Morgunblaðið - 11.10.2001, Blaðsíða 48

MINNINGAR
48 FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Guðrún í Björk er
fallin frá. Hún varð
okkur öllum sem næst
henni stóðum harmdauði. Ekki ein-
asta vegna þess að við sáum þar á
bak umhyggjusamri og ástríkri móð-
ur og formóður, heldur líka hins, að
með henni misstum við bakhjarl sem
var í senn góður vinur og skemmti-
legur félagi á góðum stundum. Og
þrátt fyrir háan aldur hélt hún and-
legri heilsu og reisn allt til síðustu
stundar. Guðrún var fædd árið 1913
og hafði því lifað tímana tvenna. Hún
var stálminnug og var unun að
hlusta á lýsingar hennar á aldarhátt-
um fyrri hluta síðustu aldar, allt frá
bernskudögum á Ingvörum fram til
fullorðinsára á Dalvík. Hún var
glögg á kosti og lesti þeirra tíma og
órög að reifa skoðanir sínar á mönn-
um og málefnum, hvort heldur henni
stóðu nær eða fjær. Ríkuleg kímni-
gáfa hennar litaði gjarnan frásögn-
ina og varpaði lifandi ljósi á liðna at-
burði og samtíðarmenn fyrir þá sem
GUÐRÚN A.
KRISTINSDÓTTIR
✝ Guðrún Aðal-heiður Kristins-
dóttir fæddist á Ing-
vörum í
Svarfaðardal 13.
desember 1913. Hún
lést á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Ak-
ureyri 25. júlí síðast-
liðinn. Útför
Guðrúnar fer fram
frá Dalvíkurkirkju
31. júlí.
á hlýddu, þó án allrar
rætni eða ósanngirni.
Sterk réttlætiskennd
var henni í blóð borin,
hún hataðist við allan
uppskafningshátt og
þoldi illa að fólk væri
dregið í dilka eftir upp-
runa eða stöðu. Alla
starfsævi sína er hún
vann öðrum var hún
verkakona í sjávarút-
vegi á Dalvík, og þar
mótaðist róttækt við-
horf hennar til launa-
mála og aðbúnaðar á
vinnustað. Hún var
stéttvís kona, lífsskoðun hennar var
einlæg og ákveðin og henni veittist
létt að miðla af henni til okkar,
yngra fólksins, fremur ómeðvitað en
af ásetningi. Línurnar voru skýrar
og staðreyndir ljósar, enda sóttar
beint í reynsluheim þess sem hafði í
foreldrahúsum alist upp við góð efni
en þurfti á fullorðinsárum að berjast
harðri baráttu við fátæktarvofuna
sem beið átekta við dyr margs al-
þýðumannsins á þessum tímum.
Hún hafði reynt svo margt á eigin
skinni að við þurftum engra frekari
vitna við. Einmitt þess vegna urðu
umræðurnar í eldhúsinu í Björk
jafnan til þess að brýna okkur og
eggja til að marka okkur afstöðu
gegn hvers kyns rangsleitni en skipa
okkur í lið með sannleikanum og
réttlætinu. Og þess vegna hljóma
ræður vel launaðra verkalýðsleið-
toga af okkar kynslóð oft fáfengilega
í samanburði við reynslusögur fólks
með svipaða slóð að baki og Guðrún í
Björk. Einatt var vinnudagurinn
langur frá börnunum sex, stundum
hófst hann á beitningu úti í skúrum
fyrir allar aldir og lauk síðla dags
eftir flökun, snyrtingu og pökkun á
frystihúsinu. Síldarsumranna á Dal-
vík minntist Guðrún með sérstakri
ánægju og sagði oft að þá hefði ekki
gefist ráðrúm til að hugsa um
þreytu, enda ástæðulaust því alltaf
hefði verið svo gaman. Oft hlýtur þó
grannvaxinn líkami hennar að hafa
kennt svefnleysis og lúa, auk and-
legs álags við að sinna öllum þörfum
hópsins heima fyrir, ekki síst á með-
an Gestur átti í veikindum þeim er
hömluðu honum starfsorku um skeið
á síðari hluta fimmta áratugarins.
„Þá var það Alþýðuflokkurinn sem
kom mér til bjargar með barnabót-
unum,“ sagði Guðrún eitt sinn í mín
eyru. „Ef þær hefðu ekki komið til
hefði ég orðið að splundra fjölskyld-
unni.“ Þó má telja fullvíst að óbilandi
kjarkur og bjartsýni hennar sjálfrar
hafi ráðið mestu um að til þess þurfti
hvorki að koma fyrr né síðar. Skap-
festa og einurð einkenndu hana uns
yfir lauk. Það sagði mér eitt sinn
samtíðarmaður Guðrúnar að hún
hefði verið afar vel skapi farin og
geislandi af lífsorku, hvort sem var
við leik eða störf, og jafnan hrókur
alls fagnaðar þar sem eitthvað var
um að vera. Það var Guðrúnu keppi-
kefli að vera ekki upp á aðra komin.
Fram á síðasta dag var hún veitandi
fremur en þiggjandi og veitti höfð-
inglega. Smásálir voru henni ekki að
skapi, í hvaða tilliti sem var. Æv-
inlega átti hún líka víðsýni til að vera
hvetjandi þess að við fetuðum nýjar
slóðir og bættum hag okkar. Hún
var þeirrar skoðunar að allir ættu að
reyna krafta sína á eigin forsendum
og neyta þeirra færa sem svo ríku-
lega byðust nútímafólki, en láta ekki
hverjum degi nægja sína þjáningu
endalaust. Eina menntunin sem
Guðrún naut fyrir utan hefðbundið
barnaskólanám var sauma- og hann-
yrðanám sem hún stundaði í nokkra
mánuði á Akureyri á unglingsárum.
Það, ásamt eðlislægri útsjónarsemi,
smekkvísi og handlagni, átti eftir að
koma henni vel með barnahópinn
stóra, sem að sögn þeirra sem til
þekktu var á tyllidögum jafnan
prúðbúinn heimasaumuðum flíkum
sem móðirin sat við fram eftir nótt-
um þegar ys dagsins var hljóðnaður.
Að eigin sögn hlakkaði hún til þess
allan daginn að komast að saumavél-
inni ef til stóð að hanna nýja flík og
gleymdi jafnskjótt stund og stað er
hún var sest við verkið. Fótstigin
saumavél húsfreyjunnar í Björk hef-
ur verið í notkun allt fram á síðustu
ár, og verða seint taldir kílómetr-
arnir sem hún hefur lagt að velli á
ferli sínum. Á liðnum vetri rifjaði
Guðrún upp í spjalli okkar hve oft
söngæfingar voru haldnar í litlu stof-
unni í Björk þegar Gestur var að æfa
kóra sína og sönghópa fyrir ýmis til-
efni í skemmtanalífi Dalvíkinga og
Svarfdælinga. Sjálf söng hún um
árabil í kirkjukórum með Gesti og
tók auk þess þátt í öðru söngstarfi
þegar svo bar undir, búin hárri sópr-
anrödd og músíkölsk með ágætum.
Þá sagðist hún jafnan óska þess að
hún væri orðin ung í annað sinn er
hún léti hugann reika aftur til þess-
ara tíma – „sem ég geri æ oftar“,
sagði hún. „Þetta voru einhverjar
bestu stundirnar í lífi mínu. Ég vildi
að ég gæti lifað þær allar upp aftur.“
Saga Guðrúnar í Björk er ef til vill
hvorki stórbrotin á mælikvarða
mannkynssögunnar né einstök,
mörg móðir hefur í hljóði fetað svip-
aða slóð af fórnfýsi og fádæma
þrautseigju. Lífsferill þessara
kvenna getur þó endalaust orðið
okkur eftirkomendum til lærdóms
og uppörvunar, kennt okkur að vera
hlutverki okkar trú og gefast ekki
upp þótt móti blási. Samkvæmt því
sem hin stóra bók kennir verða slíkir
að lokum settir yfir mikið.
Guðrúnu tengdamóður minni á ég
meira að þakka en flestum öðrum.
Nítján ára gamalli bætti hún mér í
barnahópinn sinn og leiddi mig til
frekari þroska og skilnings á lífinu.
Börnum mínum reyndist hún betur
en orð fá lýst. Ég hefði viljað njóta
samvista við hana lengur.
Solveig Brynja Grétarsdóttir.
' ( 

 
& 
 
 




 



+).!
0# -00

4"5$26

5 3

  

 !  "  

  0


 




1!  " ! 2! !

1 $

 52 
2 
!"&  2&

 7 
2$

' '  $ ' ' '  (
' ( 


 
 "
  
(

0# 4! *# 

48&6

93"

  



 3!  "  

  4



 



 1!  " ! 2! !
# 8
2 

:%"
; $ ' 

<& 
3 52 $ '  (
5
 
 



 


!* !9)-00

12'=

1%

  ,
 +&

 &   




 3!  " #

   6

 
 $

 )!  " ! 1!1 !
9>22.1   $

 '1  .1    
 # 5 $

22 %&(.1   $
!" .(! 

4 
(.1   $

     ' '  $ ' ' '  (

 


 
 

 





 



! #
.

0 22'$ &=

1%

  



 1!  "  

  7


 $ 


)!  " ! 1!1 !
7  

 



/


  /
  



  "  8
""



!
!"'1  
(  

' 
 ' 
' '  $ ' ' '  (
' ( 

 
 




 




 )/: 

   

 & 7 
& /


 9!  "  

  - 
 & 7 
& 



 1!  " ! 2! !
 %"
  
 7 ! $

22 
  
 2 !"& $

12
 $

!"& 
 $

% 
  

  
 $
 52 3>  

' '  $ ' ' '  (
:
  (
 


 
 


 


  ! # -00

1 ?@

32%

 /


 )!  " . $
  

 
 & /
  


  
   /


%

!
6 
 $  A4(/ $
 % 03  

 % B5
!"&  %&$

 4>C5A" $
. 13  

& C5A" $
  )"% 
$ ' '  (
5



9D0!# 
5&%"&

3>
 

 
!
# % #  3>!&2322(
-

 /

 ( 
 $ /
  %   
 %  
  


    $  


 & $ 
 
$

 



(:
/  
3 32< (
;

 /

  (
 

,

+&

&   
 ,


 




 



 & 

  
  '$ / $

 :" 
 " $

22 :"$

 9A 

/2 :"$
+2 " 1  

2 :" 
.1 22 $

' '  $ 2 3'  (
<
 
 
9/0/40/ /

,3"

 

  =
 



 1!  " ! 2!
 "2  

!"&>+31 "
$  5 2> (