Morgunblaðið - 11.10.2001, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÚ HEFUR úrskurður Skipu-
lagsstofnunar verið kærður til um-
hverfisráðherra. Hennar er að taka
ákvörðun á móti þeim úrskurði eða
með. Skipulagsstofnun hefur farið
eftir þeirri faglegu skoðun á um-
hverfi, sem ætlast er til,
og einnig hverskonar
spjöllum virkjunin
veldur. Mér hefur skil-
ist að þar hafi ýmsir
vísindamenn komið að
svo umsögn þeirra ætti
að vera marktæk, auk
þeirra leikmanna, sem
þekkja þetta umhverfi
vel, og hafa lýst þessu
fugla- og hreindýra-
svæði sem einstæðri
náttúrufegurð. Þar ætti
að vera þjóðgarður en
ekki uppistöðulón og
landspjöll. Alvarleg
umhverfisspjöll eru að
veita skuli Jökulsá á
Brú (Jöklu) í Lagarfljót. Fornmenn
bönnuðu með lögum tilflutning fljóta.
Skilrík kona sagði við mig, eftir viðtal
við þekktan sjálfstæðismann, að
hann hefði sagt:
„Íslendingar borga kostnaðinn.
Norðmenn hirða gróðann.
Íslendingar sitja uppi með land-
spjöllin.“
Þetta er kjarngóð lýsing á Kára-
hnjúkavirkjun og kemur heim við
niðurstöðu Skipulagsstofnunar.
Magnús Thoroddsen hrl. ritaði
ágæta grein í Morgunblaðinu 30. júní
sl., „Að virkja og veiða“. Hann segir
mikið alvörumál á ferðinni og að ýms-
ir trúi því að með þessu megi leysa
atvinnumál Austfirðinga. Í grein
hans kemur fram að heildarsala raf-
orku árið 1999 á Íslandi nam 16.521
milljörðum kr. og af því greiddi stór-
iðjan aðeins 3.837 milljarða. Stóriðj-
an notaði þó 63,5% seldrar raforku en
greiddi aðeins 0,90 kr. á kílóvatt-
stundina meðan aðrir raforkunotend-
ur greiddu 5,15 kr. Þá bendir Magn-
ús á að gjaldeyristekjur þjóðarinnar
af erlendum ferðamönnum voru rúm-
lega sjöfalt meiri heldur en af raf-
orkusölu til stóriðju það sama ár. Því
er augljóslega hagkvæmara fyrir Ís-
lendinga „að virkja ferðamanna-
strauminn, heldur en straum ís-
lenskra fallvatna í þágu erlendrar
stóriðju“.
Magnús sannar greinar dr. Einars
Júlíussonar, stærð- og eðlisfræðings,
þar sem hann hefur sýnt fram á
hvernig Íslendingar hafa samið af sér
við álframleiðendur og borgi marg-
falt hærra verð en þeir fyrir orkuna.
Afleiðingin er sú að vatnsorkuþjóðin
Íslendingar hefur orðið að borga raf-
orku dýrara verði en hin fosslausa
Danmörk. Magnús segir okkur verða
„að virkja til innlendra þarfa, til
heimilis og búskapar, til iðnaðar og
ylræktar og síðast og ekki síst til
þess að framleiða vetni í þeim til-
gangi að knýja bíla- og skipaflota
landsmanna. Þar getum við gert Ís-
land mengunarlaust og með því orðið
til fyrirmyndar meðal þjóða heims“.
Í þessu sambandi vil ég minnast
landeigandans í Ófeigsfirði á Strönd-
um, sem vill virkja fyrir vetnisfram-
leiðslu. Sjálfstæður maður í hugsun
og horfir fram.
Eftir samtöl í sjónvarpi lítur út
fyrir að æði margir, sem hugsa fyrst
og fremst um stóriðju og álfram-
leiðslu, hafi ekki gefið gaum að
ágætri grein Magnúsar þótt ýmsir
haldi þar skynsamlega á málum.
Ekki kalla ég það efnilega framtíð
fyrir sveitir lands vors ef norsk stór-
iðja á að halda þeim uppi.
Hugmyndir um stækkun Norður-
áls og í Straumsvík auk álbræðslu í
Reyðarfirði benda til að margir ráða-
menn þjóðarinnar séu jafnvirkjun-
arglaðir og menn voru á nýliðinni öld.
Lengi hefur 20. öldin minnt á Sturl-
ungaöld, þegar ráðamenn Íslands
seldu land vort í hendur Norðmönn-
um og héldu sig geta slitið öll bönd
við Noreg ef þeir stæðu ekki við
gerðan sáttmála. Eftirtektarvert er
það að strax fóru Íslendingar að leita
til erlends dómstóls í Haag, ef þeim
líkaði ekki málsmeðferð íslenskra
dómara. Hvað eiga Norðmenn að
borga? Ætli þeir setji ekki sjálfir
skilyrðin? Því meira sem Íslendingar
binda sig auðhringjum,
því auðveldara verður
að knésetja þá og ráða
kaupgjaldi. Þar verður
engin eftirgjöf. Ég
þakka Ögmundi Jónas-
syni fyrir að vilja ekki
festa lífeyrissjóði okkar
eldri borgara í þessari
álvershít. Til þess að
sökkva landsgersemum
og ánetjast Norðmönn-
um sem álversþrælar.
Hjörleifur Guttorms-
son ritar stórmerka
grein, „Hverjir vilja
slíka virkjun“, í Mbl. 12.
maí sl. Hann þekkir vel
til, hefur skrifað um
breytingar jökla og fljóta árum sam-
an, alþingismaður Austfirðinga og
einnig ráðherra. Má nærri geta hvort
fyrrum þingmaður Austfirðinga
myndi ekki fylgja atvinnuuppbygg-
ingu ef hann sæi ekki þau miklu land-
spjöll sem fylgja. „Stórfenglegasta
gljúfur landsins, Hafrahvamma-
gljúfur, verður skorið um þvert af
180 m hárri stíflu og skilið eftir sem
þurr skurður, það sem eftir verður
neðan stíflu,“ segir hann og spyr:
„Hvað réttlætir slík náttúruspjöll?“
Furðulegt er að þeir, sem lesið hafa
grein Hjörleifs, skuli láta sér detta í
hug að halda fram þessu skaðræðis-
fyrirtæki. Einnig hafa þeir séð mynd-
ir og heyrt útskýringar Ómars Ragn-
arssonar, skálds og fréttamanns.
Gleðileg er því tillaga í borgarstjórn
Reykjavíkur: „Úrskurður Skipulags-
stofnunar verði virtur.“
Vonandi fer þetta mál ekki eins og
þegar Guðmundur Bárðarson nátt-
úrufræðingur varaði við innflutningi
minka og lýsti afleiðingum þess.
Ógæfa Íslands var að minnkainn-
flutningur varð hin óbætanlega út-
koma.
Ég skora því á frú Siv Friðleifs-
dóttur umhverfisráðherra að friða
Kárahnjúkahálendið. Til þess er um-
hverfisráðherra kosinn að hann fari
að úrskurði þeirra sem faglega hafa
skoðað, hvort virkjun veldur miklum
skaða á fögru, jafnvel einstæðu um-
hverfi, þótt útkoman henti ekki þeim
sem enn virðast í stóriðjufjötrum lið-
innar aldar. Þeir sjá ekki að ný öld er
komin með nýjar undraverðar upp-
götvanir. Siv skipar vel hið háa emb-
ætti, ef hún hefur til þess kjark og
sjálfstæði á móti mörgum sínum
flokksmönnum, að reynast trú fögru
umhverfi landsins, sem hún er kosin
til að meta og vernda. Hún á líka
hauk í horni í flokknum, þar sem er
Ólafur Örn Haraldsson, frægur pól-
fari og verndarsinni hins einstæða
fegurðarlands. Allir sannir aðdáend-
ur Íslandsfegurðar, hvar af sumt er
talið einstætt í heiminum af heims-
reisumönnum, munu þá hylla hana
og fólk framtíðar þakka ráðherran-
um björgun þeirrar fegurðar, sem
þeir þá fá að sjá.
Ég vona að frú Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra beri gæfu til að
staðfesta úrskurð Skipulagsstofnun-
ar og setji íslenska náttúru ofar
skammtímaféhyggju.
Kárahnjúka-
virkjun
Rósa B. Blöndals
Höfundur er rithöfundur.
Umhverfisvernd
Siv skipar vel hið háa
embætti, segir Rósa B.
Blöndals, ef hún hefur
til þess kjark og sjálf-
stæði á móti mörgum
sínum flokksmönnum.
AÐ BOÐA kærleika
Guðs, fagnaðarerindið
um frelsarann Jesú
Krist, er ekki að vera
stöðugt með vísifingur-
inn á lofti. Það er ekki
að tala í frösum sem
enginn skilur nema lok-
aður hópur og það er
ekki að tala niður til
fólks, fólks sem Guð
elskar.
Að boða fagnaðarer-
indið er ekki að kasta
steinum að fólki eða að
dæma það. Að boða
kærleika Guðs, frelsið í
Kristi Jesú er ekki að
berja fólk í höfuðið með
Biblíunni. Það er ekki að standa í hót-
unum eða að hræða fólk.
Fagnaðarerindið verður ekki boð-
að af háum stalli með stífni og hroka,
öfgum eða valdi.
Fyrir lasti á meðal manna
Við sem viljum vinna að útbreiðslu
kærleika Guðs, fagnaðarerindisins
um frelsarann Jesú Krist, biðjum
þess að fagnaðarerindið verði ekki
fyrir lasti á meðal manna okkar
vegna. Látum það ekki henda að okk-
ar vegna sé fólk að fælast frá Kristi
og því að starfa fyrir hann vegna
þeirrar myndar sem við drögum upp
með framkomu okkar, nærveru og
nálgun.
Að boða fagnaðarerindið
Að boða kærleika Guðs, fagnaðar-
erindið um frelsarann Jesú Krist er
að vera farvegur kærleika hans. Það
er að umvefja fólk eins og það er með
skilyrðislausum kærleika sem spyr
ekki um endurgjald. Það er að sýna
umburðarlyndi, hræsnislausan og
raunverulegan kærleika í verki.
Koma þannig fram við samferða-
mennina sem um Krist sjálfan væri
að ræða.
Að boða Krist er að vera hendur
hans og fætur, munnur
og þá ekki síst eyru. Að
boða Krist er að laða
fólk að honum sem lífið
gefur af einstæðum
kærleika sínum og
raunverulegri væntum-
þykju. Að boða Krist er
að leiða fólk til hans
sem bíður með opinn
faðminn sinn og vill
veita þeim hvíld sem til
hans leita.
Að boða Krist er að
fara út á götur og
stræti. Mæta fólki þar
sem það er í erli og að-
stæðum daganna. Að
boða Krist er að hugga,
hlusta, umvefja, uppörva, styrkja og
bara að vera til staðar þegar fólk þarf
á okkur að halda. Að boða kærleika
Guðs, fagnaðarerindið um frelsara
mannanna er að boða bjartsýni og
von. Það er að boða styrk, kærleika
og frið sem er æðri öllum mannlegum
skilningi. Frið sem enginn getur gef-
ið nema Jesús Kristur.
Að boða fagnaðarerindið um frels-
arann Jesú er að boða frelsi. Frelsi
samfara föðurlegum og kærleiksrík-
um aga sem hafnar hverskyns fjötr-
um, öfgum og afskræmingu á hinum
fögru gjöfum skaparans.
Að boða kærleika Guðs, fagnaðar-
erindið um frelsara mannanna er að
vera farvegur fyrir orðið hans. Það er
að segja frá honum sem lagði líf sitt í
sölurnar svo að við mættum lifa og
það að eilífu.
Það að boða kærleika Guðs er að
boða skilyrðislausa náð hans og tak-
markalausa óverðskuldaða fyrirgefn-
ingu. Það er að boða lausn undan
valdi fíknar og öfga, fyrirlitningar og
öfundar, hvers kyns fjötra, misréttis
og synda.
Náð og fyrirgefning Guðs stendur
öllum til boða, okkur að kostnaðar-
lausu, en er þó dýru verði keypt.
Það að boða kærleika Guðs, fagn-
aðarerindið um frelsarann Jesú Krist
er að laða fólk til samfélags við hann.
Persónulegan, lifandi Guð, sem elsk-
ar og gefur af náð sinni og kærleika.
Að boða sjálfan Guð er að boða sann-
leikann. Sannleikann sem gerir okk-
ur frjáls. Það er að boða ljósið og lífið.
Ásetningur
Að boða kærleika Guðs er að
ásetja sér að vita ekkert annað mik-
ilvægara á meðal manna en Jesú
Krist og hann krossfestan fyrir synd-
ir mínar og þínar og hann upprisinn
lifandi frelsara sem fyrirgefur og
einn megnar að veita líf að eilífu. Og
það er að fyrirverða sig ekki fyrir
fagnaðarerindið því að það er kraftur
Guðs til hjálpræðis hverjum þeim
sem trúir.
Vilt þú gerast farvegur kærleika
Guðs til að boða fagnaðarerindið um
frelsarann Jesú Krist þar sem þú ert
í þinni stétt og stöðu. Þú mátt taka
þér stöðu með honum. Hann vill fá
þig í sigurliðið, lið lífsins. Hann hefur
tileinkað þér sigurinn yfir dauðanum.
Valið þig í lið lífsins. Hann býður þér
að gerast samverkamaður sinn.
Hann treystir þér til að viðhalda líf-
inu og vitna um gildi þess og fegurð á
öfgalausan og eðlilegan hátt.
Stöndum saman, lifum lífinu. Lif-
um honum sem lífið gefur. Enginn
má missa af hans einstöku og undra-
verðu gjöfum.
Boðberar fagn-
aðarerindisins
Sigurbjörn
Þorkelsson
Höfundur er rithöfundur,
framkvæmdastjóri Laugarneskirkju
og forseti Landssambands
Gídeonfélaga á Íslandi.
Trú
Við sem viljum vinna
að útbreiðslu kærleika
Guðs, segir Sigurbjörn
Þorkelsson, biðjum
þess að fagnaðarerindið
verði ekki fyrir lasti
á meðal manna
okkar vegna.
AÐ undanförnu hef-
ur í fjölmiðlum farið
fram umræða um
stöðu Greiningar- og
ráðgjafarstöðvar ríkis-
ins, einkum vegna þess
fjárhagsvanda sem
stofnunin stendur
frammi fyrir og ekki
virðist finnast nein
lausn á. Vegna vand-
ans hefur þurft að
grípa til niðurskurðar
sem m.a. felst í því að
ekki er ráðið í stöður
þeirra sem hætta eða
fara í leyfi. Þessi nið-
urskurður bitnar á
þeim sem síst skyldi,
þ.e. fötluðum börnum og aðstand-
endum þeirra.
Við Greiningar- og ráðgjafarstöð
ríkisins er starfandi stærsta leik-
fangasafn landsins, það fyrsta sinn-
ar tegundar hér á landi, opnað árið
1974. Leikfangasöfn á Íslandi eru
15 talsins og eina leikfangasafnið á
höfuðborgarsvæðinu er leikfanga-
safn greiningarstöðvar. Í leikfanga-
söfnum er lögð áhersla á sérfræði-
lega ráðgjöf við val og notkun
leikfanga fyrir fötluð börn. Foreldr-
ar geta fengið leiðbeiningar og ráð-
gjöf um notkun leikfanga og hvern-
ig þau nýtast best til að örva börnin
í leik. Þjónusta leikfangasafns
greiningarstöðvar er hluti af heild-
arþjónustu sem fjölskyldum fatl-
aðra barna er veitt hjá stofnuninni.
Foreldrar og barn koma í heim-
sóknir í leikfangsafnið þar sem valin
eru leikföng er hæfa þroska barns-
ins og þörfum og eru leikföngin
prófuð áður en þau eru lánuð heim.
Þáttur foreldranna í leikörvun
barna sinna er stór,
þar sem þátttaka fatl-
aðra barna í leik er oft-
ast háð örvun, hvatn-
ingu og stuðningi frá
fullorðnum sem blanda
sér í leikinn á forsend-
um barnanna. Það er
viðurkennt að leikur-
inn er mikilvægasta
leið barnsins til þroska
og náms og því nauð-
synlegt að gefa honum
sérstaklega gaum í
samskiptum við fötluð
börn. Leikfangasafn
greiningarstöðvar hef-
ur einnig skilgreindu
hlutverki að gegna
gagnvart öðrum leikfangasöfnum á
landinu. Starfsmenn annarra leik-
fangasafna geta notið faglegs stuðn-
ings auk upplýsinga um nýjungar í
tengslum við þroskaleikföng og þró-
un þeirra. Árlegir fræðslufundir eru
einnig haldnir á vegum leikfanga-
safns greiningarstöðvar þar sem
starfsmenn allra leikfangasafna
koma saman, njóta fræðslu og fá
nauðsynlegar upplýsingar af ýmsu
tagi sem tengjast starfi í leikfanga-
söfnum. Leikfangasafn greiningar-
stöðvar hefur því afar mikilvægu
hlutverki að gegna fyrir ráðgjafa
um land allt.
Nú er svo komið að sérhæfður
starfsmaður hefur sagt starfi sínu
lausu við leikfangasafnið og verður
leikfangasafninu því lokað þar til
skýrist hvernig brugðist verður við
fjárhagsvanda stofnunarinnar.
Þetta þýðir með öðrum orðum að
foreldrar njóta ekki lengur þjón-
ustu frá leikfangasafninu og ekki
verður hægt að mæta þörfum
starfsmanna annarra leikfanga-
safna fyrir þjónustu frá leikfanga-
safni greiningarstöðvar. Það er afar
erfið staða sem upp er komin og
ljóst að þetta þýðir töluverða skerð-
ingu á þjónustu við stóran hóp
barna, foreldra þeirra og ráðgjafa
um allt land.
Það hlýtur að teljast algerlega
óviðunandi að til svona ráðstafana
þurfi að grípa því það er deginum
ljósara að þetta kemur harðast nið-
ur á þeim sem síst skyldi, þ.e. fötl-
uðum börnum og aðstandendum
þeirra. Foreldrar eru oft í erfiðri
stöðu þegar þau hafa eignast fatlað
barn. Ráðgjöf í leikfangasafni er
mikilvægur stuðningur við foreldra
sem eru að stíga sín fyrstu skref í
nýjum, óræðum heimi hins fatlaða.
Það væri því óskandi að ekki þyrfti
að grípa til þess örþrifaráðs sem
það er að loka leikfangasafni Grein-
ingar- og ráðgjafarstöðvar ríkisins
um lengri eða skemmri tíma.
Skerðing á þjónustu
Rannveig
Traustadóttir
Greiningarstöð
Þjónusta leikfangasafns
greiningarstöðvar,
segir Rannveig
Traustadóttir, er hluti
af heildarþjónustu sem
fjölskyldum fatlaðra
barna er veitt.
Höfundur er fráfarandi forstöðu-
maður leikfangasafns Greiningar-
og ráðgjafarstöðvar ríkisins.