Morgunblaðið - 25.04.2002, Blaðsíða 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 2002 13
HIN kunna víkingaborg Hólmgarð-
ur, sem svo hét upp á íslensku til
forna, var vettvangur síðasta dags
heimsóknar forseta Íslands, Ólafs
Ragnars Grímssonar, til Rússlands í
gær. Þar flutti forsetinn m.a. erindi
í háskóla borgarinnar um sameig-
inlega arfleifð Rússa og norrænna
manna og við það tækifæri var
skrifað undir samning um samstarf
skólans og Háskólans á Akureyri.
Novgorod er í rúmlega tveggja
klukkustunda akstursleið frá Pét-
ursborg. Komið var til borgarinnar
um klukkan 11 í gærmorgun og þá
hitti forsetinn fyrst héraðsstjóra
svæðisins, borgarstjóra Novgorod
og fleiri valdamenn. Þaðan var svo
haldið í háskólann, þar sem Ólafur
Ragnar hélt erindi sitt fyrir nem-
endur og forráðamenn skólans. For-
setinn kom víða við í máli sínu og
minnti m.a. á að hér var Ólafur
Tryggvason, síðar konungur Nor-
egs, fóstraður í níu ár á meðan hann
var unglingur eftir að skatt-
heimtumenn Vladimirs konungs
frelsuðu hann úr haldi í Eistlandi.
Ólafur kom svo mjög við sögu þegar
Kristin trú var lögboðin á Íslandi ár-
ið 1000, sem kunnugt er.
Í háskólanum í Novgorod var
skrifað undir tvo samstarfssamn-
inga á milli skólans og Háskólans á
Akureyri. Sá fyrri var um nemenda-
og kennaraskipti og rannsókn-
arsamstarf milli skólanna tveggja,
sambærilegur og samningurinn og
Þorsteinn Gunnarsson, rektor á Ak-
ureyri, gerði við háskólann í Péturs-
borg daginn áður. Hinn fjallaði um
samvinnu háskólanna tveggja um
undirbúning annars Rannsókn-
arþings norðursins sem á að halda í
Novgorod í september. Innihald
hans er mest um undirbúning og
fjármögnun þingsins.
Þorsteinn tilkynnti eftir undir-
skrift samningsins að Háskólinn á
Akureyri býður einum nemenda frá
Novgorod-skólanum námstyrk til að
taka þátt í námskeiði um alþjóðleg
viðskipti sem haldið verður á Ak-
ureyri 10.–19. maí næstkomandi.
Þorsteinn er mjög ánægður með
ferðina til Rússlands: „Álit mitt er
að heimsóknin hafi skilað mjög
miklu. Hún hefur styrkt samband
Háskólans á Akureyri við tvo mjög
virta háskóla í Rússlandi og eins er
líka mjög mikilvægt að ganga frá
öllum formsatriðum varðandi und-
irbúning annars Rannsóknarþings
norðursins sem bæði mun vekja
mikla athygli í Rússlandi og örugg-
lega líka í öllum aðildarríkjum
Norðurskautsráðsins. Og þar með
mun það styrkja starfsemi Háskól-
ans á Akureyri ennfrekar en nú er,“
sagði Þorsteinn Gunnarsson rektor
við Morgunblaðið.
Forsetinn sat einnig fund með
undirbúningsnefnd fyrir Rannsókn-
arþing norðursins sem verður í
Novgorod í haust og loks var sögu-
og listasafn borgarinnar skoðað.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Ólafur Ragnar Grímsson og Dorritt Moussaieff skoða sögu- og listasafn
í borginni Novgorod í Rússlandi ásamt safnstjóranum.
Forsetinn
á slóðum víkinga
í Hólmgarði
Novgorod. Morgunblaðið.
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
dóm Héraðsdóms Reykjavíkur yfir
manni á þrítugsaldri sem ákærður
var fyrir kynferðisbrot gagnvart
tveimur stúlkum. Héraðsdómur
dæmdi manninn í tólf mánaða skil-
orðsbundið fangelsi en dómarar í
Hæstarétti komust að þeirri niður-
stöðu að ekki væri rétt að skilorðs-
binda refsinguna.
Maðurinn var fundinn sekur um
að hafa þuklað kynfæri sjö ára
stúlku utanklæða á meðan hann var
beðinn að gæta hennar stutta stund.
Þá hafði hann þrívegis kynmök við
tæplega fjórtán ára stúlku. Ekki
þótti sýnt að samskipti mannsins við
stúlkuna „hafi í raun verið að óvilja
hennar, þótt [maðurinn] hafi að
sönnu neytt yfirburða aldurs og
þroska og stúlkan verið bæði líkam-
lega veik og veikgeðja,“ segir í dómi
Hæstaréttar.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Hrafn Bragason, Árni Kol-
beinsson, Garðar Gíslason, Haraldur
Henrysson og Pétur Kr. Hafstein.
Skipaður verjandi ákærða var Örn
Clausen hrl. og sækjandi Sigríður
Jósefsdóttir saksóknari hjá ríkissak-
sóknara.
Árs fangelsi
fyrir kyn-
ferðisbrot
HÆSTIRÉTTUR sýknaði í gær
karlmann af ákæru ríkissaksókn-
ara fyrir kynferðisbrot gegn stúlku
fæddri 1985, en skýrsla sem tekin
var af henni í Barnahúsi þótti óljós
um ýmis atriði og auk þess voru
gerðar athugasemdir við rannsókn
málsins. Þá þótti Hæstarétti ákæra
ríkissaksóknara ónákvæm og ekki
svo glögg sem skyldi. Eins og rann-
sókn og sönnunarfærslu var háttað
var ekki talið, gegn eindreginni
neitun mannsins, að ákæruvaldinu
hefði tekist að færa fram nægilega
sönnun um sök hans, sem ekki yrði
vefengd með skynsamlegum rök-
um, og því var hann sýknaður.
Málið dæmdu hæstaréttardóm-
ararnir Guðrún Erlendsdóttir,
Haraldur Henrysson, Hrafn
Bragason, Markús Sigurbjörnsson
og Pétur Kr. Hafstein. Skipaður
verjandi ákærða var Kristinn
Bjarnason hrl. Skipaður réttar-
gæslumaður stúlkunnar var Björn
L. Bergsson hrl. Málið sótti Sigríð-
ur Jósefsdóttir saksóknari hjá rík-
issaksóknara.
Sýknaður af
ákæru fyrir
kynferðisbrot
HÆSTIRÉTTUR hnekkti í gær
fjögurra mánaða fangelsisdómi Hér-
aðsdóms Reykjavíkur yfir manni
sem ákærður var fyrir kynferðisbrot
gegn stúlku og sýknaði ákærða af
öllum kröfum ákæruvaldsins. Við
sönnunarmatið þótti ekki verða litið
framhjá því að stúlkan hefði átt við
margvísleg heilsufarsleg vandamál
að stríða, einkum frá því er hún varð
fyrir alvarlegum höfuðáverka í bíl-
slysi.
Annarra sönnunargagna naut ekki
við um sök ákærða en skýrslu stúlk-
unnar og þeirra sem hún hafði sagt
frá umræddu atviki.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Guðrún Erlendsdóttir, Garðar
Gíslason, Haraldur Henrysson,
Hrafn Bragason og Pétur Kr. Haf-
stein. Garðar Gíslason skilaði sérat-
kvæði í málinu og taldi að staðfesta
ætti héraðsdóm.
Skipaður verjandi ákærða var
Brynjar Níelsson hrl. og sækjandi
Ragnheiður Harðardóttir, saksókn-
ari hjá ríkissaksóknara.
4 mánaða
fangelsisdómi
vegna kynferð-
isbrots hnekkt
DAGUR umhverfisins er hald-
inn hátíðlegur í fjórða sinn í
dag, 25. apríl. Um er að ræða
fæðingardag Sveins Pálssonar,
fyrsta íslenska náttúrufræð-
ingsins.
Segir í fréttatilkynningu að
Sveinn hafi fyrstur manna
hvatt til aðgerða gegn skógar-
eyðingu á Íslandi og hann hafi
orðað þá hugsun sem nú kallast
sjálfbær þróun. Munu sveitar-
félög víða um land efna til við-
burða í tilefni af Degi umhverf-
isins en skipulagðar uppákom-
ur verða á Akureyri, í Dalvíkur-
byggð, Fjarðabyggð, Hafnar-
firði, Hveragerði, Mosfellsbæ,
Vatnsleysustrandarhreppi og í
Vestmannaeyjum.
Auk þessa verða viðburðir
skipulagðir næstu daga.
Dagur um-
hverfisins í
fjórða sinn
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
HÆSTIRÉTTUR þyngdi í gær refs-
ingu manns sem ákærður var fyrir
brot gegn 233. gr. almennra hegning-
arlaga fyrir að hafa með tilteknum
ummælum í viðtali í helgarblaði DV
opinberlega ráðist með háði, rógi og
smánun á hóp ónafngreindra manna
vegna þjóðernis, litarháttar og kyn-
þáttar þeirra.
Hæstiréttur dæmdi manninn til að
borga 100 þúsund krónur í sekt í rík-
issjóð en héraðsdómur dæmdi hann í
30 þúsund króna sekt í október sl.
Í dómi Hæstaréttar segir að
ákærði eigi rétt til skoðana sinna og
að láta þær í ljós samkvæmt 1. mgr.
og 2. mgr. 73. stjórnarskrárinnar,
eins og henni var breytt með 11. gr.
stjórnskipunarlaga nr. 97/1995, sbr.
einnig 10. gr. mannréttindasáttmála
Evrópu. Segir einnig að skorður yrðu
ekki settar við frelsi hans til skoðana
sinna um þjóðerni, litarhátt og kyn-
þætti manna og því aðeins samkvæmt
3. mgr. 73. greinar við frelsi hans til
að tjá þær opinberlega að nauðsyn
beri til í þágu allsherjarreglu eða ör-
yggis ríkisins, til verndar heilsu eða
siðgæði manna eða vegna réttinda
eða mannorðs annarra, enda sé það
gert með lögum og samrýmanlegt
lýðræðishefðum.
Andspænis tjáningarfrelsi ákærða
stæði réttur manna til þess að þurfa
ekki að þola árásir vegna þjóðernis
þeirra, litarháttar eða kynþáttar, sem
varinn væri af 233. gr. a almennra
hegningarlaga með síðari breyting-
um, sbr. 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrár-
innar. Yrði þannig að meta, eins og
héraðsdómari hafi gert, hvort gangi
framar, frelsi hans samkvæmt 2.
mgr., sbr. 3. mgr. 73. gr. stjórnar-
skrárinnar til að láta ummælin uppi í
opinberri umræðu eða réttur þeirra
sem fyrir atlögum hans verða, án þess
að hafa nokkuð til þess unnið.
Rakalausar alhæfingar
Hæstiréttur féllst á það með hér-
aðsdómi að ummæli ákærða í DV 17.
febrúar 2001 væru alhæfingar, sem
ekki væru studdar neinum rökum,
enda mundu vandfundin rök fyrir yf-
irburðum á grundvelli kynþáttar.
Enda þótt ekki yrði fullyrt að orðið
negri væri út af fyrir sig niðrandi í ís-
lensku máli yrði, þegar dagblaðsvið-
talið væri lesið í heild og ummæli
ákærða virt í því samhengi, að telja að
með þeim væri leitast við að upphefja
hvíta menn á kostnað manna af öðr-
um litarhætti með háði, rógi og smán-
un.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Hrafn Bragason, Garðar Gísla-
son, Haraldur Henrysson, Ingibjörg
Benedikstdóttir og Pétur Kr. Haf-
stein.
Skipaður verjandi ákærða var Örn
Clausen hrl. Málið sótti Bogi Nilsson
ríkissaksóknari.
Refsing þyngd í Hæsta-
rétti fyrir þjóðernisróg
HLUTTFALL tveggja ára barna
sem voru í leikskólum hækkaði úr
54% í 73% á einu ári milli desem-
bermánaðar 2000 og 2001, að því er
fram kemur í upplýsingum frá skóla-
máladeild Hagstofu Íslands.
Fram kemur að í desember síðast-
liðnum sóttu 15.578 börn leikskóla og
hafði þeim fjölgað um rúmlega 1.000
börn frá desember 2000. „Fjölgunina
má meðal annars skýra með fjölgun
og stækkun leikskóla. Einnig var
viðmiðun um leyfilegan barnafjölda
breytt og því hægt að fjölga börnum
í starfandi leikskólum. Fjölgunin er
hlutfallslega mest meðal tveggja ára
barna. Í desember 2000 voru 54%
tveggja ára barna í leikskólum en
73% í desember 2001. Á Vestfjörð-
um, Austurlandi og Suðurnesjum
sækja yfir 80% tveggja ára barna
leikskóla. Í aldurshópunum 3–5 ára
er skólasókn í leikskóla 91–93%,“
segir meðal annars.
Þá kemur fram að dagleg viðvera
barna í leikskólum lengist ár frá ári.
Þannig dvöldust 24% 3–5 ára barna á
leikskólum lengur en sjö stundir árið
1994 en 63% árið 2001 og einungis
15% þeirra voru á leikskóla fjórar
stundir í desember síðastliðnum.
5% með annað móðurmál
en íslensku
Einnig kemur fram að 5% leik-
skólabarna hafa annað móðurmál en
íslensku. Langflest eða 146 hafa
ensku að móðurmáli, en næstflest
hafa pólsku að móðurmáli eða 62.
Brottfall starfsmanna leikskóla
frá desember 2000 til sama tíma árið
2001 var 26,9%, sem er nokkru
minna en árið áður (29,4%), að því er
fram kemur hjá Hagstofunni.
Alls létu 94 leikskólakennarar af
störfum (10,0%) en brottfall þeirra
árið áður var 12,4%. Á árinu hættu
48 starfsmenn með aðra uppeldis-
menntun (29,6%) og 701 ófaglærður
starfsmaður við uppeldi og menntun
barna (32,1%).
Brottfallið er minnst meðal leik-
skólastjóra og aðstoðarleikskóla-
stjóra en 7,9% þeirra létu af störfum
á árinu. Það skal tekið fram að hér er
um tvær punktmælingar að ræða.
Því koma starfsmenn sem hófu störf
árið 2001 og hættu störfum fyrstu
ellefu mánuði ársins ekki fram í töl-
unum.
73% tveggja ára barna
á leikskóla í desember