morgunblaðið - 11.10.2001, Blaðsíða 31

Norræna húsið
Fimmtudagur
Dagurinn er helgaður skólabörn-
um. Kl. 9–13: Í söguherbergi í sýn-
ingarsal. Nemendum úr 7. bekk
grunnskólanna verður boðið að
koma og hitta norræna höfunda sem
verða með óvænta uppákomu og síð-
an mun Kristín Jóhannesdóttir,
kennsluráðgjafi í Norræna húsinu,
leiða nemendur um ævintýrasýningu
Sjöunda himinsins, Köttur úti í mýri.
9.00: Sigrún Eldjárn og Bent Hall-
er. 9.45: Guðrún Helgadóttir og
Hannele Huovi. 10.30: Kristín
Steinsdóttir og Tor Åge Bring-
sværd. 11.15: Hallfríður Ingimund-
ardóttir og Rakel Helmsdal. 12: Elín
Elísabet Jóhannsdóttir og Ulf Stark.
Kl. 14–17: Í söguherbergi í sýning-
arsal. Nemendum í sænsku og
norsku í 10. bekk ásamt framhalds-
skólanemum í 1. og 2. bekk verður
boðið í bókmenntaspjall og á upp-
lestur á dönsku, sænsku og norsku.
14: Bent Haller. 14.45: Rakel Helms-
dal. 15.30: Ulf Stark. 16.15: Tor Åge
Bringsværd.
Kl. 20–21.30: Rithöfundakynning í
sal Norræna hússins. Kynntir verða
höfundarnir Bent Haller frá Dan-
mörku og Rakel Helmsdal frá Fær-
eyjum. Umsjón: Jens Lohfert Jørg-
ensen og Lise Hvarregaard, sendi-
kennarar í dönsku við Háskóla
Íslands, http://www.nordice.is/is-
lenska/barnabokkynn.html.
Á meðan á hátíðinni stendur munu
liggja frammi upplýsingar um nor-
rænu barnabókmenntastofnanirnar
og auk þess geta gestir nálgast
bækling þar sem búið er að taka
saman lista yfir norrænar barna- og
unglingabækur sem hafa „ferðina“, í
víðasta skilningi þess orðs, sem
þema.
Ókeypis aðgangur á alla dagskrár-
liði hátíðarinnar.
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2001 31
„ÉG ann Mozart sem Messíasi tón-
listarinnar. Það er sannfæring mín
að hann sé tákn háleitustu fegurðar
sem í tónlist býr. Enginn hefur sem
hann komið mér til að gráta og
titra af hrifningu í vitundinni um
návist þess sem við nefnum hina
æðstu hugsýn. Mér er allt jafn-
hjartfólgið sem hann gerði, því að
við unnum öllu hjá þeim sem við
elskum af öllu hjarta. Önnur tón-
skáld eru geislar þeirrar sólar er
við nefnum Mozart.“
Tsjaíkovskíj, sem var tónskáld
síðustu sinfóníutónleika skrifaði
þetta um tónskáld næstu sinfón-
íutónleika, Wolfgang Amadeus
Mozart, en á tónleikum í Há-
skólabíói í kvöld kl. 19.30 verða ein-
göngu leikin verk eftir þessa elsk-
uðu sól Tsjaíkovskíjs. Víst var
Mozart snillingur, og hæfileikar
hans í tónlistinni varla viðjafn-
anlegir. Samt sem áður var líf hans
enginn dans á rósum frekar en líf
Tsjaíkovskíjs, og hæfileikar hans
fengu ekki alltaf að njóta sann-
mælis vegna persónu hans.
Sambandið við
Mozart orðið langt
Gestur tónleika Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar í kvöld er franski pí-
anóleikarinn og stjórnandinn Phil-
ippe Entremont, sem er einn
virtasti tónlistarmaður samtímans,
og einn mesti túlkandi okkar daga
á verkum Mozarts og reyndar einn-
ig á verkum Tsjaíkovskíjs. Entre-
mont stjórnar hljómsveitinni á tón-
leikunum í kvöld, en hann verður
einnig einleikari í Píanókonsert nr.
23 KV488. Þegar blaðamann bar að
garði í gær, var verið að æfa ball-
etttónlist úr óperunni Idomeneo, en
hún er sjaldan leikin miðað við aðra
tónlist Mozarts. Entremont er mjög
ánægður eftir æfinguna í gær, upp-
rifinn af tónlist Mozarts og leik
hljómsveitarinnar. Hann er afar
viðmótsþýður og elskulegur, –
sennilega er það Mozart sem á sinn
þátt í því. „Ég hef alltaf sagt: Það
er Mozart og svo eru það hin tón-
skáldin,“ segir hann og hlær inni-
lega og þá sláum við því bara föstu
að það sé Mozart sem skapi þetta
hlýja geð. Reyndar er Entremont
þekktur um allan heim að því að
vera alveg sérstaklega ljúfur og
skemmtilegur tónlistarmaður, og
þegar það fer saman við góðar
músíkgáfur er vel skiljanlegt
hversu eftirsóttur hann er. Þegar
hann er inntur eftir sínu sérstaka
sambandi við Mozart, verður brosið
enn breiðara og svarar: „Já, þetta
segja sumir, – að við eigum í sér-
stöku sambandi, og ég get sagt þér
að það er satt, og sambandið er orð-
ið langt.“ Aðspurður um píanó-
konsertinn sem hann leikur með
hljómsveitinni jafnframt því að
stjórna, og önnur verk á efnis-
skránni, segir hann að það sé mikil
heppni fyrir heiminn að eiga þessi
verk Mozarts. „Hann samdi öll
þessi ósköp, meira en 600 verk. En
ég verð að segja fyrir mig, að mér
finnst píanókonsertarnir standa
uppúr verkum hans, – með óp-
erunum. Hugsaðu þér alla þessa pí-
anókonserta eftir aðeins eitt tón-
skáld, – og það svona gott. Þetta
eru óviðjafnanleg tónverk. Og það
er mikið, mikið lán fyrir mig að fá
að taka þátt í flutningi þeirra, bæði
sem píanóleikari og stjórnandi.“
Entremont segir píanókonsertinn
sem hann leikur á tónleikunum í
kvöld einstakt verk. „Þetta er auð-
vitað einn af þekktustu konsertum
Mozarts, en hann er jafnramt líka
sérstakur fyrir það hvað Mozart er
þarna venju fremur ljúfur, og mel-
ódísk snilld hans rís þarna hátt.
Þetta er yndislega fallegt verk, og
eitt af hans allra bestu, og hrein-
lega einn af bestu píanókonsertum
sem til eru.“
Engan sullugang, takk!
Balletttónlistin úr Idomeneo
heyrist ekki oft á tónleikum, og
Entremont segist ekki kunna neina
einhlíta skýringu á því, þar sem
þetta sé einstaklega falleg tónlist.
„Kannski er það vegna þess að ball-
etttónlistinni er oft sleppt úr óp-
erunni, og fólk þekkir hana því lít-
ið. Ballettinn er um 25 mínútur í
flutningi, en ég leik oftast aðeins
fyrsta hlutann. Nú svo gæti þetta
líka heyrst sjaldan, vegna þess að
hljómsveitir og hljómsveitarstjórar
eru svo upptekin af því að leita að
óperuforleikjum til að leika með
stærri hljómsveitarverkunum. Við
erum alltaf að heyra forleikina að
Brúðkaupi Fígarós, Don Giovanni
og jafnvel að Idomeneo, – en mér
finnst þessi ballettmúsík henta jafn-
vel betur, þetta er stórkostleg
tónlist.“ Þótt balletttónlistin úr
Idomeneo heyrist ekki oft, er ekki
hægt að segja það sama um Sinfón-
íu nr. 40 í g-moll K 550. Ætli það sé
ekki bara best þekkta verk allrar
klassískrar tónlistar. Verk sem allir
kannast við. „Jú, og við höfum
heyrt það í ótal útgáfum og alls
konar sullugangi, jafnvel fyrir mer-
engue og salsasveitir og í misvel
lukkuðum poppútgáfum. En vin-
sældirnar eru bara svona miklar; –
það vilja allir eiga þetta verk, eins
og C-dúr konsertinn nr. 21, sem var
kenndur við Elviru Madigan, af því
að hann heyrðist í kvikmynd um
Elviru Madigan. En sinfónían ég
segi það bara enn, – hún er stór-
kostlegt verk, og lang dramatískust
af sinfóníum Mozarts. Og hún verð-
ur að vera spiluð þannig. Hún er
mikið drama, allt frá fyrstu nótu til
þeirrar síðustu. Það er mikil þján-
ing í sinfóníunni og ég elska hana
mjög; – sé hún túlkuð þannig, –
dramatískt, og ekki með þeirri
kærulausu og bragðlausu væmni
sem við heyrum stundum.“
Philippe Entremont fæddist í
Reims í Frakklandi árið 1934. Faðir
hans var óperustjórnandi og móðir
hans píanisti. Snemma var ljóst að
honum höfðu verið gefnir miklir
tónlistarhæfileikar og hann var ein-
ungis 12 ára gamall þegar honum
var veitt innganga í Parísarkons-
ervatóríuna.
1953 hlaut Entremont fyrstu
verðlaun í virtri píanókeppni sem
kennari hans, Marguerite Long, og
Jacques Thibaud stóðu fyrir. Hann
segist sjálfur hafa verið lítið gefinn
fyrir að taka þátt í keppnum, en því
verður ekki á móti mælt að þessi
sigur opnaði honum margar dyr í
tónlistarheiminum. Hann vann sér
smám saman nafn sem einn fremsti
píanóleikari sinnar kynslóðar og
kom fram með mörgum af þekkt-
ustu hljómsveitum og stjórnendum
heims.
Á áttunda áratugnum tók Entre-
mont sér tónsprota í hönd og hefur
síðan starfað sem hljómsveit-
arstjóri, samhliða píanóleiknum.
Hann var aðalstjórnandi Kamm-
ersveitar Vínarborgar um fimmtán
ára skeið og er enn álitinn andlegur
leiðtogi þeirrar sveitar. Á níunda
áratugnum gegndi hann stöðu að-
alstjórnanda hjá sinfóníuhljóm-
sveitunum í New Orleans (1981-86)
og Denver (1986-89) og hann er nú
aðalstjórnandi Hollensku kamm-
ersveitarinnar. Hann hefur einnig
komið fram sem gestastjórnandi
með ýmsum framúrskarandi hljóm-
sveitum í Evrópu, Bandaríkjunum
og Asíu. Á efnisskrám tónleika
hans er jafnan að finna píanókons-
ert, sem hann stjórnar frá píanóinu.
„Þannig fæ ég að minnsta kosti að
sitja hluta af tónleikunum,“ segir
hann.
Entremont hefur spilað og hljóð-
ritað megnið af píanótónlist landa
sinna Debussys og Ravels, en hann
er ekki síður dáður fyrir túlkun
sína á píanó- og hljómsveitartónlist
manna á borð við Beethoven,
Haydn Tsjaíkovskíj og Brahms, að
Mozart ógleymdum.
Ekki góð hljómsveit sem
spilar ekki Mozart vel
Þegar samtali Entremonts og
blaðamanns var lokið, hvíslaði
stjórnandinn frægi því í eyrað á
blaðamanninum að sér þætti Sin-
fóníuhljómsveit Íslands aldeilis fín.
Hann var að sjálfsögðu upplýstur
um það að á síðustu tónleikum, þar
sem leikin voru verk eftir Tsjaík-
ovskíj, hefði sveitin leikið undravel
og fallega. „Ja, það er nú ekkert að
marka það. Það geta allar hljóm-
sveitir spilað Tsjaíkovskíj. Það er
ekki fyrr en þær geta spilað Mozart
vel að þær eru orðnar virkilega
góðar, og það er þessi hljómsveit
sannarlega!“
„Það er Mozart og svo
eru það hin tónskáldin“
Morgunblaðið/Jim Smart
Philippe Entremont, einn mesti Mozarttúlkandi okkar daga, stjórnar
Sinfóníuhljómsveitinni í kvöld og leikur jafnframt einleik á píanó.
Bókakynning á
Súfistanum
LJÁÐU þeim eyra er yfirskrift
skemmtidagskrár í kvöld kl. 20, á
Súfistanum, bókakaffi í verslun Máls
og menningar við Laugaveg. Kynnt-
ar verða væntanlegar bækur Máls
og menningar, Forlagsins, Vöku-
Helgafells, Almenna Bókafélagsins
og geislaplötur frá Óma.
Lesið verður úr eftirtöldum verk-
um: Giorgio Bassani: Gullspanga-
gleraugun, André Kaminski:
Sjáumst að ári í Jerúsalem, Salman
Rushdie: Jörðin undir fótum hennar,
Treichel: Hinn týndi og Kerstin Ek-
man: Miskunnsemi guðs.
Dagskrá af þessu tagi verður á
fimmtudagskvöldum fyrst um sinn
en í nóvember bætast þriðjudags-
kvöldin við. Verslun Máls og menn-
ingar mun líka standa fyrir upplestri
og fyrir börn á laugardögum kl. 11.
♦ ♦ ♦