Morgunblaðið - 06.06.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
meistar inn. is
GULL ER GJÖFIN
STJÓRN Ísraels bíður nú eftir því að
Bandaríkjastjórn veiti „þegjandi
samþykki“ fyrir því að Ísraelar komi
Yasser Arafat, leiðtoga Palestínu-
manna, frá völdum, að sögn hátt setts
embættismanns í Ísrael eftir mann-
skætt sprengjutilræði Palestínu-
manns í norðurhluta landsins í gær.
Embættismaðurinn, sem vildi ekki
láta nafns síns getið, sagði að Ariel
Sharon, forsætisráðherra Ísraels,
hygðist færa George W. Bush Banda-
ríkjaforseta þessi skilaboð á fundi
þeirra í Washington á mánudaginn
kemur.
Bandarísk stjórnvöld hafa verið
andvíg því að Arafat verði steypt
vegna óvissunnar um hver tæki við af
honum sem leiðtogi Palestínumanna
en ísraelski embættismaðurinn sagði
að stjórnin í Washington væri nú „á
báðum áttum“ í málinu.
„Ég get sagt ykkur að svo fram-
arlega sem Arafat er við völd næst
enginn árangur,“ sagði embættis-
maðurinn. „Þetta er það sem hann
vill, hann lítur svo á að hann standi sig
bærilega – hryðjuverk eru framin og
samt koma allir til hans, erlendir leið-
togar heimsækja hann, hann virðist
ekki finna neina hvöt hjá sér til að
bæta ráð sitt.“
Embættismaðurinn bætti við að
Arafat hefði látið hjá líða að leysa upp
öfgahreyfingar Palestínumanna sem
gert hafa fimm blóðugar sprengju-
árásir á einum mánuði, að tilræðinu í
gær meðtöldu. „Við teljum að Arafat
sé ánægður með þetta vegna þess að
hann kemst bókstaflega upp með
morð.“
Ágreiningur innan
Bandaríkjastjórnar
„Sharon ætlar að segja Bush að
Arafat þurfi að víkja, annars verði
engar breytingar,“ bætti embættis-
maðurinn við. „Bandaríkjamenn eru á
báðum áttum, margir í bandarísku
stjórninni eru sammála okkur nú þeg-
ar.“
Embættismaðurinn sagði að
bandaríska stjórnin væri klofin í mál-
inu. Donald Rumsfeld varnarmála-
ráðherra og Dick Cheney varaforseti
tækju undir sjónarmið Ísraela en Col-
in Powell utanríkisráðherra tæki
sveigjanlegri afstöðu til Arafats. „Ísr-
aelsstjórn bíður eftir einhvers konar
þegjandi samþykki, grænu ljósi. Ara-
fat þarf að víkja,“ sagði embættis-
maðurinn án þess að útskýra áform
Ísraelsstjórnar frekar.
Hann sagði að ráðamenn í araba-
ríkjunum myndu fagna því að lokum
ef Arafat yrði komið frá völdum. „Þeir
hræðast Arafat vegna þess að hann
æsir upp almenning í arabaríkjunum.
Fyrst verður mikill gauragangur en
síðan næst skjótur árangur.“
Sharon hefur rætt fimm sinnum við
Bush í Washington og reynt að sann-
færa hann um að nauðsynlegt sé að
koma Arafat frá völdum en banda-
ríski forsetinn hefur verið andvígur
því til þessa.
Tilræðið Sharon
til framdráttar
Stjórnmálaskýrendur sögðu að
sprengjutilræðið í gær væri vatn á
myllu Sharons og stuðningsmanna
hans en veikti stöðu Arafats. „Þetta
færir Sharon mjög mikilvæga rök-
semd fyrir fundinn með Bush,“ sagði
ísraelski stjórnmálaskýrandinn Dav-
id Kimche. Hann bætti við að tilræðið
hefði aukið mjög líkurnar á því að Ísr-
aelsstjórn ræki Arafat í útlegð, en
bætti við að fyrst þyrftu Sharon og
hægrimennirnir í stjórninni að sigr-
ast á andstöðunni innan Bandaríkja-
stjórnar og Verkamannaflokksins í
Ísrael, sem á aðild að stjórn Sharons.
Spáir nýrri hrinu áhlaupa
„Frá sjónarhóli Palestínumanna er
þetta það versta sem gat gerst nú
þegar Bandaríkjamenn og þjóðir
heims eru að móta nýja stefnu í mál-
efnum Mið-Austurlanda,“ sagði
Kimche.
Palestínski stjórnmálaskýrandinn
Ali al-Jerbawi sagði að róttækar
hreyfingar Palestínumanna væru
staðráðnar í að koma í veg fyrir að
pólitísk lausn fyndist á deilum Ísraela
og Palestínumanna. „Þetta fólk hefur
það að markmiði að spilla fyrir póli-
tískum friðarumleitunum. Því er
sama um afleiðingarnar fyrir Arafat
og Palestínumenn.“
Jerbawi, sem er prófessor í stjórn-
málafræði við Bir-Zeit háskóla, ná-
lægt Ramallah, spáði því að Ísraelar
myndu hefja „nýja hrinu áhlaupa á
allar borgirnar á Vesturbakkanum“
og sagði að hún myndi standa í langan
tíma. Jerbawi bætti við að Sharon og
Bandaríkjastjórn þyrftu að gera sér
grein fyrir því að ofbeldinu myndi
ekki linna þótt Arafat yrði rekinn í út-
legð.
Telja að umbætur á örygg-
issveitunum nægi ekki
George Tenet, yfirmaður banda-
rísku leyniþjónustunnar, CIA, ræddi
við Arafat í fyrradag um leiðir til að
koma á umbótum á öryggissveitum
Palestínumanna sem hafa verið gagn-
rýndar fyrir að koma ekki í veg fyrir
sjálfsmorðsárásir Palestínumanna á
ísraelska borgara. Ísraelar sögðu þó
eftir sprengjutilræðið í gær að slíkar
umbætur nægðu ekki.
„Fræðilega er hægt að koma í veg
fyrir frekari árásir með umbótum á
öryggissveitunum en á endanum
ræðst þetta af pólitískri ákvörðun og
Arafat hefur ekki tekið hana,“ sagði
Eran Lerman, fyrrverandi yfirmaður
leyniþjónustu Ísraelshers.
„Arafat leikur tveim skjöldum“
Róttæk hreyfing Palestínumanna,
Íslamskt Jihad, lýsti tilræðinu í gær á
hendur sér, en Ísraelar kenndu Ara-
fat um blóðsúthellingarnar. „Þetta
grimmdarverk er enn ein sönnun
þess að palestínska heimastjórnin og
Arafat gera sitt ýtrasta til að hvetja
hryðjuverkasamtökin til að halda
árásunum áfram,“ sagði talsmaður
Ísraelsstjórnar, Avi Pazner. Leiðtog-
ar Palestínumanna vísuðu þessari
ásökun á bug, fordæmdu tilræðið og
lögðu áherslu á að það tengdist á eng-
an hátt heimastjórn eða öryggissveit-
um Palestínumanna.
„Arafat leikur tveim skjöldum, for-
dæmir hryðjuverkastarfsemi og styð-
ur að minnsta kosti eina af hreyfing-
unum,“ sagði Lerman og skírskotaði
til Al-Aqsa herdeildanna, sem tengj-
ast Fatah-hreyfingu Arafats og hafa
staðið fyrir tugum árása í Ísrael frá
því að uppreisn Palestínumanna hófst
í september 2000. „Þar til pólitískar
breytingar eiga sér stað ber Ísraelum
skylda til að grípa til fyrirbyggjandi
aðgerða til að stöðva árásir hryðju-
verkamanna,“ sagði Lerman.
Arafat tilkynnti í vikunni sem leið
að hann hygðist endurskipuleggja
palestínsku öryggissveitirnar, sem
Ísraelar og Bandaríkjamenn segja að
hafi ekki aðeins látið hjá líða að koma
í veg fyrir árásirnar heldur tekið þátt
í nokkrum þeirra.
Á fundinum með Arafat lagði Tenet
til að öryggissveitunum yrði skipt í
þrjár deildir, eina til að gæta þjóð-
aröryggis, aðra til að halda uppi lög-
gæslu og sú þriðja yrði leyniþjónusta.
Öryggissveitirnar skiptast nú í tólf
deildir og hermt er að Palestínumenn
stefni að því að fækka deildunum um
helming.
Ali Jerbawi, palestínski prófessor-
inn, sagði þó að umbætur á örygg-
issveitunum væru „tilgangslausar“ ef
Ísraelar höfnuðu friðarviðræðum við
palestínsku heimastjórnina og hættu
ekki hernaðinum á svæðum Palest-
ínumanna. Hann lagði áherslu á að
Tenet bæri skylda til að „draga úr
þrýstingi Ísraela á Palestínumenn“.
Palestínskur embættismaður sagði
hins vegar að Tenet hefði sagt Arafat
fyrir sprengjutilræðið í gær að ef
fleiri sjálfsmorðsárásir yrðu gerðar
myndi Bandaríkjastjórn ekki skipta
sér af viðbrögðum Ísraelsstjórnar og
Sharon fengi „frjálsar hendur“.
Öryggissveitirnar ófærar
um að binda enda á árásirnar?
Jerbawi sagði að Arafat hefði ekki
getað hindrað árásirnar vegna þess
að Ísraelar hefðu „markvisst eyðilagt
innviði öryggiskerfis Palestínumanna
og jafnvel palestínsku heimastjórnar-
innar“.
Lerman sagði það hins vegar „al-
gjöra þvælu og vitleysu“ að halda því
fram að palestínska heimastjórnin
gæti ekki haft hemil á palestínsku
öfgahreyfingunum vegna árása Ísr-
aelshers og umsáturs hans um palest-
ínskar borgir. „30.000 vopnaðir menn
eru í öryggissveitum heimastjórnar-
innar og aðeins nokkrir þeirra féllu,“
sagði hann. „Árásarmennirnir koma
frá helstu borgunum, sem eru á valdi
palestínsku öryggissveitanna, þannig
að umsátur Ísraelshers skiptir ekki
máli í þessu sambandi. Staðreyndin
er að Arafat hefur einfaldlega ekki
sagt mönnum sínum að hindra árás-
irnar,“ sagði Lerman.
Abdel Aziz al-Rantissi, einn af for-
ystumönnum íslömsku hreyfingar-
innar Hamas, sagði að enginn gæti
stöðvað „andspyrnuna gegn hernámi
Ísraela“. „Hvort sem deildum örygg-
issveitanna verður fækkað í eina eða
fjölgað í tuttugu þá höldum við bar-
áttunni áfram vegna þess að við njót-
um stuðnings fólksins.“
Yasser Ara-
fat komið
frá völdum?
Reuters
Loftmynd af flaki ísraelskrar rútu sem eyðilagðist í sjálfsmorðsárás
Palestínumanns nálægt Megiddo í N-Ísrael í gær. Megiddo er hebreskt
nafn Harmagedón, staðarins þar sem hin mikla úrslitaorrusta milli afla
góðs og ills við heimsendi mun standa, samkvæmt Opinberunarbókinni.
Jerúsalem. AFP.
Talið er að sprengjutilræðið í Ísrael í gær
auki mjög líkurnar á því að stjórn landsins
komi Yasser Arafat Palestínuleiðtoga frá
völdum og reki hann í útlegð.
’ Tilræðið talið vatná myllu Sharons fyr-
ir fundinn með
Bandaríkjaforseta ‘
BANDARÍKJAMENN telja veru-
legar líkur á að þeir hafi komist að
því hver hafi átt hugmyndina að því
að fljúga farþegaþotum á stórbygg-
ingar í New York og Washington 11.
september, að sögn dagblaðsins The
Los Angeles Times. Umræddur mað-
ur er frá Kúveit, 37 eða 38 ára gamall
og heitir Khalid Shaikh Mohammed
og er einn af nánum ráðgjöfum leið-
toga al-Qaeda-samtakanna, Sádi-
Arabans Osama bin Ladens, þótt
hann sé lítt þekktur.
Maðurinn var þegar eftirlýstur
vegna meintrar aðildar að samsæri
árið 1995 sem gekk út á að sprengja
nokkrar bandarískar farþegaflugvél-
ar yfir Kyrrahafi. Ekki er heldur úti-
lokað að hann hafi komið við sögu
þegar sendiráð Bandaríkjanna í
tveim Afríkuríkjum voru sprengd
1998 með þeim afleiðingum að 224
fórust, flestir Afríkumenn.
Heimildamaður hjá þeirri deild al-
ríkislögreglunnar FBI er berst gegn
hryðjuverkum tjáði blaðinu að lík-
lega væri Mohammed nú sá sem
mestur fengur væri í að klófesta,
hann yrði jafnvel dýrmætari fangi en
bin Laden eða helsti aðstoðarmaður
bin Ladens, Egyptinn Ayman Al-Za-
wahiri. Ástæðan væri sú að Moham-
med hefði sennilega átt beinan þátt í
mörgum hryðjuverkaárásum. Aðrir
embættismenn vildu þó ekki fullyrða
mikið um þátt Mohammeds í skipu-
lagningu árásanna í september.
Ekki er vitað hvar Mohammed er
nú en talið að hann sé einhvers staðar
í Afganistan eða Pakistan. „Hann
virðist satt að segja vera rétti mað-
urinn,“ sagði einn af embættismönn-
um ríkisstjórnar George W. Bush
Bandaríkjaforseta. Embættismaður-
inn vildi ekki láta nafns síns getið en
sagði að upplýsingar um aðild Mo-
hammeds hefðu fengist í yfir-
heyrslum yfir „ýmsu“ fólki, þar á
meðal al-Qaeda-mönn-
um sem hafa verið
handsamaðir. Einkum
mun einn af leiðtogum
al-Qaeda, Abu Zubeida,
hafa veitt mikilvægar
upplýsingar um þátt
Mohammeds en Zu-
beida var handsamaður
fyrir skömmu í Pakist-
an.
The Los Angeles
Times segir að Moham-
med hafi verið tengilið-
ur milli ýmissa hópa
innan al-Qaeda annars
vegar og bin Ladens
hins vegar. Hóparnir hafa að jafnaði
ekki beint samband sín í milli og
reyna þannig að draga úr hættunni á
því að upp um þá komist. Við rann-
sóknir á fjármálum al-Qaeda munu
hafa komið fram sterkar vísbending-
ar um aðild Mohammeds og þegar í
desember sl. var að sögn blaðsins
The New York Times fjárhæðin sem
Bandaríkjamenn settu
til höfuðs honum hækk-
uð í 25 milljónir dollara,
yfir tvo milljarða króna.
Áætlunin 1995, sem
ekkert varð úr, hefur
verið nefnd Manila-
samsærið vegna fundar
sem samsærismenn
áttu í höfuðborg Fil-
ippseyja. Allt fór út um
þúfur vegna þess að
eldur kom upp í hótel-
herbergi mannanna í
borginni og lögreglan í
Manila fann mikið af
sprengiefnum og hvell-
hettum á staðnum. Einn mannanna
var Ramzi Yousef en hann var á sín-
um tíma handtekinn fyrir að ráðgera
rán á flugvél og var hugmyndin að
fljúga henni á húsakynni bandaríska
varnarmálaráðuneytisins, Pentagon.
Yousef, sem að sögn AFP-fréttastof-
unnar er skyldur Mohammed, hlaut
lífstíðardóm vestra.
Kúveiti sagður höfundur
samsærisins 11. september
Óvíst hvar Khalid
Shaikh Mohamm-
ed heldur sig
Shaikh Mohammed