Morgunblaðið - 18.01.2002, Side 30

30 FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
K
OMIÐ verður á fót á
Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi sér-
stakri móttöku fyrir
sjúklinga með
brjóstverk samkvæmt nýrri hug-
myndafræði innan bráðamóttöku,
kostnaður við blóðbankastarf-
semi hefur margfaldast síðustu
árin og mun halda áfram að vaxa
og koma þarf á námskeiðum í
slysavörnum við læknadeild.
Þetta var meðal þess sem rætt
var á fundum læknadaga í fyrra-
dag. Davíð O. Arnar, læknir á
bráðamóttöku á lyflækningasviði
Landspítala við Hringbraut,
fjallaði um móttöku og flokkun
sjúklinga með brjóstverk. Hann
segir brjóstverk vera eina al-
gengustu ástæðu fyrir komu
fólks á bráðamóttökur. Árlega
koma um 5 þúsund manns á
bráðamóttökur Landspítala
vegna hjartavandamála og segir
hann helming þeirra koma vegna
brjóstverkja. Hann sagði dæmi-
gerðan hjartaverk vera fyrir
miðju brjósti með leiðni uppí
háls, kjálka og vinstri handlegg.
Komi slíkur verkur gjarnan við
líkamlegt álag, geðshræringu eða
eftir stóra máltíð. Einnig kæmu
áhættuþættir til svo sem ætt-
arsaga, hækkuðblóðfita, reyking-
ar, sykursýki og háþrýstingur.
Hann sagði brýnt að greina eða
útiloka kransæðasjúkdóm sem
fyrst eftir að sjúklingar leituðu
læknis.
Oft töf á viðbrögðum
vegna brjóstverks
Davíð sagði oft verða töf á við-
brögðum við brjóstverk, einna
lengsta vegna sjúklingsins sjálfs.
Það gæti verið vegna vanþekk-
ingar eða afneitunar hans en síð-
an væri stundum töf við flutning
á sjúkrahús þótt það væri sjaldn-
ast í þéttbýli. Hann sagði reynt
að hafa töfina á sjúkrahúsi sem
stysta. Um leið og sjúklingur
kæmi væri tekið hjartalínurit
þannig að niðurstöður lægju fyr-
ir innan 10 mínútna. Þá lægi yf-
irleitt ljóst fyrir hvort verkur
stafaði frá hjartanu eða væri af
öðrum orsökum og hægt að hefja
meðferð í samræmi við það.
Nýleg hugmyndafræði er að
baki sérstakri móttöku fyrir
brjóstverkjasjúklinga. Er ráð-
gert að slík móttaka verði komin
í gagnið á Landspítala við Hring-
braut um næstu mánaðamót.
Sagði Davíð markvissa móttöku,
flokkun og meðferð gefa betri ár-
angur með því að tekin væru upp
stöðluð vinnubrögð. Vitnaði hann
til rannsókna í Bandaríkjunum
þar sem fram kom að um 4%
sjúklinga með brjóstverk væru
send heim án frekari meðhöndl-
unar kæmu þeir á almenna
bráðamóttöku. Kæmu þeir hins
vegar á brjóstverkjamóttöku
minnkaði þetta hlutfall í 2%.
Sagði hann rannsóknir einnig
sýna að þessi aðferð drægi úr
kostnaði og fækkaði innlögnum á
legudeild.
Dýrari rekstur vegna
krafna um öryggi
Sveinn Guðmundsson, yfir-
læknir Blóðbankans, ræddi um
öryggi blóðhluta og sagði hann
kröfur síðustu ára um aukið ör-
yggi hafa haft í för með sér
margföldun á kostnaði við rekst-
ur blóðbanka. Kæmi hann til af
auknum kröfum um skimun blóðs
fyrir ýmsum sjúkdómum sem
væri réttlætanlegt en stundum
yrði að meta hlutfall milli áhættu
og ávinnings. Árlegan kostnað
Blóðbankans sagði hann vera 300
til 400 milljónir króna. Á miðju
síðasta ári var Blóðbankinn gerð-
ur að sérstakri rekstrareiningu
og segir Sveinn nú unnt að
kostnaðargreina betur en áður
alla starfsemina.
Sveinn sagði að yrði t.d. tekin
upp aukin hvítkornasíun vegna
Creutzfeld-Jakobs sjúkdóms
myndi kostnaður aukast á ári um
40 til 60 milljónir króna. Kvaðst
hann hafa ritað heilbrigðisyfir-
völdum til að spyrja hvort taka
ætti upp slíka skimun en svar
hefur ekki borist. Sagði Sveinn
kostnað bankans aukast um 10–
15% við hverja viðbótar-skimun-
araðferð.
Námskeið í
slysavörnum í skóla
Á málþingi um lýðheilsu var
m.a. rætt um heilsuvernd á
vinnustað, geðheilsu, hjarta-
vernd, krabbamein, slysavarnir
og smitsjúkdóma. Brynjólfur
Mogensen, yfirlæknir á
deild, ræddi um slysava
spurði hvort slys væru
lögmál og hvort áherslur
varnir væru réttar. Han
þekkingu og fræðslusta
lykilatriði slysavarna og
að koma til sífelld endur
Brýnt væri að Háskóli
tæki upp námskeið í slysa
fyrir lækna, hjúkrunarf
og sjúkraþjálfara. Það æ
ig við um iðnskóla og ö
og fleiri deildir hásk
læknadeild.
Brynjólfur vitnaði til t
Bandaríkjunum um að sl
þar helsta heilbrigðisvan
og svo væri einnig h
Sagði hann áætlað að sl
uðu samfélagið um 30 mi
ári. Sagði hann flesta se
af völdum slysa og ofbe
deyja áður en þeir kæ
sjúkrahús. Hann sagði
slysatíðni meðal barna ve
Móttöku fyrir sjúklinga með brjóstverk komið upp á La
Síaukinn kost
við starf blóðb
Fjölmörg erindi, verklegar vinnubú
hádegisverðarfundir og samræðufun
voru á læknadögum í fyrradag.
Jóhannes Tómasson hlýddi á efni u
kransæðasjúkdóma, lýðheilsu og sýki
Læknadögum lýkur í dag.
MEÐAL umfjöllunarefna á
Læknadögum Fræðslustofnunar
lækna og framhaldsmennt-
unarráðs Háskóla Íslands voru
vinnubúðir um augnskoðun og
eyrnaskoðun. Þar tóku læknarnir
Elínborg Guðmundsdóttir, sér-
fræðingur í augnlækningum, og
Ingibjörg Hinriksdóttir, sérfræð-
ingur í háls-, nef- og eyrnalækn-
ingum, á móti nokkrum starfs-
bræðrum og kynntu þeim notkun
tækja við skoðun eyrna og augna.
Elínborg sagðist í samtali við
Morgunblaðið hafa sýnt læknum
hvernig nota mætti smásjá til að
skoða augu en slík tæki eru á
mörgum heilsugæslustöðvum.
Sagði hún brýnt að læknar kynnu
með þau að fara og æfðust
un þeirra. Þeir gætu notað
dæmis til að kanna hvort s
á hornhimnu, hvort og þá
skotahlutur væri í auga, h
sjúklingur væri með lithim
bólgu eða önnur augnvand
Sagði hún heilsugæslulæk
betur ákvarðað með slíku
hvort senda þyrfti sjúkling
augnsérfræðings eða hvor
gætu sjálfir leyst vandann
var uppi á teningnum varð
smásjárskoðun á eyra sem
björg Hinriksdóttir kynnt
bræðrum sínum. Námskei
þetta hefur ekki áður veri
skrá læknadaga og komus
að en vildu.
Morgunblaði
Elínborg Guðmundsdóttir augnlæknir sýnir hér notkun á sm
tæki til augnskoðana. Einnig var kynnt tæki til skoðunar á ey
Kynntu skoðun
á augum og eyr-
um með smásjá
AÐ MAKA KRÓKINN
Verð á innfluttri matvöru hefur ímörgum tilvikum hækkað tals-vert meira en verðbólgustigið í
landinu og gengislækkun krónunnar
hefur gefið tilefni til síðastliðna tólf
mánuði.
Í Morgunblaðinu í gær kom fram að
áberandi er hve innflutt þurrvara hef-
ur hækkað undanfarið ár. Sem dæmi
má nefna að hrísgrjón hafa á einu ári
hækkað um 38,5%, sykur um 27,6% og
svona mætti lengi telja. Ávextir hafa
einnig hækkað mikið eða um 29,3%.
Þar eru ber fremst í flokki en enginn
liður vísitölunnar hefur hækkað eins
mikið á síðustu árum og ber. Frá því í
janúar 1998 hefur verð á berjum
hækkað um 84,9%. Á sama tíma hefur
vísitala neysluverðs hækkað um
21,4%. Þó svo að ber vegi ekki mikið í
vísitölunni þá er ekki einungis hægt að
einblína á hækkun vísitölu neysluverðs
og áhrifin á vísitölubundin lán lands-
manna heldur verður að hafa í huga
áhrifin á buddu neytenda þegar kemur
að innkaupum.
Í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
vegna samkomulags ASÍ og SA frá því
um miðjan desember sl. kemur fram
að ríkisstjórnin mun í samræmi við til-
lögur nefndar fulltrúa stjórnvalda, að-
ila vinnumarkaðarins og bænda beita
sér fyrir því að tollar á grænmeti verði
felldir niður á nokkrum mikilvægum
afurðum og í öðrum tilvikum lækkaðir
verulega. Í staðinn verða m.a. teknar
upp beingreiðslur til framleiðenda.
„Þessar ráðstafanir munu leiða til
verulegrar lækkunar á grænmetis-
verði til neytenda og stuðla að lækkun
verðbólgu,“ segir í yfirlýsingunni frá
13. desember sl.
Neytendur geta ekki annað en von-
ast til þess að þetta verði raunin. Að
lækkunin skili sér til neytenda.
Á síðustu tólf mánuðum hefur verð á
fatnaði og skóm lækkað þrátt fyrir
verðbólgu og gengislækkun krónunn-
ar. Hver sem skýringin er á því að
þessir liðir, sem í nánast öllum tilvik-
um eru innflutt vara, lækka á sama
tíma og innflutt matvara hækkar tals-
vert umfram verðbólgu og gengis-
lækkun krónunnar, þá er hægt að velta
fyrir sér hvort hér skipti máli aukin
samkeppni í tískuvöruverslun, meðal
annars með tilkomu Smáralindarinn-
ar. Að hér gildi það sama og á flestum
sviðum; aukin samkeppni er af hinu
góða.
Það er alvarlegt mál ef innflytjend-
ur og kaupmenn maka krókinn á tím-
um verðbólgu og gengislækkunar. Í
Morgunblaðinu í dag beinir forstjóri
Baugs spjótum sínum að heildsölum en
keppinautar Baugs og Kaupáss segja,
að verðhækkanir í verslunum þeirra
fyrirtækja tveggja séu „glórulausar“.
Stöðugt er hamrað á áhrifum verð-
bólgunnar og gengislækkunar krón-
unnar og stjórnvöld hafa legið undir
ámæli fyrir að hafa ekki stöðvað þessa
þróun. En það þýðir ekki að benda ein-
vörðungu í þá átt ef aðrir notfæra sér
að almenningur á erfitt með að henda
reiður á hvaða verðhækkanir eiga sér
eðlilegar skýringar og hverjar ekki.
Ríki og sveitarfélög hafa heitið því
að endurskoða þjónustu- og gjald-
skrárhækkanir í kjölfar vísitöluhækk-
unarinnar nú. Er það af hinu góða og
hægt að taka undir orð forsætisráð-
herra, Davíðs Oddssonar, sem birtust í
Morgunblaðinu í gær: „Við sáum í
hendi okkar að ef við færum að beina
spjótum okkar að öðrum sem bera
ábyrgð væri eins gott að byrja að taka
til hjá okkur sjálfum.“
Síðastliðið ár hefur reynt á mörg
fyrirtæki og þau hafa þurft að grípa til
endurskipulagningar á rekstri í stað
þess að varpa verðhækkunum út í
þjóðfélagið. Hið sama hlýtur að gilda
um ríki og sveitarfélög.
ÓHAGSTÆÐUR VERÐSAMANBURÐUR
Iðulega heyrist sagt að útlendingarséu farnir að koma til Íslands til
innkaupa. Þeir koma í það minnsta
ekki hingað til að kaupa í matinn.
Verðsamanburður, sem Morgunblaðið
gerði ásamt Alþýðusambandi Íslands á
verði algengra neysluvara á Íslandi og
í nokkrum Evrópusambandsríkjum
eftir gildistöku evrunnar um áramót
og birtur var í Morgunblaðinu í gær,
sýnir enn og aftur að íslenskir neyt-
endur sitja ekki við sama borð og neyt-
endur annars staðar á evrópska efna-
hagssvæðinu.
Auk Íslands náði samanburðurinn til
Grikklands, Þýskalands, Lúxemborg-
ar, Hollands og Belgíu. Í 12 tilfellum af
17 var sú vara, sem borið var saman
verðið á, dýrust á Íslandi og munaði
mest 177% á hæsta og lægsta verði, en
þar var um að ræða kjúkling á Íslandi
annars vegar og Grikklandi hins veg-
ar. BigMac hamborgari hefur oft verið
notaður til að bera saman verðlag milli
landa vegna þess að þar sé um að ræða
vöru, sem sé framleidd samkvæmt
skýrum fyrirmælum og eigi að vera
nákvæmlega eins hvar sem hún sé
keypt. Þar voru Íslendingar aftur
hæstir, en Grikkir lægstir og var ham-
borgarinn tvöfaldi 79% dýrari hér á
landi.
Í þremur þeirra tilfella, sem Ísland
missti af toppsætinu, var verðið næst-
hæst á Íslandi. Í fjórða tilvikinu var
Ísland í þriðja sæti og hafa greinilega
verið tilboðsdagar á þeirri vöru þegar
könnunin var gerð því það er ekki á
hverjum degi, sem kílóið af nautalund-
um kostar 1.598 krónur hér á landi.
Könnun Morgunblaðsins og ASÍ,
sem gerð var fyrir og eftir liðna helgi,
sýnir reyndar einnig glöggt að tals-
verður verðmunur er milli þeirra evru-
landa, sem hún náði til. Það vekur hins
vegar athygli þegar niðurstöður sam-
anburðarins eru bornar saman að hin
löndin fimm skiptast öll á um að bjóða
lægsta verðið, Þjóðverjar oftast, eða í
fimm skipti, en Grikkir í fjögur skipti.
Vöruverð er aðeins einn þáttur af
mörgum, sem hafa þarf til hliðsjónar
þegar metin eru lífsgæði í hverju landi
fyrir sig. Það er hins vegar óhjá-
kvæmilegt að bera verðlag hér á landi
saman við það, sem gerist í nágranna-
löndunum og spyrja hvernig á því
standi að hvað eftir annað komi í ljós
að dýrast sé að kaupa inn á Íslandi. Oft
heyrist því haldið fram að hvergi sé
betra að búa en á Íslandi. Það er ekki
þar með sagt að Íslendingar eigi að
láta hvað sem er yfir sig ganga þegar
þeir taka fram veskið. Íslendingar
vilja ávallt vera í fararbroddi, en
stundum getur sá heiður verið hæpinn.
Íbúum landsins á ekki að líða eins og
þeir hafi verið rændir í hvert skipti,
sem gerður er samanburður á verði
hér á landi og annars staðar.