Morgunblaðið - 25.04.2002, Blaðsíða 53

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 2002 53
KRINGLUNNI • sími 568 4900
LAUGAVEGI 32 • sími 552 3636
... og það er komiðsumar !
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
RU
N
17
60
1
04
/2
00
2
ÞEGAR ákveðið var
á haustdögum 2001 að
setja Perluna á sölu
var það rifjað upp, að
skattgreiðendur hefðu
verið látnir greiða 2,5
milljarða króna fyrir
þetta mannvirki í
valdatíð sjálfstæðis-
manna. Þar að auki
hafi rekstur og af-
skriftir á 10 árum
numið 1 milljarði
króna. Heildarpakkinn
hefur því kostað 3,5
milljarða króna.
Sjálfstæðimenn
brugðust illa við þess-
um tíðindum og héldu
því fram, að salan væri sviðsett til
að draga athyglina frá málefnum
Línu.Nets.
Út af fyrir sig er ekkert að því að
bera Línu.Net saman við Perluna.
Annars vegar er Orkuveita Reykja-
víkur að verja fjármunum til að
byggja upp nýja veitu og leggur
fram 985 milljónir króna í því skyni.
Hins vegar voru lagðir 2,5 millj-
arðar króna í veitingahús, sem er
óskyld starfsemi.
Ljósleiðarakerfi Línu.Nets er
þegar farið að skila verulegum
tekjum, en að óbreyttu verður
áframhaldandi tap á Perlunni, því
að hún er afar óhagkvæm rekstr-
areining. En til að allrar sanngirni
ségætt má þó ekki gleyma því, að
Perlan hefur aðdráttarafl fyrir
ferðamenn og skilar því óbeinum
hagnaði.
Nokkrum fasteignasölum var fal-
ið að leita eftir kaupendum að Perl-
unni. Nokkrir aðilar,
innlendir og erlendir,
hafa gefið sig fram og
sýnt áhuga. Þar hafi
komið fram margar
áhugaverðar hug-
myndir sem geta
breytt Perlunni úr ill-
seljanlegri fasteign í
arðbæra rekstrarein-
ingu sem aðilar í
ferðaþjónustu yrðu
fúsir til að reka á eigin
kostnað og almennir
fjárfestar að fjár-
magna. Eru þær hug-
myndir í vinnslu og sjá
væntanlega dagsins
ljós síðar á þessu ári. Er óhætt að
segja, að þar séu á ferðinni hug-
myndir, sem geta breytt rekstr-
arumhverfi Perlunnar til hins
betra.
Hvað er að frétta
af sölu Perlunnar?
Alfreð
Þorsteinsson
Perlan
Margar áhugaverðar
hugmyndir, segir Alfreð
Þorsteinsson, hafa kom-
ið fram, sem geta breytt
Perlunni úr illseljan-
legri fasteign í arðbæra
rekstrareiningu.
Höfundur er borgarfulltrúi og
stjórnarformaður Orkuveitu Reykja-
víkur og Línu.Nets.
FILIPPUS Make-
dóníukonungur, faðir
Alexanders mikla, er
mesti mannþekkjari
sögunnar og sagði
engan borgarmúr svo
háan að asni klyfjaður
gulli kæmist ekki yfir.
Í Þýskalandi var talað
um gangverð þing-
manna. Fyrirtækið
Enron styrkti stjórn-
málaflokka og meiri-
hluta þingmanna með
framlögum. Þróaðar
lýðræðisþjóðir hafa
reynt að sporna við
þessum mannlega
breyskleika sem Filippus orðaði
fyrir 2350 árum. Víða þurfa stjórn-
málamenn að gefa upp hagsmuna-
og eignatengsl og eru vanhæfir við
afgreiðslu mála sem varðar aðila
sem þeim eru tengdir. Slíkt er mik-
ilvægt eftirlitskerfi lýðræðisins.
Ekkert slíkt eftirlitskerfi er hér og
ekkert með fjármálum stjórnmála-
flokka. Enginn veit hver styrkir
hvern eða hvað mikið. Þó liggur
fyrir að fyrirtæki skrásett í Delaw-
are með dótturfélag hér á landi hef-
ur lagt fjármuni í flokksjóði allra
stjórnmálaflokka nema Frjálslynda
flokksins. Ekki liggur fyrir hvaða
fjármunir hafa runnið til einstakra
ráðherra eða þingmanna frá De-
code.
Vegið í sama knérunn
Hér á landi var talið lítilmannlegt
að vega í sama knérunn. Decode
ætlar nú að vega í þriðja sinn í sama
knérunn. Hagsmunir þjóðarinnar
lúta í lægra haldi fyrir hagsmunum
fyrirtækisins. Í fyrsta lagi var það
þegar fjögur íslensk fjármálafyrir-
tæki árið 1999 keyptu hlut stofn-
fjárfesta Decode á 16 dollara hlut á
sama tíma og verð sambærilegra
fyrirtækja, sem voru skráð á Nasd-
aq-markaði, var á bilinu 3-5 doll-
arar. Af hverju voru fjármálafyr-
irtækin fjögur látin gera þennan
vafasama „business“. Þegar fjár-
málafyrirtækin losuðu sig við hluti
sína með samstilltum aðgerðum
trylltu þau verðið á hlutum í
óskráðu fyrirtæki upp í 65 dollara
fyrir hinn almenna Jón og Gunnu
sem voru plötuð til að kaupa á því
gengi.
Í öðru lagi voru samþykkt lög um
miðlægan gagnagrunn sem upp-
fyllti ekki ákvæði um persónuvernd
og dró úr áliti þjóðarinnar út á við.
Dótturfélagið fékk einkaleyfi til 12
ára til að koma á laggirnar og reka
þennan gagnagrunn nánast ókeypis
en verðmæti leyfisins hefur verið
reiknað á tugi milljarða.
Í þriðja lagi á nú að veita rík-
isábyrgð upp á 20 milljarða.
Í fyrsta skipti á líftíma fyrirtæk-
isins er þjóðinni ekki
sama Í skoðanakönn-
un lýsa 75% þjóðarinn-
ar sig andvíga veitingu
ríkisábyrgðar fyrir
Decode. Þingmaður
Sjálfstæðisflokksins
frá Vestfjörðum sagði
það ekki skipta máli.
Var einhver að tala um
lýðræðishalla? Þing-
maðurinn sagði að nú
væru svo sérstakir
tímar og sérstök tæki-
færi. Hvaða sérstöku
tímar og hvaða sér-
stöku tækifæri? Tím-
arnir eru ekkert sér-
stakir hvað Decode varðar og
tækifærin ekkert sérstök. Skv.
hugmyndafræði þingmannsins ætti
hinn frjálsi markaður að sjá sér hag
í að fjárfesta ef tímarnir og tæki-
færin væru fyrir hendi en markað-
urinn sér ekki tækifærin. Miðað við
viðbrögð markaðarins og þjóðar-
innar hvernig stendur þá á því að
meirihluti þingmanna skuli vera
hlynntur því að íslenskir skattborg-
arar taki á sig 20 milljarða ábyrgð
fyrir Decode?
Frumvarp
fjármálaráðherra
Í frv. fjármálaráðherra er rök-
stuðningur fyrir veitingu ríkis-
ábyrgðar afar rýr. Talað er um að
250-300 ný störf geti skapast hér.
Ekki er gerð grein fyrir hvernig.
Hvergi er minnst á hvernig fyrir-
tækið í Delaware ætlar að flytja
starfsemi MediChem frá Illinois í
Bandaríkjunum til Íslands. Hvergi
er minnst á hvernig á að snúa við
taprekstri MediCehm og gera það
arðbært. Meðan Decode segir ekki
með hvaða hætti það hyggst færa
starfsemina frá Bandaríkjunum til
Íslands og hvernig á að snúa við
taprekstri þá eru engin rök fyrir að
störf skapist til frambúðar vegna
kaupa Decode á fyrirtæki í þrotum
en kaupverðið var að hluthafar í
MediChem fengu hlutabréf í De-
code í staðinn fyrir sín hlutabréf.
Er líklegt að tapfyrirtækið frá
Delaware, sem hefur tapað 16 millj-
örðum króna frá því að það hóf
starfsemi árið 1996, sé líklegt til að
snúa við taprekstri MediChem. Á
sama tíma og verið er að reyna að fá
íslensku þjóðina til að gangast í
ábyrgð fyrir ævintýrinu er starfs-
mönnum MediChem í Bandaríkjun-
um fjölgað.
Hver græðir
og hver tapar?
Hvaða hagnaðarvon hefur ís-
lenska þjóðin af því að taka á sig 20
milljarða ábyrgð fyrir fyrirtækið í
Delaware? Ef fyrirtækið græðir þá
græða eigendur þess en ef það tap-
ar þá tapar íslenska þjóðin. Ætlar
Kári Stefánsson, helsti sporgöngu-
maður fyrirtækisins frá Delaware,
að hætta öllum eignum sínum
vegna þessa? Er Kári Stefánsson
tilbúinn til að leggja allar eigur sín-
ar að veði þannig að þær greiðist til
íslensku þjóðarinnar ef ábyrgðin
fellur á þjóðina? Eða segir hann
þegar þar að kemur það sama og
hann sagði við hluthafana, sem
eyddu stórum hluta af sparifé sínu í
kaup á hlutabréfum í Decode, að
það hafi verið vitað að þetta væri
áhættusamur atvinnuvegur?
Að henda góðum
peningum á eftir vondum
Góðir peningar eru peningar sem
maður á en vondir eru þeir sem eru
tapaðir. Þegar 20 milljarðarnir
verða uppétnir hvað á þá að gera?
Það sama og gert var í fiskeldinu og
ullariðnaðinum; að freista þess að
rétta hallann af með nýjum og meiri
peningum? Leiki þeir sér áfram að
fjöreggi þjóðarinnar sem því ráða
nú, þegar þar að kemur munu þeir
vafalaust leggja það til annars yrðu
valdasætin fallvölt. Góðum pening-
um yrði því hent á eftir vondum.
Þjóð í hafti
Sendinefnd fer frá íslensku þjóð-
inni á fund til Brussel til að sann-
færa þá sem þar hafa eftirlit um að í
lagi sé að veita þessa ríkisábyrgð.
Talsmennirnir ráðuneytisstjóri
fjármálaráðuneytisins og starfs-
menn ábyrgðarbeiðandans. Og
ráðuneytisstjórinn. Hann var lög-
fræðilegur ráðunautur fyrirtækis-
ins áður en hann hóf störf hjá rík-
inu.
Verði ríkisábyrgðin veitt er þjóð-
in komin í alvarlegt efnahagslegt
haft. Nú þegar hafa Íslendingar
fjárfest í Decode Genetics fyrir um
20 milljarða króna. Ef fyrirtækið
gengur ekki verður það mikið tap
fyrir íslenskt samfélag. Verði 20
milljarðar veittir til viðbótar er það
hættuleg aðgerð. Alþingismenn
sem greiða frumvarpi fjármálaráð-
herra atkvæði sitt gerast sekir um
atlögu að efnahagslegum hagsmun-
um og sjálfstæði íslensku þjóðar-
innar.
Asni klyfjaður gulli
Jón Magnússon
Ríkisábyrgð
Verði ríkisábyrgðin
veitt, segir Jón
Magnússon, er þjóðin
komin í alvarlegt
efnahagslegt haft.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.