Morgunblaðið - 25.04.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HEIMILDARMYNDIN Í skóm
drekans verður ekki sýnd í bráð þar
sem Héraðsdómur Reykjavíkur lagði
í gær fyrir sýslumanninn í Reykjavík
að leggja lögbann á birtingu mynd-
arinnar. Úrskurðurinn verður kærð-
ur til Hæstaréttar.
Málavextir eru þeir að Hrönn
Sveinsdóttir, einn keppenda í Ungfrú
Ísland.is árið 2000, tók undirbúning
keppninnar og keppnina sjálfa upp á
myndband með aðstoð móður sinnar.
Úr þessum myndskeiðum hefur verið
gerð heimildarmynd sem til stóð að
forsýna í kvikmyndahúsum í kvöld og
annað kvöld átti að frumsýna mynd-
ina.
Aðstandendur Ungfrú Íslands.is
og aðrir keppendur fóru fram á lög-
bann á sýningu myndarinnar. Þeirri
kröfu hafnaði sýslumaður hinn 19.
mars sl. en þeirri ákvörðun var snúið
við með dómi héraðsdóms. Fyrirtæk-
ið sem stóð að keppninni, Ungfrú Ís-
land ehf., krafðist lögbannsins eink-
um á þeim grundvelli að keppnin
hefði verið þeirra höfundarverk og
sem slíkt verndað með lögum. Þá
væri öðrum meinað að fénýta sér
þessa hugmynd.
Ekki lögbann vegna
réttinda keppninnar
Dómurinn taldi ekki sennilegt að
slík réttindi hefðu verið brotin á
Ungfrú Ísland.is, að ekki mætti bíða
dóms um hvort brotið hefði verið
gegn höfundarlögum og samkeppn-
islögum. Þá væri unnt að krefjast
skaðabóta vegna höfundarréttar-
brota, auk þess sem refsingar liggja
við brotum gegn höfundarlögum.
Samkvæmt því var ekki talið að skil-
yrði væru fyrir lögbanni, að því varð-
aði kröfur fyrirtækisins.
Öðru máli gegndi um keppendur. Í
úrskurðinum kemur fram að þeir
byggðu lögbannskröfuna á því að
myndefnið hefði verið tekið við mjög
persónulegar aðstæður, m.a. af þeim
fáklæddum baksviðs og af einkasam-
tölum milli þeirra og starfsmanna
keppninnar. Með þessu hefði verið
freklega brotið gegn friðhelgi einka-
lífs þeirra sem væri verndað af
stjórnarskrá. Í úrskurðinum segir
orðrétt: „Þegar meta skal hvort sýn-
ing myndarinnar Í skóm drekans
brjóti gegn lögvörðum rétti þátttak-
enda í keppninni Ungfrú Íslandi.is
árið 2000 kemur til álita réttur þeirra
til friðhelgi einkalífs annars vegar og
réttur varnaraðila til tjáningarfrelsis
hins vegar, sem hvort tveggja er
stjórnarskrárverndaður réttur.
Mörkin þar á milli eru ekki skýr.
Verður því að meta hvort gangi fram-
ar, tjáningarfrelsi varnaraðila
(Hrannar o.fl., innsk. blm.) eða réttur
sóknaraðila (keppenda, innsk. blm.)
til friðhelgi einkalífs.
Fyrir liggur að varnaraðili, Hrönn,
hafði ekki heimild þátttakenda til
þess að taka af þeim myndir til op-
inberrar sýningar og ekki er fallist á
það sjónarmið varnaraðila að um
þegjandi samkomulag þeirra hafi
verið að ræða. Lagt hefur verið fram í
málinu myndband með bútum úr því
myndefni sem fyrirhugað var að nota
í myndinni sem sýna m.a. þátttakend-
ur við undirbúning keppninnar, þar
sem sum atriði eru tekin á vettvangi,
sem öðrum var ekki heimill aðgangur
að. Fyrir dómi hafa sóknaraðilar bor-
ið að Hrönn eða einhver á hennar
vegum hafi myndað þær í búnings-
klefum og í baðfötum án heimildar.
Þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir hafa
varnaraðilar neitað að sýna myndina
við meðferð málsins og er því ekki
unnt að taka afstöðu til þess hvort
einhver atriði í henni brjóti gegn lög-
vörðum rétti þátttakendanna. Með
því að halda slíku sönnunargagni frá
dóminum, sem verður að telja að hafi
verulega þýðingu fyrir úrslit málsins,
eru varnaraðilar fyrir fram að tor-
velda úrlausn dómsins. Með hliðsjón
af þessu og vísan til ákvæða 1. mgr.
68. gr. laga nr. 91/1991 verða varn-
araðilar að bera hallann af því að
neita að sýna myndina, enda verður
að telja að við þessar aðstæður vegi
hagsmunir þátttakendanna af frið-
helgi einkalífs þyngra en frelsi varn-
araðila til sýningar myndarinnar.“
Ásta Kristjánsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Ungfrú Íslands.is,
sagðist fagna úrskurðinum. Kepp-
endur hefðu ekki viljað koma fram í
myndinni og dómurinn hefði virt rétt-
indi þeirra.
Vegið að tjáningarfrelsi
og óháðri kvikmyndagerð
Hrönn Sveinsdóttir sagðist í sam-
tali við Morgunblaðið vera afar ósátt
við úrskurðinn. Með honum væri veg-
ið að öllum þeim sem vinna með hljóð
og mynd í landinu, rithöfundum og í
raun öllum listamönnum í landinu.
„Þetta er svipað því og ef einhver
hefði viljað banna bók um reynslu
keppenda í fegurðarsamkeppni fyrir
30 árum. Við lifum bara á nýjum tím-
um,“ sagði Hrönn. „Það er ekkert í
þessari mynd sem brýtur gegn frið-
helgi einkalífsins og með þessu er
gróflega vegið að tjáningarfrelsi og
óháðri kvikmyndagerð á Íslandi og
ég vænti þess að allir listamenn í
landinu standi með mér í þessari bar-
áttu.“
Aðspurð hvers vegna myndin hafi
ekki verið lögð fram sem sönnunar-
gagn segir hún að e.t.v. hafi það verið
mistök. Aðstandendur myndarinnar
hefðu metið það svo að í því hefði fal-
ist ritskoðun, að neyða þau til að sýna
myndina áður en hún var tilbúin til
sýninga. Við áfrýjun málsins verði
myndin lögð fram.
Lögbann á myndina
„Í skóm drekans“ ÞAÐ var líf í tuskunum á peysufata-degi Verslunarskóla Íslands semhaldinn var í gær. Þar stigu þjóð-
legar stúlkur dans við prúðbúna
pilta í miðborg Reykjavíkur, nánar
tiltekið á Ingólfstorgi, og hlutu
verðskuldaða athygli vegfaranda
fyrir. Í takt við klæðnaðinn voru
það þjóðlegir dansar á borð við
skottís sem voru í hávegum hafðir
og var pilsaþyturinn mikill sem því
fylgdi.
Morgunblaðið/Emilía
Pilsaþytur
á peysufatadegi
FYRRVERANDI flugrekstrarstjóri
Leiguflugs Ísleifs Ottesen var í gær
sviptur flugréttindum í þrjá mánuði
og sektaður um hálfa milljón króna í
Héraðsdómi Reykjavíkur. Sviptingin
frestast ákveði hann að áfrýja dómn-
um.
Maðurinn var sakfelldur fyrir að
hafa sem flugstjóri TF-GTX flutt 12
farþega frá Vestmannaeyjum til Sel-
foss um verslunarmannahelgina árið
2000, en vélin var aðeins búin sætum
og öryggisbeltum fyrir 10 farþega.
Síðar sama dag hrapaði flugvél frá
flugfélaginu í Skerjafjörð. Sex manns
fórust af völdum þess slyss.
Við aðalmeðferð málsins var trú-
verðugleiki vitna talsvert dreginn í
efa af verjanda flugrekstrarstjórans
sem sagði framburð þeirra m.a. mót-
ast af mikill fjölmiðlaumfjöllun um at-
burðinn. Í dómnum segir að það sem
fyrst og fremst virðist hafa gert um-
rædda flugferð minnisstæða vitnum
er að stúlka sat í fangi farþega og að
farþegi sat á gólfi vélarinnar þar sem
ekki hafi verið nægilega mörg sæti í
vélinni. Taldi dómurinn framburð
vitnanna um það atriði trúverðugan
og að hann verði á engan hátt rakinn
til mikillar fjölmiðlaumræðu. Óná-
kvæmni varðandi brottfarartíma vél-
arinnar, misræmi í sætaskipan eða
hvernig farþegar gengu inn í flugvél-
ina, rýrði ekki framburð vitnanna
enda væru þar um að ræða atriði sem
eðlilega geta skolast til miðað við að-
stæður og þann tíma sem liðinn væri
frá atburðinum. Því væri það hafið yf-
ir allan vafa að tólf farþegar hafi verið
í flugvélinni í umræddri flugferð.
Héraðsdómur segir að hefði eitt-
hvað út af brugðið í fluginu hefði
þetta skapað auljósa hættu fyrir far-
þega um borð. Sú háttsemi ákærða
teldist vítaverð í skilningi laga og
bæri því að svipta hann rétti til starfa
samkvæmt skírteini atvinnuflug-
manns.
Flugrekstrarstjóranum var auk
refsingarinnar gert að greiða allan
sakarkostnað, þ.m.t. 300.000 króna
málsvarnarlaun skipaðs verjanda
síns, Baldvins Björns Haraldssonar,
hrl. Sækjandi, f.h. lögreglustjórans í
Reykjavík var Hildur Briem. Dóminn
kváðu upp þeir Valtýr Sigurðsson
sem var dómsformaður og Benedikt
Bogason héraðsdómarar, ásamt Páli
Halldórssyni, fyrrv. flugstjóra.
Sekt og svipt-
ing flugrétt-
inda í 3 mánuði
VERULEG aukning hefur
verið á flettingum á Laxness-
vefnum síðustu daga, en sem
kunnugt er átti Halldór Lax-
ness aldarafmæli sl. þriðju-
dag.
Á Laxness-vefnum er að
finna margvíslegt efni um líf
og starf skáldsins. Fjallað er
um skáldverk hans, tilurð
verka hans, Nóbelsverðlaunin
og fleira auk þess sem birt
eru brot úr verkum hans. Á
vefnum er einnig að finna
hluta af því efni sem birtist í
sérstöku Laxness-blaði sem
fylgdi Morgunblaðinu sl. laug-
ardag. Á vefnum er jafnframt
hægt að skoða fjölmargar
ljósmyndir úr lífi Halldórs.
Laxness-vefurinn er hluti af
vefnum mbl.is. Til að skoða
vefinn þarf að smella á flipann
„Fólkið“ Undir hausnum
„Efni“ í vinstra dálki er síðan
tenging á vefinn.
Auknar
flettingar
á Laxness-
vefnum
Aðstandendur
bera hallann af
því að sýna dómn-
um ekki myndina