Morgunblaðið - 18.01.2002, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 2002 11
ÞENGILL Oddsson, sem vikið hefur
verið tímabundið úr starfi trúnaðar-
læknis Flugmálastjórnar, kveðst
mjög undrandi á bréfi samgönguráðu-
neytisins til Jóns
Þórs Sverrissonar
fluglæknis, sem
nú er að skoða
heilbrigði Árna G.
Sigurðssonar. Í
bréfinu sé ráðu-
neytið að víkja til
hliðar svokallaðri
1% reglu sem sé
viðurkennd al-
þjóðleg viðmiðun-
arregla, sem ís-
lenskir
fluglæknar hafi
unnið eftir sl. 10 ár.
Þengill sagði að í kringum 1980
hefðu menn komið sér saman um að
nota þessa 1% reglu sem áhættuvið-
mið bæði fyrir flugvélarnar sjálfar og
flugmenn. „Þetta þýðir að það verða
að vera minni en 1% líkur á ári á að
flugmaður fái sjúkdóm sem er hættu-
legur í flugi, t.d. hjartasjúkdóm eða
heila- eða taugasjúkdóm.“
„Þessi regla er almennt viðurkennd
í heiminum, bæði af flugmálastjórn-
um og af flugmönnum. Reyndar ber
að geta þess að Kanadamenn hafa
miðað við 2% og það var þess vegna
sem ég sendi fyrirspurn til þeirra. Þar
sem þeir voru með rýmri reglu mátti
vera ljóst að ef Kanadamenn teldu að
hann hefði ekki staðist þeirra kröfur
væri nokkuð ljóst að hann gæti ekki
staðist JAA-reglurnar [reglur Flug-
öryggissamtaka Evrópu]. Kanada-
menn töldu hins vegar að flugmaður
með sjúkrasögu Árna stæðist ekki
þær heilbrigðiskröfur sem þeir gera.“
Í bréfi samgönguráðuneytisins til
Jóns Þórs Sverrissonar er minnst á
grein 3.210 í reglugerð um skírteini
gefin út af Flugmálastjórn. Þengill
sagði að í þessari grein væri vísað í
viðbæti sem er á íslensku og hann
hefði því væntanlega gildi hér á landi.
„Það er rétt að viðbætirinn komi lika
fram enda gefur hann fluglæknum
möguleika á að veita flugmanni heil-
brigðisvottorð þrátt fyrir að hann
standist ekki þær kröfur sem koma
fram í reglugerðinni, að uppfylltum
vissum skilyrðum.“ Í viðbætinum seg-
ir: „Sjúkdómur í taugakerfi sem kann
að ágerast eða er óbreyttur veldur
vanhæfi. Heilbrigðisskor getur samt
sem áður talið minni háttar starfræna
skerðingu, sem tengist stöðugum
sjúkdómi, ásættanlega að loknu full-
komnu mati.“
Ekki allar vinnureglur
flugvirkja í reglugerð
Þengill sagði að 1% reglan væri
óvíða ákveðin í reglugerð eða lögum.
Hún væri m.a. ekki í flugreglum Al-
þjóðaflugmálastofnunarinnar en JAA
hefðu ákveðið að fara eftir henni, enda
væri sú regla almennt notuð í heim-
inum þar sem krafist væri hámarks-
öryggis. Flugmálayfirvöld í Bretlandi
og Þýskalandi, sem eru aðilar að JAA,
yrðu að geta treyst því að við útgáfu
skírteina á Íslandi væri fylgt sömu
viðmiðunarreglum og farið væri eftir í
öðrum aðildarríkjum JAA.
Þengill benti á að sumar vinnuregl-
ur sem flugvirkjar færu eftir dags-
daglega í störfum sínum væru ekki
lögleiddar eða skrifaðar í reglugerð.
Engum dytti hins vegar annað í hug
en að það ætti að fara eftir þeim í einu
og öllu.
Varðandi fullyrðingu Atla Gísla-
sonar lögmanns, sem fram kemur í
viðtali við Morgunblaðið um að Sig-
urlaug Sveinbjörnsdóttir taugasér-
fræðingur hafi eingöngu byggt mat
sitt á rannsóknum á blökkumönnum í
Miðríkjum Bandaríkjanna, segir
Þengill rétt að taka fram að Sigur-
laug, sem sé virtur sérfræðingur í
taugasjúkdómum, hafi byggt niður-
stöður sínar á fjölda rannsókna.
„Það er einnig nauðsynlegt að komi
fram að það er enginn málefnaágrein-
ingur milli mín og kærunefndarinnar
sem fjallaði um málið og komst að
þeirri niðurstöðu að Árni væri hæfur
til að fljúga. Ég túlkaði niðurstöðu
nefndarinnar fluglæknisfræðilega og
setti takmarkanir í skírteinið sem
eðlilegt mátti teljast. Það er ekki lög-
fræðinga að túlka niðurstöðu lækna
heldur læknanna sjálfra. Ráðuneytinu
bar að fá nefndina til að túlka niður-
stöðuna ef einhver vafi lék á um
hvernig bæri að túlka hana.“
Lagði málið hlutlaust fyrir
Í viðtalinu sakar Atli Þengil um að
hafa ekki lagt málið hlutlaust fyrir þá
erlendu sérfræðinga sem hann leitaði
til. Þengill vísar þessu algerlega á
bug. Hann sagðist t.d. hafa sent upp-
lýsingar til sérfræðings í Bretlandi í
samráði við Árna.
Í bréfinu, sem Atli Gíslason afhenti
Morgunblaðinu, er sjúkdómi Árna
lýst og þeim prófunum sem hann hef-
ur gengist undir. Fram kemur að
blóðsykur flugmannsins sé eðlilegur
og blóðþrýstingur hafi verið eðlilegur
í alllangan tíma. Í lok bréfsins segir:
„Árni hefur gert róttækar breytingar
á sínum lífsháttum. Hann hefur hugs-
að vel um heilsuna, kolesterol er eðli-
legt og blóðþrýstingur er 124/83.
Hann er 179 cm á hæð og vegur 86
kíló. ... Eins og stendur er hann hæfur
til að fljúga og möguleiki á vanhæfi er
lítill.“
Þengill sagði að þetta bréf sýndi að
hann hefði alls ekki reynt að hafa áhrif
á mat þessara erlendu sérfræðinga.
Þengill sagði að Bretar væru mjög
ráðandi í flugmálum í Evrópu og þess
vegna hefði verið talinn ávinningur af
því að fá álit breskra sérfræðinga.
Niðurstaða þeirra hefði verið sú að
Árni fullnægði ekki þeim kröfum sem
gerðar væru til flugmanna í Bretlandi.
„Í bréfi frá Bretum þar sem þeir
hugleiða gildi 1% reglunnar á Íslandi
segja Bretarnir á sinn kurteisa hátt:
„Finnst íslenskum stjórnvöldum ekk-
ert athugavert við það að á Íslandi séu
gerðar minni kröfur til atvinnuflug-
manna en gerðar eru til atvinnubíl-
stjóra í Bretlandi?“
Síðar í bréfinu er spurt hvort ís-
lensk flugmálayfirvöld hafi hugleitt
hvað tryggingafélög muni gera ef það
verði slys undir stjórn flugmanns með
þessa sjúkrasögu. Tryggingafélagið
mundi vilja vita hvernig komist hefði
verið að þeirri niðurstöðu að hann
mætti fljúga og ef félagið kæmist að
þeirri niðurstöðu að ekki hefði verið
farið eftir alþjóðlegum viðmiðunar-
reglum léki vafi á því hvort það borg-
aði tryggingabætur,“ sagði Þengill.
Þengill sagði fullyrðingar Atla
Gíslasonar um að hann hefði kært
málið til Flugmálastjórnar Kanada til
að koma höggi á Árna barnalegar. „Ef
þetta er rétt væri ég um leið að kæra
sjálfan mig vegna þess að ég skrifaði
heilbrigðisvottorðið sem Árni flaug á í
sumar og ég einn bar faglega ábyrgð á
því. Það var því ég sem hefði þurft að
svara til saka ef þetta hefði farið
lengra.“
Bar að láta vita um
takmarkanir í skírteini
Atli segir í viðtalinu að Árni hafi
gengist undir læknisskoðanir um
mánaðamótin nóvember/desember og
staðist þær allar. Þengill segist hafa
sagt sig frá málinu 26. nóvember sl. og
geti þar af leiðandi ekki tjáð sig um
þessar fullyrðingar lögmannsins. Atli
segir í viðtalinu að þær takmarkanir
sem Þengill setti í það heilbrigðisvott-
orð sem hann gaf út hefðu í reynd þýtt
það að Árni hefði ekki fengið leyfi til
að fljúga.
Þengill sagði að þegar settar væru
takmarkanir í vottorðið bæri að til-
kynna það flugmálayfirvöldum þess
lands sem fljúga ætti til og afla leyfis
fyrir flugmanninn. Það væri sjálfsögð
kurteisi og í samræmi við reglur
Alþjóðaflugmálastofnunarinnar
(ICAO). Slík bréf bærust stundum
Flugmálastjórn Íslands erlendis frá
og yfirleitt væri tekið vel í málaleitan
viðkomandi flugmanns. Flugmála-
stjórnirnar gætu neitað að leyfa flug-
mönnum sem væru með takmarkanir
í skírteini að fljúga inn fyrir sína loft-
helgi.
„Það sem mér finnst alvarlegt við
þessar yfirlýsingar Atla Gíslasonar er
að þær koma fram á þeim tíma þegar
verið er að vinna í þessu máli, en Jón
Þór Sverrisson fluglæknir, sem er að
skoða Árna, hefur óskað eftir því að fá
að vinna þetta í friði.“ Þengill sagðist
ekkert hafa á móti Árna G. Sigurðs-
syni og hefði aldrei haft. Þetta mál
væri ekki persónulegt eins og Atli
hefði reynt að halda fram. Þengill
sagðist hafa lagt sig fram um að leysa
úr málinu í samræmi við lög og þær
alþjóðlegu viðmiðunarreglur sem al-
mennt væri farið eftir í fluglæknis-
fræði.
Þengill Oddsson segist undrandi á bréfi samgönguráðuneytisins
Verið að víkja
frá alþjóðlegri
viðmiðunarreglu
Þengill Oddsson, sem vikið var tímabundið frá störfum trúnaðarlæknis Flug-
málastjórnar, segir að ef íslensk flugmálayfirvöld ætli sér ekki að fara eftir al-
þjóðlegum viðmiðunarreglum sem viðurkenndar séu í flugheiminum séu þau
að skrifa sig út úr Flugöryggissamtökum Evrópu.
Þengill Odds-
son yfirlæknir
á Heilsugæslu-
stöð Mosfells-
umdæmis.
KARL V. Matthíasson, þingmaður
Samfylkingarinnar, gagnrýnir að
ekki hafi verið mótuð stefna hins
opinbera varð-
andi eldi á þorski
eða þorskseiðum.
Hann hefur í tví-
gang lagt fram á
Alþingi tillögu til
þingsályktunar
um þorskeldi þar
sem sjávarút-
vegsráðherra
verður falið að
hlutast til um að
skipulegar rann-
sóknir á þorskeldi frá klaki til slátr-
unar verði hafnar, svo og að fjarða-
og kvíaeldi á þorski verði eflt og
stutt, með það að markmiði að Ís-
lendingar geti framleitt eldisþorsk
til útflutnings innan fárra ára.
Karl hyggst beita sér fyrir því að
þingsályktunartillagan, sem hann
flytur ásamt fimm öðrum þingmönn-
um Samfylkingarinnar, verði tekin á
dagskrá þegar í upphafi þingstarfa
en þingið kemur saman eftir jóla-
leyfi eftir helgi. „Fái þessi tillaga já-
kvæða umfjöllun í þinginu getur það
haft jákvæð áhrif úti í samfélaginu á
þann veg að af hálfu löggjafans sé
fyrir hendi vilji til þess að byggja
upp og skapa og auka þannig tekjur
þjóðarinnar,“ segir hann.
Áhuginn vaknaði á Tálknafirði
Karl er þingmaður Vestfirðinga
og hefur starfað í fjórðungnum sem
prestur um langt árabil. Hann segir
kveikjuna að áhuga sínum á þorsk-
eldi mega rekja til þess er hann var
prestur á Tálknafirði og kynntist
þar tilraunum manna á þessu sviði.
„Þar voru menn farnir aðeins að
þreifa fyrir sér með þorskeldi. Níels
Ársælsson útgerðarmaður og Magn-
ús Guðmundsson í Tungu fóru þá
stundum út í kvíar að gefa þorski og
ég fékk oft að slást í hópinn í slíkum
ferðum. Ég heillaðist alveg af hug-
myndinni og hef oft síðan velt því
fyrir mér hvers vegna við Íslend-
ingar ættum ekki að geta hellt okk-
ur af fullum krafti út í þorskeldi rétt
eins og Norðmenn hafa gert í lax-
eldinu.“
Hann segir að öll verkþekking og
reynsla sé fyrir hendi hér á landi;
hér þekki menn markaðinn, og
kunni að verka þorsk og selja hann.
Tækin séu þannig fyrir hendi og
ekkert því til fyrirstöðu að efla eldi
og auka þannig útflutningsverðmæt-
in.
Í greinargerð með tillögu Karls er
bent á að fiskeldi sé sú grein mat-
vælaiðnaðarins sem vex nú hvað
hraðast, skv. tölum FAO, Matvæla-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna.
Þannig hafi fiskeldi annað heildar-
aukningu á fiskneyslu heimsins á ár-
unum 1990–97, aukningu sem nam
um 20 milljónum tonna.
„Frændur okkar Norðmenn hafa
lagt fyrir sig laxeldi með góðum ár-
angri og er nú svo komið að verð-
mæti framleiðslu þeirra á eldislaxi
er orðið meira en sem nemur verð-
mæti útflutnings okkar Íslendinga á
þorski, ýsu, ufsa og karfa. Ótaldar
eru þó tekjurnar sem þeir hafa af
útflutningi þekkingar og tækni sem
tengist fiskeldi.“
Þorskurinn stendur
okkur næst
Bent er á minnkandi þorskafla í
Atlantshafi sem hefur leitt til hækk-
aðs verðs á þorskafurðum. „Eðlilegt
má því telja að Íslendingar horfi til
eldis og er óhætt að segja að þorsk-
urinn standi okkur næst, enda sam-
legðaráhrif þorskeldis og sjávarút-
vegs á Íslandi nokkuð augljós og
augljósari en t.d. laxeldis og sjávar-
útvegs. Ræður þar mestu þekking á
vinnslu og mörkuðum og markaðs-
staða íslenska þorsksins. Aðstæður
til þorskeldis eru á margan hátt
hagstæðar hér við land. Eldistil-
raunir hafa hingað til lofað góðu og
nokkuð góður vöxtur hefur náðst í
þeim. Einnig má benda á að við
ýmsa fiskvinnslu á Íslandi fellur til
mikið af aukaafurðum sem nýta
mætti til að fóðra eldisfisk. Hinar
miklu væntingar sem gerðar voru til
laxeldis á áttunda áratugnum
brugðust. Ástæðurnar voru ef til vill
einkum skortur á þekkingu, rann-
sóknum og þróun. Mikilvægt er að
læra af reynslunni og standa betur
að undirbúningi nýrrar atvinnu-
greinar nú,“ segir ennfremur í
greinargerð með þingsályktunartil-
lögunni.
Þingsályktunartillaga um rannsóknir á þorskeldi
Markmiðið að framleiða
eldisþorsk til útflutnings
Karl V.
Matthíasson
alþingismaður.