Morgunblaðið - 06.06.2002, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 2002 37
æru rann-
r.
á að ekki
naðar við
áfoks og
öguleikar
fja fram-
er óskyn-
sta fram-
sé eftir
unum eða
og efla
veppur
rasafræð-
gróður í
Norðlinga-
um freð-
gunda og
gróður-
arðar að
era væru
ersu sam-
æru sums
og hversu
ir væri að
kom að
og nokk-
n Þjórsár
yjarhöfða
ingaöldu-
stasvæðin
meira en
um Þjórs-
að lækk-
í 575 m
m rústa-
veri og í
sínu um
jaldgæfar
enti á að
0 tegund-
nga. Mest
fjallanna
Arnarfell
gar komið
árvera og
ingaöldu-
fjöbreytni
g lítið um
andsvísu.
feni hefðu
háplöntur,
dir í Sól-
eyjarhöfða einum, 90–100 tegundir
í Oddkelsveri og yfir 100 tegundir í
Þúfuveri.
Hörður benti hins vegar á að
fundist hefðu nokkrar fléttur og
a.m.k. einn sveppur á svæði Norð-
lingaöldulóns sem eru mjög sjald-
gæfar á landinu, með aðeins einn
eða örfáa fundarstaði.
Fram kom í máli Harðar að hið
samfellda gróðurlendi sem er ein-
kennandi fyrir Þjórsárver væri
minna og ósamfelldara á 28 fer-
kílómetra svæði Norðlingaöldulóns
miðað við 575 m en ofar í verunum.
Meirihluti flatarmálsins væru mel-
ar, votir sandar, og áreyrar eða
svæði sem þegar væru þakin vatni.
Að sögn Harðar er mestur hluti
gróins lands á svæði Norlingaöldu-
lóns mosarík gróðursamfélög og
mólendi. Samtals þekur gróið land
á lónstæðinu neðan 575 m um 7,2
ferkílómetra eða um 8% af gróð-
urlendum Þjórsárvera í heild.
„Fullgróið land á hálendi Íslands
er okkur mikils virði enda leggjum
við hart að okkur við að varðveita
það og jafnvel endurheimta að
nýju það sem horfið er. Því væri
mikil eftirsjá að þessu landi. Ef
þetta land er kaffært, yrði það í
raun mesta umhverfisslys á landi
síðan Blöndulón var myndað,“ seg-
ir Hörður
„En það er kannski enn athygl-
isverðara varðandi Norðlingaöldu-
lón er að þessum 7,2 ferkílómetr-
um af grónu landi á að fórna fyrir
stundarhagsmuni. Norðlingaöldu-
lóni er ekki með öryggi reiknaðir
nema 100 ára lífdagar,
eftir það er allt óljóst
um framtíð þess sam-
kvæmt því sem segir í
matsskýrslunni. Þótt
það tækist að fram-
lengja lífdaga lónsins í allt að 200
ár er það ekki langur tími í gróð-
ursögunni,“ segir Hörður Kristins-
son.
Gerður Steinþórsdóttir, bók-
menntafræðingur og áhugamann-
eskja um útvist, fjallaði í erindi
sínu um gildi Þjórsárvera fyrir út-
vist og ferðaþjónustu. Gerður
fjallaði um um ferðalög sín inn í
Þjórsárver í gegnum tíðina og upp
að Arnarfelli hinu mikla. Sagðist
Gerður merkja mikinn mun á
vatnsmagni Þjórsárvera þá og nú.
Gerður gagnrýndi einkum í
matsskýrslunni að lítið væri gert úr
áhrifum virkjunar á ferðamennsku.
Þá gagnrýndi hún einnig að fram-
kvæmdaraðlili kæmi að mati á um-
hverfisáhrifum Norðlingaölduveitu,
einkum í ljósi þess að hann hefði
töluverðra hagsmuna að gæta.
Gerður sagði enn fremur:
„Norðlingaalda verður próf-
steinn á það hvort vegur þyngra
krafa um raforku til stóriðju eða
verndun náttúru og lífríkis sem er
einstakt í heiminum.“
Már Haraldsson, Gnúpverja-
hrepppi, rakti afstöðu Gnúpverja til
virkjunarframkvæmda í Þjórsár-
verum frá því umræða um þau mál
hófst í byrjun áttunda áratugarins.
Már benti á að tekist hafi verið á
um þau mál á tímamótafundi í Ár-
nesi 1972 þar sem niðurstaðan varð
sú að yfirgnæfandi meirihluti
Gnúpverja lagðist gegn öllum
framkvæmdum á svæðinu. Már
benti engu að síður á að Gnúpverj-
ar hefðu búið í nábýli við virkjanir
frá því fyrir 1970 með tilkomu Búr-
fellsvirkjunar og síðar Sultartanga-
lóns og Sultartangavirkjunar. Gott
samstarf hefði tekist milli heima-
manna og Landsvirkjunar í mörg-
un efnum og tekið hefði verið tilllit
til óska Gnúpverja á mörgum svið-
um.
Már sagði bein áhrif af fyrirhug-
uðu Norðlingaöldulóni augljós en
að ekki væri jafnvel haldið á lofti
þeirri staðreynd að gróðurlendi í
lónsstæðinu væri í mikilli framför
sem væri bæði að þakka góðu ár-
ferði og því að sauðfjárbeit hefði
verið aflögð á svæðinu.
Már sagði ýmsa óvissuþætti
vegna framkvæmdarinnar. Meðal
annars hvaða áhrif setburður
myndi hafa og hvort breytingar á
grunnvatnsstöðu hefðu áhrif á
gróður.
Már benti á að mótvægisaðgerðir
sem nefndar væru í matsskýrslunni
takmörkuðust við legu og sérstöðu
svæðisins og erfitt gæti orðið að
hafa áhrif á gróðurframvindu
vegna þess hve sumrin eru stutt á
þessum slóðum. Nauðsynlegt væri
að skoða hugmyndir um sáningar
og varnargarða betur áður en hægt
væri að mæla með þeim.
Már ítrekaði afstöðu Gnúpverja
sem telja óeðlilegt að rætt sé um
framkvæmdir á meðan rammaáætl-
un um vatnsfallsvirkjanir er enn í
vinnslu.
Ennfremur sagði Már að um-
ræða um lægri lónshæð breytti
ekki þeirri staðreynd að grundvall-
aráhrifin yrðu þau sömu þótt um-
fangið minnkaði að einhverju
marki.
Efasemdir um að lónið
fyllist á jafnlöngum tíma
Í fyrirspurnum að lokinni fram-
sögu komu fram efasemdir um að
Norðlingaöldulón yrði hálffullt eftir
u.þ.b. 100 ár og var í því sambandi
vísað til Sultartangalóns sem er
svipað að stærð með svipaðri upp-
söfnun af auri á ári. Fram kom að á
einungis18 ára vinnslutíma Sultar-
tangalóns hefði lónið fyllst upp að
fjórðungi.
Fram kom einnig á fundinum að
afstöðu Landverndar til Norðlinga-
öldulóns væri að vænta á næstu
dögum.
Spurt var um áhrif foks á rústir
og annan gróður. Fram kom í svari
Harðar Kristinssonar að hættan á
slíku væri veruleg. Einkum væri
mest hætta af grófasta
efninu sem fellur til og
rífur gróður en minni
hætta stafaði af fínni
leir. Fram komu efa-
semdir um að hagkvæmt
væri að reka Norðlingaöldulón í
þeirri vatnshæð sem gert er ráð
fyrir. Framkvæmdir við 6. áfanga
Kvíslarveitu og hækkun lóns væri
því óhjákvæmileg á síðari stigum.
Spurt var hvort afstöðubreyting-
ar gagnvart framkvæmdum við
Þjórsárver væri að vænta í ljósi
stækkunar á sveitarfélaginu. Sagð-
ist Már Haraldsson ekki geta metið
það öðruvísi en pólitísk staða væri
óbreytt.
orðlingaöldulón í Þjórsárverum
ið fyll-
i tíma
talið
Morgunblaðið/Sverrir
on og Már Haraldsson rýna í kort af fyrirhug-
rum, sem voru til sýnis á Grand Hóteli.
Mesta um-
hverfisslys síð-
an Blöndulón
HEILDARKVÓTI næstafiskveiðiárs verður 2,4%meiri í þorskígildum tal-ið en á yfirstandandi ári.
Þorskkvótinn verður 11 þúsund
tonnum minni en 14 þúsund tonna
aukning verður á ýsukvóta á milli
ára. Árni M. Mathiesen sjávarút-
vegsráðherra, sem kynnti ákvörðun
um leyfilegan heildarafla í gær, tel-
ur að þorskstofninn sýni greinilegri
batamerki en sést hafi í áraraðir.
Árni sagði skýrslu Hafrann-
sóknastofnunarinnar um ástand
fiskstofna og horfur á næstu árum
mun jákvæðari en mörg undanfarin
ár, sérstaklega með tilliti til þess að
niðurstöður síðustu þriggja ára
voru að stórum hluta byggðar á
röngum forsendum. Sagði hann að
vinnubrögð stofnunarinnar hefðu
breyst, sem vonandi skilaði áreið-
anlegri niðurstöðu. Sagðist hann
ánægður með þá vinnu sem lögð
hefði verið í að bæta stofnstærðar-
matið og úrvinnslu gagna.
Þorskkvóti næsta fiskveiðiárs
verður 179 þúsund tonn, samkvæmt
aflareglunni svokölluðu og ráðlegg-
ingu Hafrannsóknastofnunarinnar.
Sagði Árni brýnt að halda aflaregl-
una en hins vegar væri ekki útilok-
að að endurskoða regluna, einkum
ef fram kæmu gallar á henni. Það
yrði að gera á kerfisbundinn hátt og
sú vinna væri þegar hafin.
Sagði Árni að samkvæmt mæl-
ingu Hafrannsóknastofnunarinnar
yrði þorskstofninn um 756 þúsund
tonn næstu áramót og hefði aðeins
einu sinni verið stærri á þessum
áratug. Þá gerði stofnunin ráð fyrir
að þorskstofninn yrði orðinn 941
þúsund tonn árið 2004 og fara þyrfti
aftur til ársins 1989 til að finna
stærri stofn. „Þrátt fyrir þá dýfu
sem við tókum vegna ofmatsins og
vegna þess að við höfum beitt
sveiflujöfnun á aflareglunni, sjáum
við samt sem áður fram á að ná
stofninum í betri stöðu en hann hef-
ur verið í áratug.“
Sagði Árni að þessi árangur helg-
aðist fyrst og fremst af því að á ár-
unum 1997 til 2000 hefðu komið
góðir árgangar inn í nýliðun þorsk-
stofnsins. Lítið væri hins vegar af
eldri fiski í stofninum og því skipti
verulegu máli hvernig stofninn yrði
nýttur á næstu árum. „Það hlýtur
því að vera verkefni aflareglunefnd-
arinnar að koma fram með tillögu
að aflareglu sem hjálpar okkur að
nýta þessa árganga inn í framtíð-
ina.“
Ýsukvótinn aukinn
Ýsukvóti næsta fiskveiðiárs verð-
ur 55 þúsund tonn, miðað við 30
þúsund tonna tillögu í fyrra. Sjáv-
arútvegsráðherra jók ýsukvótann
um 11 þúsund tonn í desember sl.
og er ýsuafli á yfirstandandi fisk-
veiðiári því áætlaður 41 þúsund
tonn. Sagði Árni að þessi aukning
ætti ekki að koma á óvart, enda
hefði orðið vart við aukna ýsuveiði
síðastliðinn vetur. Sagðist Árni
binda vonir við að hægt yrði að
halda þessum ýsukvóta á næstu ár-
um. Sagði hann að batnandi ástand
ýsustofnsins væri sérstaklega
ánægjulegt þegar skera þyrfti nið-
ur þorskaflann.
Þá verður ufsakvóti næsta fisk-
veiðiárs 37 þúsund tonn, sem er
sami kvóti og á yfirstandandi ári, en
ufsakvótinn var einnig aukinn í des-
ember sl. Kvótinn er þó 2 þúsund
tonnum meiri en Hafrannsókna-
stofnunin lagði til um síðustu helgi.
Verið er að fara betur yfir gögn
er varða djúpkarfastofninn annars
vegar og gullkarfastofninn hins
vegar með það í huga að skipta út-
hlutuninni milli þeirra í stað
óskiptrar úthlutunar eins og venja
hefur verið.
Humarkvótinn er aukinn um 100
tonn frá síðasta ári en heildarafla-
marki í humri verður ekki skipt eft-
ir svæðum að þessu sinni eins og
Hafrannsóknastofnunin leggur til.
Mun sjávarútvegsráðherra skipa
starfshóp sem mun hafa það hlut-
verk að fara ítarlegar yfir það mál
svo og ýmis önnur mál er varða
humarveiðarnar s.s. veiðarfæri,
veiðitíma, meðafla og brottkast.
Sjávarútvegsráðherra leggur til
að skarkolakvótinn verði aukinn um
1.000 tonn frá tillögu Hafrann-
sóknastofnunar, eða í 5.000 tonn.
Hann sagði það vera vegna þess að
4.000 tonna kvótinn byggi til
óvenjumikinn brottkastsþrýsting.
Með þessari aukningu í skarkola
ætti brottkastsafli að minnka.
Upphafsúthlutun á heildarafla
úthafsrækju nemur 2⁄3 af leyfilegum
heildarafla yfirstandandi fiskveiði-
árs. Endanleg ákvörðun verður tek-
in að fengnum nýjum tillögum Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Þá munu
endanlegar ákvarðanir um heildar-
afla á innfjarðarækju einnig liggja
fyrir í haust að loknum frekari
rannsóknum á einstökum svæðum.
Þá verður kvótinn í íslensku sum-
argotssíldinni 105 þúsund tonn, en
gera má ráð fyrir að um 25 þúsund
tonn verði flutt af kvóta yfirstand-
andi fiskveiðiárs yfir á næsta fisk-
veiðiár. Það þýðir að leyfileg veiði á
næsta fiskveiðiári verður um 130
þúsund tonn af síld.
Upphafskvóti íslenskra skipa í
loðnu verður sá sami og á síðasta
ári, 410 þúsund tonn.
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, segir ákvörð-
un sjávarútvegsráðherra í raun
ekki koma á óvart. Hins vegar sé
ljóst að þorskafli næsta fiskveiðiárs
verði meiri en 179 þúsund tonn.
„Væntanlega fer þorskafli næsta
árs yfir 190 þúsund tonn vegna
veiða sóknardagabáta. Á síðasta
fiskveiðiári voru sóknardagabátum
ætluð 1.273 tonn af þorski en aflinn
var rúmlega 8 þúsund tonn. Nú hef-
ur dagabátunum fjölgað og því má
búast við að aflinn verði vel á annan
tug þúsunda tonna. Úthlutunin er
því í raun langt umfram ráðlegg-
ingar Hafrannsóknastofnunarinnar
og það mun koma niður á öllum síð-
ar meir. Þetta er óábyrg fiskveiði-
stjórnun og við mótmælum henni.“
Sævar Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands Íslands, segist
hafa átt von á því að sjávarútvegs-
ráðherra færi að mestu að tillögum
Hafrannsóknastofnunarinnar og
því kæmi ákvörðun hans ekki á
óvart. Ráðgjöfin í fyrra hefði verið
nokkru lægri en vegna sveiflujöfn-
unarinnar hefði ráðherrann ákveðið
kvótann 190 þúsund tonn. Nú þyrfti
ekki að beita sveiflujöfnuninni og
því væri farið að aflareglu. „Síðan
vonast ég til þess að ef koma fram
nýjar upplýsingar á næsta fiskveiði-
ári endurmeti sjávarútvegsráð-
herra ákvörðun sína. Það gerði
hann fyrr á þessu fiskveiðiári og
vonandi heldur hann uppteknum
hætti ef tilefni gefst til.“
Arthúr Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda,
segist hafa gert sér vonir um meiri
þorskkvóta. „Auknar þorskveiðar
yrðu frekar til bóta en hitt og ég hef
áhyggjur af því að samband fiski-
manna og Hafrannsóknastofnunar
hafi versnað. Ábendingum sjó-
manna á Vestfjörðum og Norður-
landi um ástand þorskstofnsins hef-
ur verið fálega tekið og það er
fiskifræðingum okkar ekki til fram-
dráttar.“ Arthúr segir ljóst að upp-
byggingarstefna Hafrannsókna-
stofnunar og stjórnvalda, sem mörg
hagsmunasamtök hafi og stutt, sé í
molum.
Að mestu farið að
tillögum Hafrann-
sóknastofnunar

 

   
  
      

 




 




 !
"# 


 
$ $  $
! %  & $#  '(# )
*
#

( +
,)
* *
( % 
- 
.
% -  /
0  1
"# 
1
/!
 
/  
%  &
  






  


 











 



 

 

    



 

 2
  

     

     ! "# ! 
$    ! %%&   ! 

'   ( %     "#% 

')*   + ,   + -*." 

/      0"(


  




 

 1
 1


















  





 





Ákvörðun sjávarútvegsráðherra um heildarafla