Morgunblaðið - 11.10.2001, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ENDURSKOÐUNARNEFND
sú er sjávarútvegsráðherra skipaði
fyrir tveimur árum til að endur-
skoða lög um stjórn
fiskveiða hefur nú skil-
að tillögum sínum.
Virðingarleysi nefnd-
armanna er algjört,
gagnvart þjóðinni, sjó-
mönnum og sjávar-
byggðum þessa lands.
Nefndin kýs að líta
fram hjá hlutverki
sínu, því að leggja
fram tillögur um sem
víðtækasta sátt um
fiskveiðistjórnunar-
kerfið með tilliti til
stöðu sjávarútvegsins,
byggðarlaganna og
fólksins sem í þeim
býr. Þess í stað kjósa
þeir að leggja fram tillögur sem
ganga lengra en áður hefur þekkst í
þá átt að færa auðlindina í fárra
manna hendur. Þeir vita að tillögur
þeirra standast hvorki skoðun hag-
fræðinnar um auðlindarentu né heil-
brigða réttlætiskennd meginþorra
þjóðarinnar.
Sagan
Nefndin velur þá leið að finna til-
lögum sínum skjól innan kerfis nú-
verandi fiskveiðistjórnunarkerfis
sem byggt er á lögum frá 1990.
Nefndin hafnar að líta til baka á
upphaf núverandi kvótakerfis, til
ársins 1984,
Ár boðaðs aflabrests, og talið var
að róttækra aðgerða væri þörf til
verndunar fiskimiðum umhverfis
landið. Fiskvernd og stór þorskstofn
var markmiðið, þessi markmið hafa
enn ekki náðst. Á þessum árum
lögðu sjómenn, íbúar sjávarbyggða
og landsmenn allir á sig fórnir í
nafni verndunarsjónarmiða. Úthlut-
un kvóta á þessum árum byggðist á
aflareynslu skipa undangenginna
ára. Hugsun löggjafans með aðgerð-
um þessum var fyrst og fremst að
vernda atvinnuréttindi þeirra sem
fyrir voru í greininni með sem sárs-
aukaminnstum hætti, ekki að af-
henda þeim atvinnuréttindi eða
einkaeignarréttindi í þessari auðlind
til allrar framtíðar.
Því miður höfðu þáverandi stjórn-
völd ekki kjark eða löngun til að
grípa til viðeigandi ráðstafana á
þessum tíma, þó svo að fyrirsjánlegt
væri hvert stefndi. Handhafar veiði-
heimilda sáu þetta og fundu bragðið.
Aðgangur að auðlindinni var að
lokast og þeir einir höfðu veiðileyfi
sem áttu reynslu. Færsla kvóta á
milli skipa og byggðarlaga var hafin.
Aðgerðir sem voru vissulega til hag-
ræðingar miðað við stöðu útgerðar á
þessum tíma en atvinnuéttindin að-
eins tryggð til eins árs í senn. Þó
sáu menn að aðgangurinn að auð-
lindinni var byrjaður
að taka á sig peninga-
legt gildi, hvort menn
þurftu að sækja aflann
sjálfir eða endurleigja
hann til annars aðila,
eignaréttindi atvinnu-
réttinda voru byrjuð
að taka á sig peninga-
lega mynd til eins árs í
einu. Upp var komin sú
staða að aflaheimildir
höfðu eignast peninga-
legt gildi og eftir þeim
var sóst og framboð á
þeim takmarkað.
Grunnatriði í hag-
fræðilegum skilningi.
Árið 1990 er skrefið
gengið til fulls. Aflaheimildir verða
varanlegar og framseljanlegar.
Sumir eigendur aflaheimilda kjósa
að hverfa úr útgerð og selja afla-
heimildir sínar hæstbjóðanda, og
kvótinn fer að færast á milli bygð-
arlaga og á fárra manna hendur.
Sjávarbyggðirnar standa varnar-
lausar. Byggðinar reyna að bjarga
sér með styrkingu strandveiðflotans
en vegna aflamarkskerfisins eru
honum sífellt settar þröngari skorð-
ur. Hann nýtir sér fisktegundir utan
kvóta, gengur bærilega en þeim
stoðum er líka kippt undan honum.
Andstaðan
Það er þetta sem fyrst og fremst
skapar andstöðu þjóðarinnar á móti
núverandi fiskveiðistjórnunarkefi.
Kerfi sem stjórnvöld fengu stuðning
við í upphafi vegna verndunarsjón-
armiða. Kerfi sem hefur verið mis-
notað frá upphaflegum tilgangi sín-
um, til verndar fiskistofnum í það að
vera kerfi til verndar einstaka hags-
munaöflum innan sjávarútvegsins.
Íbúum sjávarbyggðanna og þjóðinni
allri þykir sem farið hafi verið á bak
við sig þar sem henni hefur ekki
verið gefið tækifæri að tjá sig um
hvaða leið verði farin við útdeilingu
veiðiheimilda í sameiginlegri auð-
lind í opinberum kosningum.
Aðkoma endur-
skoðunarnefndar
Nefndin virðist velja sér þá að-
komu að skoðun á sögulegum stað-
reyndum sé ekki nauðsynleg og
hvernig kerfið hafi orðið til. Með
þessu bregðast þeir skyldu endur-
skoðandans. Þeir gefa sér að það
sem áður hafi verið gert innan kerf-
isins sé innan þess ramma sem upp-
haflega var stefnt að með lögunum
frá 1983. Tillögur nefndarinnar gera
ráð fyrir að sátt sé um núverandi
lög um stjórnun fiskveiða. Nefndin
kýs að horfa fram hjá álitsgerð Auð-
lindanefndar sem varar við þeim
pólitísku úrlausnarefnum sem fylgja
þeirri leið sem nefndin kýs að beina
tillögum sínum að. Auðlindanefnd
fjallar mjög ýtarlega um þessi efni,
að ná sátt við eigendur auðlindar-
innar og vandamál samfara því að
ákveða hverjir fái afhentar veiði-
heimildir inn í kerfi líkt því sem nú
er unnið að. Þessi framtíðarsýn var
ekki uppi á borðum þegar til þessa
kerfis var stofnað, heldur einungis
verndunarsjónarmið. Vegna þessa
er það vandskilið hvers vegna
nefndin velur að leggja tillögur
þessar fram, vitandi sögulegar stað-
reyndir um tilurð kerfsins og and-
stöðu meginþorra þjóðarinnar gegn
því. Vitandi það hlutverk sitt, að
þeim var ætlað að leiðrétta kerfið og
bæta, ekki að rugla það enn meir.
Ábyrgð
Stjórnmálaflokkar þeir sem að
þessu kerfi hafa komið bera vissu-
lega alla ábyrgð á stöðu þess í dag.
Allir hafa þeir tekið þátt í þeim
hráskinnsleik sem í kringum kerfið
hefur ríkt. Enginn þeirra flokka
sem að þessu kerfi hafa komið, hef-
ur lagt fram heildstæða sjávarút-
vegsstefnu sína með þeirra framtíð-
arsýn fram fyrir dóm kjósenda
sinna frá því að kerfi þetta var tekið
upp. Tillögur nefndarinnar munu nú
verða lagðar fyrir Alþingi ásamt til-
lögum Auðlindanefndar. Alþingis-
mönnum verður gert að gera upp
hug sinn gagnvart fiskveiðistjórnun-
arkerfinu í heild sinni. Þá mun koma
í ljós hvern mann þeir hafa að
geyma. Þá þurfa þeir að svara ein-
faldri samvisku spurningu „Hef ég
spurt kjósendur mína leyfis að fara
þessa leið og hef ég lagt þetta fyrir
þá með óyggjandi hætti?“ Svar
hjartans mun vísa þeim leið. Gangi
þeim vel.
Aðkoma endur-
skoðunarnefndar
Oddur Friðriksson
Fiskveiðistjórnun
Nefndin virðist velja
sér þá aðkomu, segir
Oddur Friðriksson, að
skoðun á sögulegum
staðreyndum sé ekki
nauðsynleg og hvernig
kerfið hafi orðið til.
Höfundur er áhugamaður um
sjávarútvegsmál.
EINS og Hafnfirð-
ingum er kunnugt fer
fram nú um helgina
skoðanakönnun hjá
Samfylkingunni hér í
bæ um uppröðun á
framboðslista flokks-
ins fyrir næstu sveit-
arstjórnarkosningar.
Ég var kjörin til
setu í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar fyrir
rúmum þremur árum
og er nú ein fjöl-
margra sem gef kost á
mér, Samstarf okkar
bæjarfulltrúa Sam-
fylkingar hefur verið
með miklum ágætum
og byggist á trausti og virðingu
manna í millum. Ég vil fá tækifæri
til að eiga áfram sæti í þeim öfluga
hópi sem bæjarstjórnarflokkur
Samfylkingar kemur til með að
skipa á næsta kjörtímabili. Og
halda þar með áfram því góða
starfi sem ég tel okk-
ur hafa unnið og
stuðla með því að sigri
Samfylkingar í kom-
andi kosningum. Úr
okkar hópi hverfa nú
tveir okkar reyndustu
bæjarfulltrúa, þeir
Tryggvi Harðarson og
Ingvar Viktorsson eft-
ir langa og giftusama
setu í bæjarstjórn.
Við þær aðstæður er
mikilvægt að reynsla
og þekking verði
áfram til staðar í bæj-
arfulltrúahópnum,
samfara nýjum og
ferskum hugmyndum
með nýju fólki.
Með samstilltum og kröftugum
framboðslista þar sem gott jafn-
vægi ríkir milli kynja, reynslu og
nýjunga, aldurs og fleiri þátta,
verða Samfylkingunni allir vegir
færir. Með þetta í farteskinu mun
ekkert stöðva sigur okkar í kosn-
ingunum í maí næstkomandi. Ég
hvet samfylkingarfólk í Hafnar-
firði til þátttöku í könnuninni og
aðra til að tryggja sér rétt til þátt-
töku með því að skrá sig í Sam-
fylkinguna.
Með baráttukveðjum.
Góðir Hafnfirðingar
Jóna Dóra
Karlsdóttir
Samfylkingin
Ég hvet samfylking-
arfólk í Hafnarfirði til
þátttöku í könnuninni,
segir Jóna Dóra
Karlsdóttir, og aðra
til að tryggja sér rétt
til þátttöku.
Höfundur er bæjarfulltrúi
í Hafnarfirði.
Í
slenska landsliðið stillti
sér tiltölulega snyrtilega
upp vegna myndatöku
fyrir leikinn og Eyjólfur
Sverrisson brosti sínu
breiðasta þegar hann tók í hönd
hins fyrirliðans, Jan Heintze.
(Mér þykir sérstök ástæða til
að nota tækifærið og þakka Eyj-
ólfi fyrir glæsilegan feril með
landsliðinu. Það er leiðinlegt fyrir
hann að kveðja við aðstæður sem
þessar eftir jafn farsæla frammi-
stöðu síðastliðinn áratug.)
Eins furðulega og það kann að
hljóma lék Árni Gautur Arason
markvörður hreint ekki illa. Varði
meira að segja nokkrum sinnum
mjög vel og var besti maður ís-
lenska liðsins, að mati þess sem
þetta skrifar,
þrátt fyrir að
hafa mátt
hirða boltann
sex sinnum úr
netinu hjá sér.
Eiður
Smári Guðjohnsen gerði laglega
hluti með knöttinn nokkrum sinn-
um, en mátti engan veginn við
margnum. Einu sinni náði hann
þó að leggja upp færi – eina mark-
tækifæri íslenska liðsins.
Íslensku áhorfendurnir, sem
reiknað er með að hafi verið eitt-
hvað á þriðja þúsund, stóðu vel
fyrir sínu í rimmunni við hátt í 40
þúsund Dani.
En þar með er eiginlega upp
talið. Því miður.
Ég hef verið spurður að því
hvort skýringin á skellinum á
Parken sé e.t.v. að íslensku leik-
mennirnir séu ekki betri en þetta.
Svarið er einfalt: aldeilis ekki. Á
móti er þá bent á að ekki nema
örfáir þeirra séu hjá mjög sterk-
um liðum í sterkri deild. Hinir séu
í neðri deildum Englands eða hjá
liðum í Skandinavíu. Það er
reyndar alveg rétt, en þá spyr ég:
Frá hvaða liðum komu Íslending-
arnir sem töpuðu naumlega fyrir
heimsmeisturum Frakka í París
fyrir tveimur árum og sigruðu
Tékka glæsilega á Laugardals-
velli fyrir nokkrum vikum? Komu
þeir frá einhverjum öðrum liðum?
Þegar sjá mátti tölurnar 14 og 2
á stóra ljósaskiltinu á Parken
snemma leiksins á laugardaginn,
þar sem gefið var til kynna að 14
mínútur voru liðnar og Danir bún-
ir að gera 2 mörk, hefur kalt vatn
eflaust runnið milli skinns og hör-
unds á einhverjum Íslendingnum
á áhorfendapöllunum. Tölurnar
minntu óþyrmilega á leik sömu
liða á sama stað 23. ágúst 1967.
Björgvin Schram formaður
KSÍ var spurður hvað væri til
ráða eftir 14:2 leikinn og svaraði:
„Ja, hvað gerir maður við krakka,
sem hafa fallið á prófi? Sendir þá
heim og lætur þá læra betur.“
Fróðlegt verður að sjá hvort
forysta KSÍ telur að frammi-
staðan nú jafngildi falli á prófi.
Það verður a.m.k. að teljast við-
eigandi að landsliðsmálin verði
rædd í hreinskilni; persónulegar
árásir eru ekki til neins, heldur
þarf að kryfja málin á faglegan
hátt. Hvað fór úrskeiðis? Hvað
þarf að laga og hvernig? Eða
brást e.t.v. ekkert?
Allir unnendur íslenskrar
knattspyrnu vilja landsliðinu vel.
Eðlilegt er að menn séu ekki sam-
mála um leiðir, bæði hverjir eru
valdir í landsliðshópinn hverju
sinni og hvaða uppstillingu er
beitt, en einungis þannig að málin
séu rædd faglega – og enginn taki
umræðuna sem persónulega árás
– er von um betri tíð.
Lokaorð þessa pistils fæ ég lán-
uð hjá Halldóri Laxness. Þau eru
úr bókinni Eldur í Kaupinhafn,
útgáfu Helgafells frá 1946.
„Það var um náttmál á mið-
vikudagskvöldi að eldurinn kom
upp fyrir neðan Vesturport og var
orsök hans talin óvarkárni barns
nokkurs með kertaljós. Brand-
fólkið kom fljótlega á vettváng, en
með því stormur var á magnaðist
eldurinn svo fljótt að við ekki varð
ráðið, læsti bálið sig frá húsi til
húss í hinum þraungu strætum.
Lagði eldinn fyrst norðureftir
með vollinum á snið inní staðinn.
En hérum klukkan tíu hækkaði
hann sig á, svo eldinn lagði þvers-
inná borgina eftir Vesturgötu og
Stúdíustræti, og var bálið þá orðið
óviðráðanlegt mannlegum krafti.
Af lítt skiljanlegum orsökum
komu nú upp önnur eldsbál víðar í
þessu nágrenni, til dæmis kvikn-
aði í hjá bruggurum á Norðurgötu
þá um nóttina, og læsti þetta nýa
bál sig einnig skjótt á báðar síður
og gerðist starfi brandfólksins æ
því torveldari sem bálið útbreidd-
ist. Á fimtudagsmorgun um það
birta tók brunnu húsin á báðar
síður við Norðurgötu og stóð þá
vindur af útnorðri og lagði alt bál-
ið á staðinn ofan. Hafði þá sú
eldkvísl er í brann Vesturgötu
foreytt þeirri götu allri og ná-
grenni altofaná Gamlatorg. Um
svipað leyti kom eldurinn í bisk-
upsgarðinn og úr honum í Sánkti-
péturskirkju, en margir inn-
byggjar hugðu drottin mundu
þyrma kirkjunum, og höfðu því
flutt í þær alt sitt góss svo þær
voru af því uppfullar, en margt af
því eldfimt og þjónaði aðeins til
uppkveikju. Um dagmálabil
brann ráðhúsið og munaðarleys-
íngjanna hús bæði senn, voru
börnin úr því síðarnefnda flutt of-
aní kóngsins stall, en hrossin aft-
ur á móti rekin útá Friðriksberg.
Hérum jöfnu báðu dagmála og há-
degis kom eldurinn í Vorfrúar-
kirkju. Vissu menn ekki fyren
reykjarmökk lagði uppum hennar
háa turn og strax þareftir gusaði
útaf honum miklu eldsbáli; litlu
síðar féll turnin[n] niður ásamt
spírunni. Í þessari svipan brann
sjá[l]f akademían og Vorfrúar-
skóli. Þarmeð var eldurinn kom-
inn í það hverfi þar sem hálærðir
áttu sína garða. Um nónbil mátti
sjá ýmsar ypparlegar fornbygg-
íngar og stórhýsi staðarins upp-
étast af loganum, svosem stúd-
entagarðinn og collegia og hélt
því frameftir degi, nær miðaftni
brann Heilagrar Þrenníngar
kirkja og skömmu síðar sá for-
kostulegi og óbætanlegi akademí-
unnar bókastóll, síðan Heilags
Anda kirkja með sínu ypparlega
saungverki. Alla nóttina eftir
brann eldurinn í Kaupmannagöt-
unni og síðan mestur neðanverður
staðurinn altonað Gömluströnd,
þar tókst að stöðva hann með
vatni úr gröfinni.“
Áfram Ísland!
Eldur í
Kaupinhafn
Handritin brunnu þar um árið og nú
brenndi landsliðið okkar í knattspyrnu
sig í Kaupinhafn. En sé grannt skoðað
má alltaf finna eitthvað jákvætt; líka
við frammistöðuna á Parken 7. október.
VIÐHORF
Eftir Skapta
Hallgrímsson
skapti@mbl.is