Morgunblaðið - 06.06.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FREYJA Sigurðardóttir og Guðni
Freyr Sigurðsson, sem bæði hafa
verið sett í tveggja ára keppnisbann
í hreysti (fitness) eftir að nið-
urstöður lyfjaprófa sem tekin voru
á Íslandsmeistaramótinu í fitness
um páskana reyndust jákvæðar,
segjast ekki hafa vitað að þau væru
að taka inn ólögleg efni. Þau hafi
bæði keypt töflur á svörtum mark-
aði af líkamsræktarfólki. Freyja
segist hafa staðið í þeirri trú að hún
væri að taka inn skjaldkirtilslyf sem
ekki ætti að greinast í lyfjaprófi og
segist Guðni Freyr ekki hafa vitað
að hann væri að taka inn stera.
Hann hafi beðið um eitthvað til að
auka brennsluna og hann hafi ekki
vitað að leitað yrði eftir efedríni.
Freyja, þrefaldur Íslandsmeistari
í fitness, lenti í fyrsta sæti á mótinu
í kvennaflokki og hefur þurft að af-
sala sér titlinum auk keppnisbanns-
ins. Í sýni hennar greindist efnið
stanozolol sem er steraefni. Guðni
Freyr hafnaði í öðru sæti í karla-
flokki, en í sýni hans fannst örvandi
efnið efedrín, sterarnir nandrolon
og stanzolon auk þess sem hann
reyndist vera með of hátt hlutfall
testosterons. Hann hefur einnig
verið sviptur titlinum. Kristján
Samúelsson, sem varð í fyrsta sæti í
karlaflokki og féll einnig á lyfja-
prófi, vildi ekki ræða við Morg-
unblaðið. Í sýni hans fannst efedrín
og hefur hann verið settur í þriggja
mánaða keppnisbann auk þess sem
hann var sviptur Íslandsmeist-
aratitlinum.
Freyja segir að vaxtarrækt-
arfólk, sem selur lyf á svörtum
markaði, hafi bent henni á að taka
skjaldkirtilstöflur sem gætu aukið
brennsluna, þau hafi sagt að það
gæti ekki komið fram á lyfjaprófi.
„Þau redduðu þessu fyrir mig og ég
taldi mig vera að taka inn þetta lyf
sem þau sögðu mér frá. Efnið í lyf-
inu er til í líkamanum og átti að
örva brennsluna hjá mér. Ég vissi
fullkomlega að fyrstu þrjú sætin
færu í lyfjapróf, ég hef farið í lyfja-
próf áður og hef unnið öll þau mót
sem ég hef keppt í á Íslandi þannig
að ég stefndi á toppinn allan tím-
ann. Ég hefði aldrei, fimm vikum
fyrir mót, tekið inn steralyf sem
getur verið í líkamanum í allt að eitt
ár,“ segir Freyja. Aðspurð segist
hún þó hafa verið tilbúin til að taka
inn skjaldkirtilslyf því hún hafi
kynnt sér það og vissi að hún ætti
ekki að geta fallið á því á lyfjaprófi.
Hún segir að efnið sé ekki á bann-
lista ÍSÍ. Hún telur að hún hafi feng-
ið rangar töflur hjá fólkinu sem
seldi henni þær.
„Maður getur fengið þetta efni
uppáskrifað hjá lækni, en ég er ekk-
ert veik í skjaldkirtlinum og hefði
því ekki getað fengið það þar. Ég
hefði átt að fara með þetta til lyfja-
fræðings og láta hann greina það.
Maður er alltaf rosalega vitur eftir
á. Ég var búin að fara vel yfir þetta,
þetta er reynt fólk og ég treysti því,
það er málið. Þetta fólk er búið að
vera lengi í þessum bransa og ég
taldi það vera að gera rétt.“
Freyja segir að hún hafi byrjað
að taka töflurnar fjórum og hálfri
viku fyrir mótið og hún hafi hætt
því tveimur vikum fyrir mót, þá hafi
hún ekki þorað það lengur. Aðspurð
segist hún ekki búin að gera upp við
sig hvað hún geri nú, en hún hefur
verið sett í tveggja ára keppn-
isbann. „Það er ekki alveg ljóst
hvað ég geri, en ég er ekki búin að
gefast upp,“ segir hún.
Algengt að fólk kaupi ólöglegar
töflur á svörtum markaði
Hún segir mjög marga sem
stunda líkamsrækt kaupa ólöglegar
töflur á svörtum markaði, hún viti
um mörg dæmi. „Ég er einkaþjálf-
ari og margir spyrja mann út í
Ripped Fuel eða eitthvað með
efedríni í. Maður mælir ekki með
svona töflum því þær geta verið
vanabindandi, haft fráhvarfs-
einkenni og maður veit ekkert hvað
þetta getur haft í för með sér.“
Guðni Freyr Sigurðsson, sem
einnig var settur í tveggja ára
keppnisbann, hefur sömu sögu að
segja og Freyja. Hann hafi beðið
fólk sem selur ólögleg efni á svört-
um markaði að útvega sér eitthvað
brennsluaukandi. „Það átti ekki að
vera vefaukandi, hefði ég vitað það
hefði ég aldrei gert þetta, ég vissi
að það yrði lyfjaprófað og vissi ekki
að það væru sterar í þessu,“ segir
hann.
Spurðir þú að því?
„Ég bara bjóst við því að þetta
væri ekki svoleiðis. Ég bað ekki um
neitt svoleiðis.“
Hvað baðstu um?
„Bara eitthvað til að auka
brennsluna.“
Þú hefur ekki spurt hvort það
væru ólögleg efni í því sem myndu
koma fram á lyfjaprófi?
„Jú, það átti ekki að vera. Þetta
átti að vera leyfilegt annars staðar
en hér.“
Guðni segir að hann hafi ekki vit-
að að það yrði leitað að efedríni,
hann hafi ekki gert sér grein fyrir
því að það væri ólöglegt. Hann segir
að hann hafi grunað að í brennslu-
töflunum væri að finna efedrín,
koffín eða eitthvað slíkt. Guðni
Freyr vill ekki segja hverjir seldu
honum töflurnar, segist hafa tekið
þær inn í um mánaðartíma fyrir
keppnina, hann hafi ekki vitað að
afleiðingarnar yrðu þessar, þá hefði
hann aldrei gert þetta.
Vissu ekki að efnið
innihéldi stera
SIGURÐUR Magnússon, formaður
Lyfjaráðs Íþrótta- og ólympíuráðs
Íslands, segir að stór hluti fæðubót-
arefna sem eru ólögleg hér á landi en
flutt hingað inn ólöglega og seld, inni-
haldi efni sem eru á bannlista Alþjóð-
legu Ólympíunefndarinnar, án þess
að það komi fram í innihaldslýsing-
unni eða umbúðunum. Í fyrra haust
hafi nefndin sent út viðvörun þar sem
íþróttamönnum var ráðlagt að nota
ekki fæðubótarefni þar sem ómögu-
legt væri að vita hvað væri að finna í
þeim. Hann segir að margir íþrótta-
menn hafi brennt sig á því að hafa
tekið inn fæðubótarefni sem þeir hafi
talið saklaust, en síðan hafi komið í
ljós á lyfjaprófi að það hafi innihaldið
ólögleg efni.
Þrír af sex verðlaunahöfum á Ís-
landsmeistaramótinu IFBB í hreysti
(fitness) féllu á lyfjaprófi og hafa þeir
verið sviptir verðlaunatitlum sínum
og settir í keppnisbann. Hjá Freyju
Sigurðardóttur, sem var í fyrsta sæti,
greindist niðurbrotsefni af stanozolol
og sömuleiðis hjá Guðna Frey Sig-
urðssyni, sem var í öðru sæti. Í sýni
hans fannst einnig nandrolon og
efedrín auk þess sem hann reyndist
hafa of hátt hlutfall testosterons. Þau
voru bæði sett í tveggja ára keppn-
isbann. Kristján Samúelsson, sem
varð Íslandsmeistari í karlaflokki,
var settur í þriggja mánaða bann en í
hans sýni greindist efedrín.
Ótímabær dauðsföll
rakin til steranotkunar
Sigurður segir stanozolol og
nandrolon vera tilbúna stera sem eru
líkamanum ekki eðlilegir. Hann segir
þá tiltölulega algenga í misnotkunar-
tilfellum í íþróttum. Mikið hafi borið á
nandrolon síðustu misseri, frægir
íþróttamenn hafi fallið á lyfjaprófi
vegna þess eða annarra ólöglegra
efna sem mynda sama niðurbrots-
efni. Hann segir að sum þeirra sé að
finna í fæðubótarefni sem selt er er-
lendis, en vitað er að hægt er að
kaupa ólögleg fæðubótarefni hér á
svörtum markaði.
Sterar hafa vefaukandi áhrif á lík-
amann, hafa áhrif á vöðvauppbygg-
ingu þannig að menn eru fljótari að
ná krafti og vöðvastyrk. Sigurður
segir mjög óhollt að taka stera. „Ster-
ar hafa óheppileg áhrif á blóðfituna,
því miður eru alltof mörg dæmi um
að íþróttamenn hafi dáið tiltölulega
ungir, fengið kransæðastíflu og
hjartaáfall vegna þess að þeir hafa
verið að fikta við eitthvað svona,“
segir hann. Einnig sé hætta á heila-
blóðfalli.
Testosteron er hormón sem líkam-
inn framleiðir sjálfur, en hlutfall test-
osterons er meðal þess sem er skoðað
í lyfjaprófi. Hlutfallið er mishátt í
mönnum og reynist það í hærri kant-
inum er fylgst reglulega með mönn-
um til að sjá hvort það sé þeim eðli-
legt að hafa hátt hlutfall hormónsins.
„Ef hlutfallið er of hátt er það sterk
vísbending um að menn hafi tekið inn
testosteron. Hlutfallið er yfirleitt í
kringum 2, en ef það fer yfir 6 er það
rannsakað. Fari það yfir 10 eru nán-
ast engar líkur á að það geti verið líf-
fræðilegur breytileiki.“ Hann segir
hlutfall Guðna Freys hafa verið u.þ.b.
tvöföld sú tala þannig að jafnvel án
þess að gera greiningu sé nánast
hægt að útiloka að um líffræðilegan
breytileika sé að ræða. Hann segir að
hormónið flýti fyrir skallamyndun
auk þess sem það hafi áhrif á blóðfitu
eins og allir sterar.
Hann segir örvandi efnið efedrín
vera mjög vel þekkt sem efni sem er
notað til að bæta árangur í íþróttum.
Hann segir það algengt í fæðubótar-
efnum, eins og Ripped Fuel, sem hafa
verið seld á svörtum markaði hér-
lendis. Talsvert hafi borið á því í
boltaíþróttum, ekki síst körfubolta.
Hann segir að í Bandaríkjunum megi
selja fæðubótarefni sem inniheldur
efedrín og stera. Sigurður segir að-
gang íslenskra íþróttamanna að slíku
of greiðan, annar hver maður viti
hvar hann geti fengið slík efni.
Efedrín hefur örvandi áhrif á lík-
amann, er skylt amfetamíni, er ekki
eins kröftugt, en getur verið hættu-
legt sé það notað í miklu magni.
Margir sem hafi notað það hafi fundið
fyrir hröðum hjartslætti, svitakófi og
vanlíðan. Hann segir að í nágranna-
löndunum sé hlutfall lyfjaprófa sem
reynast jákvæð gjarnan í kringum
1% og segir hann að það eigi einnig
við hér. Erfitt sé að segja til um þró-
unina þar sem færri lyfjapróf séu
framkvæmd hér árlega en í stærri
löndum. Í fyrra hafi tveir körfubolta-
menn verið dæmdir í keppnisbann
fyrir efedrínneyslu, í ár hafi enn ekk-
ert tilfelli lyfjamisnotkunar komið
upp, en hreysti er ekki keppnisgrein
innan ÍSÍ.
Síðustu fjögur ár hafa allir verð-
launahafar á Íslandsmeistaramótum
verið lyfjaprófaðir. IFBB er óform-
legur aðili að Alþjóða Ólympíusam-
bandinu og starfar því eftir reglum
þess varðandi lyfjaeftirlit, eftir því
sem fram kemur í fréttatilkynningu
sem IFBB fitness á Íslandi sendi frá
sér þegar niðurstöður úr lyfjaprófun-
um lágu fyrir.
Sigurður segir ÍSÍ framkvæma
lyfjapróf fyrirvaralaust, bæði á æf-
ingum og í keppnum. Á vef ÍSÍ,
www.isisport.is, er að finna lista yfir
þau lyf sem seld eru Íslandi sem eru á
bannlista og eru þau fjölmörg. Fimm
efnaflokkar eru bannaðir; örvandi lyf,
deyfi- og verkjalyf, vefaukandi efni
(sterar), þvagræsilyf og loks peptíð-
hormón, hermiefni og eftirhermur.
Mismunandi sé eftir íþróttagrein-
um hvaða lyf íþróttamenn freistist til
að nota til að bæta færni sína. Fólk í
kraftagreinum taki stera til að
byggja upp vöðva, örvandi efni séu
meira áberandi í greinum þar sem
snerpa og úthald skipta máli. Í
íþróttagreinum eins og maraþon-
hlaupi og skíðagöngu þar sem þarf
mikið úthald geti menn verið komnir
út í efni sem hækka innihald rauðra
blóðkorna í blóði. Rauðu blóðkornin
flytja súrefni til vöðvanna og því
meira sem er af rauðum blóðkornum í
blóðinu því meira súrefni nær blóðið
að flytja til vöðvanna. Skíðagöngu-
menn á Ólympíuleikunum í Salt Lake
City voru t.d. staðnir að því að taka
hormón sem hafa þessi áhrif. Sigurð-
ur segir að fólk í skotfimi, bogfimi og
golfi geti freistast til að taka beta-
blokkara, sem hægja á hjartslætti, til
að verða handstyrkara.
Sigurður segir tvær ástæður fyrir
því að þvagræsilyf séu bönnuð. Með
þeim geti maður sem hefur tekið inn
einhver önnur lyf drukkið mikinn
vökva, tekið þvagræsilyf og flýtt því
að niðurbrotsefni ólöglega efnisins
hreinsist úr líkamanum. Þá geti
menn þurrkað upp líkamann til að
léttast í íþróttagreinum þar sem
þyngdarflokkar skipta máli til að fá
léttari andstæðinga.
Vilja vernda heilsu
íþróttamanna
Sigurður segir tvær ástæður fyrir
því að Alþjóðlega Ólympíunefndin
bannar ákveðin lyf. „Í fyrsta lagi er
ástæðan siðferðileg, að einn hafi ekki
ávinning umfram annan. Hin ástæð-
an er að vernda heilsu íþróttamanns-
ins, efnin hafa mörg miklar auka-
verkanir og geta leitt til heilsutjóns
og jafnvel dauða. Það er óæskilegt að
taka lyf við einhverjum sjúkdómum
þurfi maður þess ekki.
Með því að banna verkja- og deyfi-
lyf er dregið úr hættunni á að menn
keppi meiddir, íþróttamanni forðað
frá því að níðast á líkama sínum þeg-
ar hann er meiddur og þyrfti að fá
hvíld,“ segir Sigurður.
Efni sem eru líkamanum eðlileg en
hafa áhrif á færni íþróttamanna eru
einnig bönnuð. T.d. vaxtarhormón,
insúlín og efni sem örvar myndun
rauðra blóðkorna. Sigurður segir að
oft sé erfitt að greina hvort þessi efni
hafi komið á ólöglegan hátt inn í lík-
amann, þessar rannsóknir séu bæði
tímafrekar, dýrar og erfiðar.
Spurður um aðferðir eins og að
taka skjaldkirtilslyf, eins og Freyja
ætlaði að gera til að byggja sig upp,
segir Sigurður að slík lyf eigi enginn
að nota nema í samráði við lækni.
Maður fái lyf hjá læknum en ekki vin-
um sínum eða kunningjum eigi mað-
ur við vandamál í skjaldkirtli að
stríða.
Þetta sé röng aðferð til að byggja
sig upp og aldrei verði hægt að sam-
þykkja slíkar skyndilausnir.
Sigurður Magnússon, formaður Lyfjaráðs ÍSÍ, segir ólögleg efni geta verið stórhættuleg
Ómögulegt að
vita hvað
fæðubótarefni
innihalda
Morgunblaðið/Golli
Aðgangur íslenskra íþróttamanna að ólög-
legum efnum sem ætlað er að bæta færni
þeirra er áhyggjuefni að mati formanns
Lyfjaráðs ÍSÍ. Notkun slíkra efna getur
verið stórhættuleg og virðist sem íslenskir
íþróttamenn viti í ákveðnum tilfellum ekki
hvað þau efni sem þeir taka innihalda. Um
1% lyfjaprófa sem framkvæmd eru hér á
landi er jákvætt.