Morgunblaðið - 21.06.2002, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
É
g gat ekki annað ráð-
ið af heimsókn
minni í höfuðstöðvar
Atlanthafsbanda-
lagsins í Belgíu fyrir
skömmu en að búið væri að ákveða
að sjö af níu ríkjum, sem sótt hafa
um aðild að bandalaginu, fengju
óskir sínar uppfylltar. Albanía og
Makedónía þurfa væntanlega að
sætta sig við, að ekkert verði úr
aðild að þessu sinni, en hins vegar
munu Eystrasaltsþjóðirnar þrjár,
Búlgaría, Rúmenía, Slóvenía og
Slóvakía líklegast fá inngöngu.
Ráðast þó örlög síðastnefnda
landsins nokkuð af úrslitum í þing-
kosningum, sem þar verða haldn-
ar í haust.
Það vekur
nokkra furðu
að þeir sem
ráða málum
hjá NATO
skuli telja
Rúmena, svo
dæmi sé tekið, hafa hrint í fram-
kvæmd nægilegum umbótum á
stjórn herafla síns, og að þar í
landi hafi stjórnarherrar sýnt
stuðning við hugsjónir lýðræðis í
verki, sem og viljann til að berjast
gegn spillingu. Allt rímar þetta þó
við kenningar um að mikilvægi
Svartahafssvæðisins hafi aukist
svo til muna við hryðjuverkaárás-
irnar á Bandaríkin 11. september
sl. að menn muni sjá í gegnum
fingur sér með slíka galla.
Árásirnar ollu því nefnilega að
Bandaríkjamenn horfa ekki leng-
ur til Evrópu eða Rússlands, er
þeir velta því fyrir sér hvar ógnina
sé helst að finna, heldur til Mið-
Asíu, eins og hernaðaraðgerðirnar
í Afganistan bera vitni um. Og þá
eru Rúmenía og Búlgaría mik-
ilvægir bandamenn – kannski eins
og Ísland var árið 1949 þegar ógn-
in var í austri og kalda stríðið var
að hefjast. Nú er því hins vegar
lokið, eins og menn hafa óspart
tekið fram.
Umræða hefur staðið yfir um
það hvort NATO sem hern-
aðarbandalag hafi runnið sitt
skeið á enda. Er þá tekið til þess
að Bandaríkjamenn muni fram-
vegis – sökum þeirrar reynslu sem
þeir öðluðust í fyrsta stríði banda-
lagsins árið 1999, Kosovo-stríðinu
svonefnda – vilja há sín stríð einir
og sér, þó kannski með liðsinni
þjóða, sem alveg endilega vilji
vera með.
Kosovo hafi sýnt þeim að ekki
sé hægt að há stríð ef nítján rík-
isstjórnir þurfi ætíð að samþykkja
hvert einasta skotmark (e. war by
committee).
Var athyglisvert í þessu sam-
bandi að heyra greiningu tveggja
yfirmanna, annar var bandarískur
og hinn þýskur, á stöðu mála. Sá
þýski minntist oftar en einu sinni á
að Evrópuþjóðirnar, sem aðild
eiga að NATO, þyrftu að sýna
Bandaríkjamönnum fram á að það
væri eitthvað á því að græða að
hafa við þær samstarf í hernaðar-
efnum.
Hagaði Þjóðverjinn máli sínu
þannig, að halda mátti að hann
væri að lýsa stúlkukind sem vildi
hafa sig til fyrir ungan prins, sem
nægar ætti heitmeyjarnar. Að það
væri undir stúlkunni komið að
koma piltinum í skilning um að
bandalag með henni væri eftir-
sóknarvert.
Hinn bandaríski yfirmaður hag-
aði máli sínu hins vegar þannig, að
þó að hann hafnaði ekki hreint út
bónorði stúlkunnar, var ljóst að
hann hefur augu á allt annarri
frauku; þ.e. horft er til Mið-
Asíulandanna í austri.
Raunar var Bandaríkjamað-
urinn ekkert að skafa utan af hlut-
unum heldur sagði hreint út að
NATO skipti ekki lengur máli í
hernaðarlegu tilliti. Sem pólitískur
samstarfsvettvangur væri það þó
ágætt fyrir sinn hatt, og sann-
arlega mætti ekki gera lítið úr því,
að nú skyldi vera komið á koppinn
samstarf við Rússland á þeim víg-
stöðvum.
NATO yrði aftur á móti aldrei
það alheimshernaðarbandalag
sem menn ræddu um, Bandaríkin
myndu leita sér annarra banda-
manna þar sem því væri að skipta,
en fara sínu fram ein þegar svo
bæri við.
Allt þetta voru athyglisverðar
upplýsingar. En það var ekki síður
merkilegt að heyra sjónarmið
Bandaríkjamanns til heimsmál-
anna almennt. Var m.a. rætt um
þann mun sem væri á framlögum
Evrópuríkjanna og Bandaríkj-
anna til varnarmála, en sem kunn-
ugt er hafa bæði Donald Rumsfeld
varnarmálaráðherra og Colin
Powell utanríkisráðherra hvatt
Evrópuríkin í NATO til að leggja
meira af mörkum í þeim efnum.
Heimildarmaður minn gat sér-
staklega þeirrar staðreyndar að
allir vissu hver Rumsfeld væri en
að varnarmálaráðherrar Evr-
ópuríkjanna væru gjarnan aft-
arlega í goggunarröðuninni innan
ríkisstjórna landa sinna. Þetta
segði meira en mörg orð. Evr-
ópubúar kysu að eyða peningum
sínum í félagsmál, heilbrigðisþjón-
ustu og annað þess háttar.
Sem kannski væri skiljanlegt
enda ríkti friður í álfunni. Það um
leið skýrði hvers vegna Banda-
ríkjamenn teldu NATO ekki leng-
ur mikilvægt; enga hættu steðjaði
lengur að í Evrópu, hana væri að
finna annars staðar, þar sem
NATO spilaði enga rullu.
Spurningin sem lék á vörum
manns var hins vegar sú hvort það
væri ekki í raun ákjósanlegt að
varnarmálaráðherrar væru al-
mennt svo aftarlega á merinni í
evrópskum stjórnmálum. Hvort
ekki bæri að fagna því að ástand
hér væri svo tryggt.
Um leið vaknar spurningin um
það hvort Bandaríkjamenn séu
e.t.v. einum of æstir í að hafna
bónorði Evrópumeyjunnar, sem
býður öryggi og stöðugleika.
Færa má rök fyrir því að hugs-
anlegir bandamenn annars staðar
í veröldinni séu ekki nándar nærri
eins ákjósanlegir og traustir
bandamenn og þá má sömuleiðis
hafa áhyggjur af því að Banda-
ríkjamenn stígi e.t.v. of fast til
jarðar einhvers staðar á fjar-
lægum lendum í viðleitni sinni til
að ráða niðurlögum hryðjuverka-
manna, með hörmulegum afleið-
ingum fyrir veröldina alla.
Framtíð
NATO
Raunar var Bandaríkjamaðurinn ekk-
ert að skafa utan af hlutunum heldur
sagði hreint út að NATO skipti ekki
lengur máli í hernaðarlegu tilliti. Sem
pólitískur samstarfsvettvangur væri það
þó ágætt fyrir sinn hatt […].
VIÐHORF
Eftir
Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
Forvarnafulltrúi!
Hvað er nú það?
Þegar ég segist vera
forvarnafulltrúi fæ ég
mjög oft viðbrögð:
„Hvað er nú það?“
Kannski er ekki nema
von að fólk spyrji, því
hugtakið forvarnir er í
sjálfu sér mjög víðtækt.
Ég treysti mér því ekki
til að skilgreina for-
varnir hér og nú en í
stað þess langar mig að
segja frá starfi mínu
sem forvarnafulltrúi.
Nemendur
í vanda
Þó að mitt fjölbreytta starf sé allt-
af skemmtilegt þá þykir mér mest
gefandi þegar nemendur leita til mín
með sín persónulegu mál. Það er
varla til það mál sem ekki hefur ver-
ið talað um á litlu skrifstofunni
minni. „Mig langar í meðferð, ég var
að koma úr meðferð, ég held ég sé
alkóhólisti, mamma mín, pabbi minn,
systir mín...... er alkóhólisti, kærast-
inn minn drekkur of mikið, vinkona
mín er komin í rugl, ég held ég sé
með kynsjúkdóm, ég er ólétt, kær-
astan mín er ólétt, mér líður illa, ég
held ég sé þunglyndur, vinur minn
framdi sjálfsmorð“ og svo mætti
lengi, lengi telja. Þegar viðtölin bera
sjáanlegan árangur og nemandi leit-
ar sér þeirrar hjálpar sem hann þarf
og líf hans verður betra fyrir vikið,
þá er ég í besta starfi í heimi!
Einu sinni í viku koma saman
nemendur sem eru óvirkir alkóhól-
istar og lifa lífinu án áfengis og fíkni-
efna. Fundurinn er óformlegur, við
mætum einfaldlega með matinn okk-
ar og spjöllum saman á meðan við
borðum. Nemendurnir kynnast hver
öðrum og styðja hver annan og auð-
vitað eru allir velkomnir.
Samvinna
Eitt af því sem ein-
kennir starf mitt sér-
staklega er samstarf
við annað fólk. Innan
skólans er ég í miklu og
góðu samstarfi við
kennara, námsráðgjafa
og forvarnateymi.
Einnig er ég í sam-
starfi við forvarnafull-
trúa annarra fram-
haldsskóla. Við
hittumst á hverri önn
og erum í samskiptum
á netinu. Það er mjög
dýrmætt að eiga þessi
samskipti og að geta
deilt hugmyndum og reynslu.
Svo er það Grafarvogurinn. Það er
hreint ótrúlegt að vinna að forvarna-
málum í þessu hverfi, því hér er mik-
il samvinna á öllum vígstöðvum.
Miðgarður gegnir þar lykilhlutverki.
Ég sit reglulega samráðsfundi með
félagsráðgjöfum og lögreglu auk
þess sem ég tek þátt í verkefninu
„Gróska í Grafarvogi“. Það sem ein-
kennir það að vinna að þessum mál-
um hér í Grafarvoginum er að ég veit
alltaf hvert ég get leitað þegar mig
vantar hjálp, en yfirleitt býðst mér
hjálpin áður en ég hef leitina.
Vímulaust
glæsiball
Annað sem mér þykir einstaklega
skemmtilegt er að taka þátt í fé-
lagslífinu með nemendaráði Borgar-
holtsskóla. Á seinasta ári var ákveð-
ið að halda algerlega vímulaust ball
innan veggja skólans. Útkoman var
framar okkar björtustu vonum. 230
manns mættu prúðbúnir, þar af um
30 kennarar sem borguðu sig einnig
inn og báru þriggja rétta máltíð á
borð fyrir nemendur. Salurinn var
skreyttur hátt og lágt og var vart
þekkjanlegur. Meðal skemmtiatriða
var drag-keppni nemenda og kenn-
ara, sem einn af okkar virðulegu
stærðfræðikennurum, hin glæsilega
Camilla, vann með miklum yfirburð-
um, og söngvakeppnin „Borgólið“.
Þar sat sjálfur KK í dómnefnd og var
svo ánægður með kvöldið að hann
fór að eigin frumkvæði upp á svið og
spilaði á munnhörpu og fékk allan
salinn til að taka undir með söng.
Hljómsveitin Á móti sól lék síðan
fyrir dansi. Skemmtunin tókst svo
vel að ákveðið var að gera þetta að
árlegum viðburði.
Nú stendur yfir undirbúningur
fyrir Glæsiball 2002. Að þessu sinni
stöndum við frammi fyrir alveg nýj-
um vandamálum. Í fyrra var aðal-
málið að fá fólk til að mæta. Núna
vitum við ekki hvernig í ósköpunum
við eigum að koma fólkinu fyrir, því
það lítur út fyrir að „allir“ ætli að
mæta. Hljómsveitin Jagúar mun
spila fyrir dansi, okkur öllum til mik-
illar gleði, og búið er að stofna skóla-
hljómsveit með nemendum og kenn-
urum sem mun einnig spila nokkur
lög. Orðrómur er í gangi um að sjálf-
ur skólameistarinn ætli að taka lag-
ið! Hér ríkir tilhlökkun og gleði og ef
þetta eru ekki forvarnir, þá veit ég
ekki hvað!
Öflugar forvarnir
í Borgarholtsskóla
María
Pétursdóttir
Forvarnir
Hér ríkir tilhlökkun
og gleði, segir María
Pétursdóttir, og ef
þetta eru ekki forvarnir,
þá veit ég ekki hvað!
Höfundur er forvarnafulltrúi
í Borgarholtsskóla.
AÐ undanförnu hafa
geisað ófrjóustu um-
ræður einhverjar sem
um getur á íslenzkum
þjóðmálavettvangi, og
er þá mikið sagt. Sam-
fylkingin, með Össur
Skarphéðinsson í
broddi fylkingar, og
helmingurinn af Fram-
sókn, með formanninn
fyrir framan, hafa blás-
ið til sóknar inn í Evr-
ópusambandið og má
ekki á milli sjá hvor
betur má í upphrópun-
um.
Á stofnþingi Frjáls-
lynda flokksins árið
1998 var því lýst yfir, að Íslendingar
þyrftu að stefna að nánu samstarfi
með þjóðum Evrópu, enda ætti land
okkar heima í þeirra röðum. Það
samstarf yrði að sjálfsögðu að vera á
jafnréttisgrundvelli. Hvatt var til
þess að gengið yrði hið fyrsta úr
skugga um hvaða staða Íslandi byð-
ist í slíku samstarfi, sérstaklega með
tilliti til auðlinda okkar.
Í yfirlýsingunni sagði orðrétt:
,,Ófrávíkjanleg krafa Íslendinga í því
sambandi er full eignarráð þeirra yf-
ir íslenzkri fiskveiðilandhelgi.“
Frá þessari stefnu mun Frjáls-
lyndi flokkurinn aldrei hvika, hverra
kosta annarra, sem við kynnum að
öðru leyti að eiga völ á. Líklegt er þó
að margir aðrir bögglar myndu
fylgja skammrifjum, sem okkur yrðu
skömmtuð við inngöngu í ESB.
En af hvaða rótum mun hún runn-
in hin undarlega umræða um Evr-
ópumál, sem nú er uppi hjá Samfylk-
ingu og hálfri Framsókn? Og slær
forsætisráðherra slíku felmtri að
hann má eigi vatni halda? Mál, sem
er ekki einu sinni á dagskrá ríkis-
stjórnar, hvað þá meir! Hvað ætli
gangi varaforsætisráð-
herranum til?
Formaður Fram-
sóknar lá undir því
ámæli í eigin flokki að
vera handkurra og
hankartog formanns
Sjálfstæðisflokksins í
einu og öllu – og liggur
enn. Með því að taka
upp stefnu í Evrópu-
málum, sem gengur
þvert á stefnu sam-
starfsflokksins í ríkis-
stjórn, gerir hann til-
raun til að reisa
makkann í augum eigin
manna.
Í öðru lagi lízt honum
ekki á þá bliku, að formaður Sam-
fylkingar verði einn um að sópa til sín
atkvæðum grandalausra manna í
ESB-málinu. Hann vill ganga í aug-
un á þeim líka. Um hinn helming
flokksins, sem er andvígur ESB-að-
ild, sjá Guðni varaformaður og Páll á
Höllustöðum, enda kippa kjósendur
Framsóknar sér ekki upp við verzlun
foringjanna til hægri og vinstri eftir
því sem byrinn blæs. Hugsjónalaus-
um hentistefnumönnum ber að sinna
pólitískum viðskiptum eftir því hvaða
völd þau gefa í aðra hönd. Það er svo
annað mál, að í venjulegu þingræð-
isríki myndi utanríkisráðherra ekki
haldast uppi að framfylgja stefnu,
sem brýtur í bága við yfirlýsta stefnu
landstjórnar. Þar í sveit væri löngu
búið að þagga niður í slíkri málpípu.
Það gerir Davíð ekki af því sem hann
er staðráðinn í að semja við Fram-
sókn um völd í landinu svo lengi sem
kostur er – og lengur. Enda myndi
hann kaupa valdastólinn við aðild að
ESB ef nauðsyn hans ber til.
Afstaða Samfylkingar og Össurar
er auðskilin. Össur er í sínum flokki
milli a.m.k. þriggja sleggja og steina.
Svo er að sjá sem Samfylkingin sé
þríklofin í öllum meginmálum inn-
lendum. Aðild að ESB er eina málið
sem Össuri virðist mögulegt að sam-
eina flokkinn um. Honum er því mikil
vorkunn að hann skuli reyna að
klappa þann steininn meðan þann
veg stendur í bælið á þeim bæ.
Á hinn bóginn kann vel að vera að
umsvif stjórnarflokkanna í ESB-
málinu ráðist af sameiginlegum
áhuga þeirra að færa kosningabar-
áttu alþingiskosninga að vori út fyrir
landsteinana – burt frá sjúkum, öldr-
uðum og öryrkjum og þeirra málefn-
um. Gæti jafnvel tekizt með miklu
moldviðri um ESB að skyggja á de-
CODE-afrekið, að ekki sé minnzt á
þræla- og þjófalög fiskveiðimála.
Svo er það alveg einstakt smekks-
atriði að maðurinn sem vill hætta til
sjálfstæði Íslands skuli vera valinn
ræðumaður á fæðingarstað Jóns Sig-
urðssonar 17. júní 2002.
Undarleg umræða
Sverrir
Hermannsson
Evrópumál
Á hinn bóginn kann vel
að vera að umsvif
stjórnarflokkanna í
ESB-málinu, segir
Sverrir Hermannsson,
ráðist af sameiginlegum
áhuga þeirra að færa
kosningabaráttu alþing-
iskosninga að vori út
fyrir landsteinana.
Höfundur er alþingismaður og for-
maður Frjálslynda flokksins.