Morgunblaðið - 18.10.2001, Side 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að mik-
ilvægt væri að vel tækist til með
samninga þegar stækkun Evrópu-
sambandsins kæmi til framkvæmda.
Samningar um fríverslun við um-
sóknarlöndin tólf myndu falla úr gildi
við aðild þeirra að ESB og þá þyrfti
að semja við sambandið um það hvað
við tæki. Halldór sagði einnig að
óvissa væri um endurskoðun EES-
samningsins en hann vildi ekki sam-
þykkja að ágreiningur væri við Norð-
menn um hvernig standa skyldi að
málinu.
Halldór sagði í svari við fyrirspurn-
um Rannveigar Guðmundsdóttur,
þingmanns Samfylkingar, að hætta
væri á að markaðsaðgengi íslenskra
fyrirtækja fyrir ýmsar sjávarafurðir
myndi versna þegar þau tólf lönd,
sem sótt hafa um aðild að ESB,
gengju í sambandið. Samkeppnis-
staða okkar gagnvart samkeppnisað-
ilum innan ESB gæti sömuleiðis
versnað, auk þess sem það hefði vafa-
laust slæm áhrif einnig ef öll umsókn-
arlöndin tækju upp hina sameigin-
legu evrópsku mynt.
„Hér á Ísland mikilla hagsmuna að
gæta því að sum þessara landa voru
eitt sinn, og hafa alla burði til þess að
verða aftur, mikilvægur markaður
fyrir ýmsar sjávarafurðir,“ sagði
Halldór. „Á hinn bóginn eru viðskipt-
in lítil um þessar mundir og stafar það
af þeim samdrætti sem þessi lönd
hafa mætt við aðlögun sína að frjáls-
um markaðsaðstæðum. Hér þarf því
að finna sanngjarna lausn í samning-
um við ESB, þar sem meðal annars er
tekið tillit til tapaðra sóknarfæra á
þessum mikilvægu mörkuðum.“
Halldór kvaðst margoft hafa lýst
áhyggjum sínum yfir því hve mark-
aðsuppbygging Íslendinga hefði verið
takmörkuð í þeim löndum sem nú
sækja það fast að fá aðild að ESB.
„Norðmönnum hefur orðið betur
ágengt og hafa til dæmis um 50 pró-
sent af fiskmarkaðnum í Póllandi, á
meðan Ísland hefur aðeins 1 prósent.
Vafalítið hafa þeir haft að leiðarljósi
að þessi markaðssókn gæti reynst
þeim gagnleg í samningaviðræðum
við ESB þegar þessi ríki hafa gerst
aðilar að Evrópusambandinu.“
Boðið að taka þátt í Evrópuráð-
stefnu eftir margra ára baráttu
Sagði Halldór að utanríkisráðu-
neytið hefði boðið útflytjendum til
samstarfs til að bæta okkar markaðs-
hlut. Hér dygði hins vegar skammt
vilji stjórnvalda, mikilvægt væri að ís-
lenskir útflytjendur skoðuðu vel
sóknarfæri á þessum mörkuðum.
„Fjölgun aðildarlanda mun gera
rekstur samningsins um evrópska
efnahagssvæðið þyngri í vöfum og
verður að mæta því með aukinni ár-
vekni og framtaki.“
Halldór sagði staðreyndina þá að
Evrópusambandið hefði æ minni tíma
og áhuga á að ræða málefni EES-
samningsins. Íslendingar ættu oftar
en ekki erfitt með að fá aðgang að
þeim fundum á vettvangi ESB þar
sem teknar væru ákvarðanir sem
snertu okkar hagsmunamál. Tók
hann sem dæmi að um árabil hefði
verið barist fyrir því að fá aðgang að
svonefndri Evrópuráðstefnu um
framtíð Evrópu. Nýlega hefði Íslend-
ingum og hinum EFTA-löndunum í
fyrsta skipti borist boð um þátttöku
og myndu íslensk stjórnvöld auðvitað
taka því boði þó að þau hefðu ekki
verið undir það búin, en ráðstefnan
hefst á laugardag.
Um endurskoðun EES-samnings-
ins sagði Halldór það mál síður en svo
auðvelt úrlausnar, m.a. vegna áhuga-
leysis ESB. Framkvæmdastjórnin
hefði þó lýst hugsanlegum vilja til
„takmarkaðrar tæknilegrar aðlögun-
ar samningsins“. Kvaðst hann hins
vegar ekki bjartsýnn á að takast
myndi að tryggja aðgang Íslands að
stofnunum sambandsins.
Halldór sagði ljóst að bæði Ísland
og Noregur vildu ná fram leiðréttingu
á samningnum. Ekki væri þó hægt að
tala um ágreining á þessu stigi þótt
ríkin hefðu e.t.v. ólíkar áherslur.
Utanríkisráðherra segir árvekni og framtakssemi þurfa við stækkun ESB
Mikilvægt að vel takist til
í samningum við ESB
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Halldór Ásgrímsson (t.h.) sat ásamt Páli Péturssyni fyrir svörum á Alþingi í gær.
SIÐANEFND Blaðamannafélags
Íslands telur fréttastofu sjónvarps
hafa brotið fimmtu grein siðareglna
blaðamanna þegar hún þáði boð
stjórnvalda í Ísrael um að senda
fréttamann til landsins í vor sem
leið. Fréttamaðurinn sem fór í ferð-
ina, Ólafur Sigurðsson, telst hins
vegar ekki hafa brotið siðareglurn-
ar, að því er fram kemur í úrskurði
siðanefndar. Fellst nefndin ekki á
að hlutdrægni hafi gætt í frétta-
pistlum Ólafs frá Ísrael.
Brot fréttastofu sjónvarps er al-
varlegt, að mati siðanefndar. Lætur
hún þess jafnframt getið að öll með-
ferð fréttastofunnar á þessu máli,
bæði gagnvart kærendum og siða-
nefnd, hafi ekki verið til fyrirmynd-
ar, þó að það varði ekki við siða-
reglur. Er þar vísað til þess að
nokkur dráttur varð á því að frétta-
stofan gerði siðanefnd grein fyrir
því, að hún kysi að svara ekki kæru
félagsins Ísland-Palestína, en félag-
ið taldi umfjöllun Ólafs úr ferðinni
hafa verið „nánast einhliða áróður í
þágu gestgjafans“.
Svaraði Ríkisútvarpið heldur
aldrei kærendum og sendi þeim
ekki tvær bókanir, sem gerðar voru
í útvarpsráði um málið á fundi 5.
júní, í kjölfar þess að Ólafur lagði
greinargerð um málið fyrir útvarps-
ráð.
Í 5. grein siðareglna blaðamanna
segir að blaðamaður skuli varast að
lenda í hagsmunaágreiningi og að
hann skuli fyrst og síðast gæta
hagsmuna lesenda og sóma blaða-
mannastéttarinnar í hverju því sem
hann taki sér fyrir hendur í nafni
starfs síns.
Segir í úrskurði siðanefndar að
boðsferðir til handa fréttamönnum
séu sjálfkrafa til þess fallnar að
skapa hagsmunaágreining, en
fréttastofa sjónvarps greiddi far-
gjöld til Ísraels en Ísraelsmenn
dvalarkostnað. Þegar um blóðug
átök sé að ræða, líkt og á við í Mið-
Austurlöndum, eigi að liggja í aug-
um uppi hvað boðsferðir séu vara-
samar.
„Það verður ekki séð af gögnum
málsins að fréttastofa sjónvarps
hafi hugleitt þá hlið þessa máls og
eftir því sem næst verður komist af
sömu gögnum kemur hún engum
vörnum við. Ákvæði fyrsta málslið-
ar 5. greinar hafa því verið brotin,“
segir í úrskurðinum.
Siðanefndin segist hins vegar
ekki fallast á þá skoðun kærenda að
hlutdrægni hafi gætt í fjórum pistl-
um fréttamannsins frá Ísrael eða að
hann hafi gerst brotlegur við þriðju
grein siðareglna, þ.e. að umfjöllun
hans hafi valdið fólki af palestínsk-
um uppruna hér á landi óþarfa sárs-
auka og vanvirðu.
Fyrst pistlarnir geta
ekki talist hlutdrægir
Segir siðanefndin að málstað
beggja aðila hafi verið gerð nokkur
skil í pistlunum og að Ólafur hafi að
mikilsverðu leyti látið í ljósi efa-
semdir um málflutning gestgjafa
sinna. Ísraelsmenn tali að vísu mun
meira í pistlunum en Palestínu-
menn en að þá sé þess að gæta að
það sem maður segir í áróðursskyni
þurfi ekki alltaf að þjóna málstað
hans.
„Fyrst pistlarnir geta ekki talist
hlutdrægir,“ segir í úrskurðinum,
„eru þeir naumast til þess fallnir að
valda þeim sem hlut eiga að máli, til
dæmis hér á Íslandi, óþarfa sárs-
auka, það er að segja sársauka um-
fram þann sem allur fréttaflutning-
ur af slíkum átökum kann að valda.“
Umdeild boðsferð fréttastofu sjónvarps til Ísraels
Talin brot á siða-
reglum blaðamanna
Ekki fallist á að
hlutdrægni hafi
gætt í umfjöllun
SÓLVEIG Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að
hún hygðist vísa því til réttar-
farsnefndar að kanna hvort, og þá
með hvaða hætti, unnt væri að
breyta aðfararlögum til þess að ein-
falda innheimtu á úrskurðum sýslu-
manna um aukin meðlög, sérfram-
lög eða menntunarframlög. Kom
fram í máli hennar að á undanförn-
um fimm árum hefðu verið kveðnir
upp í landinu 124 úrskurðir um
aukið meðlag.
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður Samfylkingar, hafði borið
upp fyrirspurn til ráðherrans um
meðlagsgreiðslur í landinu. Spurði
hún m.a. um vanskil meðlags-
greiðslna en Margrét sagði dæmi
um að konur gætu ekki sótt með-
lagsauka, sem þær þó ættu rétt á,
vegna þess kostnaðar sem því
fylgdi.
Sólveig tók fram að mun algeng-
ara væri að foreldrar semdu um
aukið meðlag með börnum heldur
en að úrskurða þyrfti um það.
Sagði hún útilokað að svara með
óyggjandi hætti spurningu þing-
mannsins um skil á tvöföldum með-
lagsgreiðslum, eða hver væri heild-
arupphæð vanskila meðlags-
greiðslna.
Sagðist Sólveig telja að Íslend-
ingar byggju við gott fyrirkomulag
í þessum málum en að hún væri
reiðubúin til að leggja til breytingar
á aðfararlögum, ef á daginn kæmi
að bæta mæti kerfið. Lýsti Margrét
Frímannsdóttir ánægju sinni með
þau svör ráðherrans.
Kannað verði
hvort einfalda
megi innheimtu
UNNIÐ hefur verið að heildar-
endurskoðun laga um atvinnu-
réttindi útlendinga í félagsmála-
ráðuneytinu og gerir Páll
Pétursson félagsmálaráðherra
ráð fyrir að leggja frumvarpið
fljótlega fram á Alþingi. Mun
frumvarpið m.a. fela í sér örugg-
ari tryggingar til handa útlend-
ingum fyrstu 6 mánuðina sem
þeir dvelja í landinu og aukin
áhersla verður lögð á að þeir
sem hingað koma til að vinna fái
upplýsingar um íslensku-
kennslu, samfélagsfræðslu, rétt-
indi sín og skyldur.
Margrét Frímannsdóttir,
þingmaður Samfylkingar, hafði
lagt fram fyrirspurn til fé-
lagsmálaráðherra um réttar-
stöðu erlendra kvenna sem
vinna á einkaheimilum. Vísaði
hún til þess að Evrópuráðið
hefði hvatt til umræðu um þessi
mál í aðildarríkjum ráðsins.
Erlendar konur
góðar til kynbóta
Margrét spurði hvað liði starfi
nefndar sem félagsmálaráð-
herra skipaði og sem ætlað var
að kanna aðstæður, réttarstöðu
og skyldur kvenna sem hingað
koma til að vinna á einkaheimil-
um. Sagði Páll að vinnu nefnd-
arinnar hefði að vísu ekki undið
fram sem skyldi en að henni
væri ætlað að skila tillögum til
úrbóta fyrir 1. maí á næsta ári.
Ráðherrann sagði mörg dæmi
þess að erlendar konur, sem
hingað kæmu til starfa, ílentust í
landinu. Vafalaust væru þær
mjög til kynbóta. „Það þarf ekki
annað en koma á hestamanna-
mót til að sjá hvurslags kvenna-
blómi hefur sótt okkur heim á
undanförnum árum,“ sagði
hann.
Lög um
atvinnu-
réttindi í
endur-
skoðun
ÞINGFUNDUR hefst í dag kl.
10.30. Meðal mála á dagskrá er
önnur umræða um bráða-
birgðalög er varða bótaábyrgð
vegna tjóns af notkun loftfars
vegna hernaðaraðgerða,
hryðjuverka eða áþekkra at-
vika. Ennfremur verður rætt
um málefni aldraðra og þá er
frumvarp til laga um lögleið-
ingu ólympískra hnefaleika
sömuleiðis á dagskrá fundar-
ins.
Bráða-
birgðalög
á dagskrá