Morgunblaðið - 21.06.2002, Blaðsíða 42

 



 


   
     
 


 
 
   
 
  

!"
    ! " #$% "&%%  ' (&) * 
   
  

 % * 
    
+) 
 % "&%%
#  

   

,
''-.
,


/
0%12
 
$  
 %
   &'"("
) !    %


   

*+"(
"&,"--"
   & "&%%
0+ % "0+ * 0 0+ 
.
/ 

   
3,
(/

/  %4 5 
  "
 
$ 
0"("
) !  (

 
"
6 3&4 "&%%  
  * 

 % 3&4 "&%% '75 "!+ * 
 3&4 "&%%
,"3&4 "&%%
0 0+ * 0 0 0+ 
.
/      

         
3,'.6
/
*)) %8 %
! 7 9
,) )7
$!/  1 ( 

  
&2"("
) ! (  3
!     76%%4 "&%%
3&4 63&4 "&%%
'75 "3&4 * 
MINNINGAR
42 FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Á annan dag hvíta-
sunnu féll frá gamall
félagi og vinur, Indriði
Jóhannesson, bóndi á
Reykjum í Tungusveit.
Ég kynntist honum fyrst sum-
arið 1947 er foreldrar mínir flutt-
ust úr Reykjavík og hófu búskap á
Brúnastöðum, jörðinni sem hann
hafði fæðst og alist upp á. Þau
höfðu lítinn búskap fyrstu árin
enda voru fjárskipti framundan
vegna niðurskurðar. Þau lánuðu
hluta af túninu og þannig vildi til
að þeir bræður, Indriði og Krist-
ján, heyjuðu á Ytra-Gerði eitt eða
tvö sumur. Mér verður ætíð minn-
isstætt hve Indriði var barngóður
og tók vel þessum ellefu ára
strákpjakk nýfluttum úr höfuð-
borginni sem var dögum oftar að
sniglast kringum þá bræður í hey-
skapnum. Ekki skal því leynt að
þeir höfðu forvitnilegt hjálpartæki
við heyskapinn var það gamall
Dodge Weapon pallbíll sem not-
aður var til þess að flytja baggana
og hafði hann aðdráttarafl fyrir
ungan dreng sem fékk af og til að
setjast undir stýri og færa bílinn
milli heystæða. Var þetta fyrsta
lífsreynslan mín á þessu sviði og
grunar mig að fyrstu ferðirnar að
minnsta kosti myndu nú ekki hafa
fengið nein fegurðarverðlaun.
Indriði ólst upp á stóru og
gróskumiklu sveitaheimili þar sem
oft var margt um manninn og létt-
ur blær yfir heimilislífi. Móðursyst-
ir mín, Sigrún, var kaupakona þar
sumarið 1938, hún lýsti verunni þar
með bros á vör. Húsbóndinn gat
verið gamansamur og glensfullur
og fylgdi ekki klukkunni af mjög
mikilli nákvæmni í daglegum störf-
um. Síðar eignaðist ég vinnufélaga
hér í Reykjavík sem komst í sum-
ardvöl hjá Ingigerði og Jóhannesi
sumarið 1941 þá ellefu ára gamall.
Lýsti hann heimilisbrag með
glampa í augum og taldi það eitt
sitt besta veganesti að hafa fengið
að dvelja þar sumarlangt.
Smalamennskur, göngur og rétt-
INDRIÐI
JÓHANNESSON
✝ Indriði Jóhann-esson, bóndi á
Reykjum í Skaga-
firði, var fæddur á
Brúnastöðum 4.
ágúst 1924. Hann
lést á Sjúkrahúsi
Sauðárkróks 20. maí
síðastliðinn og var
útför hans gerð frá
Reykjakirkju 29.
maí.
ir, eftirleitir, réttar-
ferðir, sundurdráttur,
bæjarrekstrar og
fleira þess háttar var
lengst af ævi Indriða
einn gildasti þátturinn
í að skapa þá litríku
lífshætti og samstöðu
sem samfélag sveita-
fólks byggðist á hér
fyrr á árum. Þá var
sauðfjárbúskapur
stundaður á hverjum
bæ og afkoma bænda-
fólks byggðist að lang-
mestu leyti á árangri í
fjárbúskap. Réttar-
dagar voru með mestu hátíðisdög-
um ársins fyrr á tíð og tími til-
hlökkunar fyrir unga og aldna.
Indriði var gildur þátttakandi í öll-
um þessum störfum. Hann var
dýravinur, afbragðsgóður fjármað-
ur , átti þar kynbótagripi og rak
um skeið eitt af stærstu fjárbúum
sýslunnar. Hann átti góða og fal-
lega hesta og var gangnamaður
Vestflokks um langt skeið og
gangnaforingi þar í mörg ár. Göng-
urnar voru í hugum flestra tími
sem hlakkað var til, kærkomin til-
breyting eftir strit sumarsins við
heyöflun Sú hefð hafði lengi tíðkast
í sveitinni að ákveðnir bæir lögðu
til mann eða menn í tilteknar göng-
ur, venjulegast var miðað við fjár-
fjölda. Faðir minn hafði í mörg ár
verið gangnamaður Vestflokks en
við fráfall hans snemma árs 1968
kom eins og af sjálfu sér að ég tók
við hans göngum. Ég hafði ekki áð-
ur komið á gangnasvæði Vest-
flokks að austanverðu og því alveg
ókunnugur þar. Það var góð tilfinn-
ing að finna hvað Indriði var hæfur
gangnastjóri, hann stýrði liði sínu
af mildi og festu, þekkti hvern
krók og kima og raðaði mönnum á
svæðið af kunnugleika og glöggri
yfirsýn.
Sú lífsreynsla sem fylgdi því að
fara þarna í göngur á þessum tíma
er fjársjóður sem geymist alla ævi.
Gamli kofinn við Hraunlæk var
fyrsti áningarstaður, að sofa þar á
strigapokum á moldargólfinu með
úlpuna ofaná sér og hundinn þar
ofaná er reynsla sem ég vildi ekki
fyrir nokkurn mun hafa misst af. Á
slíkum nóttum varð svefntíminn
gjarnan stuttur og gesturinn kemst
í nána snertingu við það lífsmunst-
ur sem einkenndi tilveru forfeðra
okkar um langan aldur og lýsir
þrautseigju og þolgæði þeirra í lífs-
baráttunni. Hvergi verður einstak-
lingurinn minni í smæð sinni en
einn á fjöllum uppi og hvergi er
hann mikilvægari sem hlekkur í
þeirri keðju sem mynda þarf svo
takast megi að koma þúsundum
fjár til byggða. Indriði kom með þá
ágætu tillögu að ég yrði aðstoð-
armaður lestarstjórans, Björns Eg-
ilssonar, leist mér vel á það og
fannst nokkur upphefð í, því hann
var gamalreyndur ferðamaður og
þaulkunnugur allri leiðinni. Ís-
lenski hesturinn var aflgjafi allra
flutninga hér á landi á fyrri tímum
ýmist burðar- eða dráttardýr og
svo var enn fram yfir miðja síðustu
öld. Indriði var alinn upp í þessu
umhverfi og hafði vanist því frá
æsku.
Fáum árum síðar þegar svo kom
í minn verkahring að undirbúa og
framkvæma breytingar á ýmsu er
sneri að fjallskilamálum þ.m.t. að
hætta við trússahesta og taka upp
flutninga á ökutækjum fann ég
stundum á félaga mínum að honum
þótti nóg um. Lét hann mig stund-
um heyra að þótt breytingar og
framfarir væru svo sem ágætar á
sína vísu þá væru þær kannski
ekki alltaf undantekningarlaust til
góðs. Ekki skal því neitað að hóp-
urinn varð tilkomuminni þegar tíu
klyfjahestar í lest hurfu af sjón-
arsviðinu og eitt eða tvö ökutæki
komu í staðinn.
Við Indriði störfuðum saman í
sveitarstjórn í nokkur ár, hann var
jafnan glaðvær og tillögugóður,
ekki maður málalenginga en gat
verið gustmikill á köflum. Í lát-
bragði hans mátti jafnan greina
virðingu fyrir starfi og sjálfstæði
íslensks bændafólks. Hann bar hag
sveitunga sinna mjög fyrir brjósti
og hafði metnað fyrir þeirra hönd
og féllu viðhorf okkar og skoðanir
gjarnan vel saman. Fyrstu árin fór
drjúgur tími í það starf hjá hrepps-
nefnd sem kallað var að jafna niður
útsvörum, reikna út gjöld á sveit-
ungana eftir skattskrá og hand-
skrifa reikninga til þeirra. Hafði
svo gengið til um langan aldur og
féll mönnum það starf misvel.
,,Jamm, þá er þetta búið,“ sagði
Indriði þegar síðustu seðlarnir fóru
í umslögin, hafði hratt á hæli og
kvaddi hópinn. Við urðum báðir
jafn fegnir þegar breyting varð á
og skattstofan tók við þessu hlut-
verki.
Þau Rósa og Indriði reistu sér
fallegt heimili á Reykjum. Þar kom
ég oft þegar ég starfaði á skrif-
stofu hreppsins á Laugarbóli og
átti með þeim notalegar stundir
sem ég hugsa oft til með þakklæti í
huga, kaffið var gott og kjötsúpan
bragðaðist vel. Þar ríkti snyrti-
mennska utan dyra sem innan og
trjárækt sem hófst strax í upphafi
dafnaði með ágætum, natni hús-
móðurinnar og smekkvísi leyndi
sér ekki. Indriði var glæsimenni,
ljóshærður, beinvaxinn og stæltur
og hreyfingar hans minntu á
íþróttamann. Fas hans einkenndist
allt af stolti og reisn íslenska bónd-
ans. Hann var söngmaður góður,
hafði fagra og hljómmikla bassa-
rödd sem einkenndi hann bæði í
tali og tónum jafnt í sveit sem á
fjöllum uppi. Hann söng lengi í
kórum og var vinsæll og góður fé-
lagi.
Útför hans fór fram á sólríkum
vordegi eftir marga langa þoku-
daga. Við vorum nokkur saman
sem lögðum leið okkar að sunnan
til að kveðja hann og hugurinn
fylltist gleði og lotningu yfir að sjá
sveitina okkar fögru ljóma í sól-
skini á þessum kveðjudegi. Jói í
Stapa var með í förinni og setti
saman tvær vísur á leiðinni niður
af Vatnsskarði í tilefni dagsins og
vil ég enda þessar línur með því að
tilfæra aðra þeirra:
Hýrna tekur hugur minn
hugljúf myndin lokkar.
Fallega heilsar fjörðurinn
og fagnar komu okkar.
Indriði á Reykjum hefur kvatt.
Skagfirskur bændahöfðingi er fall-
inn frá. Heimur dals og heiða er fá-
tækari en fyrr. Ég sendi systkinum
hans og öðrum ættmennum sam-
úðarkveðjur.
Sigurður Sigurðsson.
Nýja húsið þeirra Indriða og
Rósu á Reykjum stendur nú autt,
stóru aspirnar og lerkitrén hnípin í
garðinum og vinir þeirra reyna að
gleðja sig við góðu minningarnar.
Þær eru ótal margar, en vináttu-
böndin voru órjúfanleg frá upphafi
kynna, er við fluttum að Mælifelli í
fardögum 1972.
Indriði Jóhannesson og Kristján
tvíburabróðir hans voru kirkju-
bændur á Reykjum í Tungusveit
og buggu þau Rósa í gamla húsinu
á kirkjuhlaðinu ásamt með Krist-
jáni, þar til nýja húsið var fullbúið.
Þau sungu öll í kirkjukórnum og
munaði mikið um þau hvert í sinni
rödd, Kristján meðhjálpari og Rósa
annaðist umhirðu kirkjunnar og
saumaði forláta altarisdúk. Messu-
kaffi og móttökur allar í besta
máta og hver samfundur tilhlökk-
unarefni. Enn var allt með kyrrum
kjörum í sveitum.
Indriði var mikill fjárbóndi,
snyrtimenni hið mesta og gladdist í
góðra vina hópi. Félagslyndi Rósu
snerti hjartastrengi hans, og sam-
an stýrðu þau félagsheimilinu Ár-
garði um margra ára skeið, hún
með sínum alkunna myndarskap og
verklagni, hann með festu og
ábyrgð.
Garðinn við Reyki II ræktuðu
þau saman, en hún vön garðyrkju
móður sinnar í Gilhaga og hafði
græna fingur eins og sagt er.
Ræktaði kálmeti, m.a.s. rauðrófur,
sem þá var nokkur nýlunda. Nú
verður enn meira rými til skrúð-
garðræktar, þar sem Indriði færði
út girðinguna næstu kynslóð til
gagns og gleði. Rósu og Indriða
varð ekki barna auðið, en þau tóku
tryggð við sumarbörnin, sem hjá
þeim dvöldu, mörg hver ár eftir ár.
Þegar rafhitavatnið brást á
Mælifelli, var gott að njóta jarð-
varmans á Reykjum, jafnvel með
erlenda gesti, og „heimasætuher-
bergið“ beið mín þar, þegar mað-
urinn minn var farinn á undan til
nýja heimilisins í Jónshúsi í Kaup-
mannahöfn. Það var ætíð þar
handa allri fjölskyldunni, er við
gistum Skagafjörð á umliðnum ár-
um, það var eins og að koma heim.
Síðast gistum við hjá Indriða í
byrjun september í fyrra, en í því
bili lá leið hans á sjúkrahús á Ak-
ureyri og sjúkdómsstríð hans hófst
fyrir alvöru.
Rósa lést með sviplegum hætti
1991. Þá vorum við flutt heim frá
Kaupmannahöfn og hingað í Prest-
bakka komu óútskýranleg boð,
knýjandi þörf á að hringja í Reyki
síðdegis á sunnudegi. Um miðaftan
vorum við komin til Indriða til að
deila með honum fyrstu erfiðu
stundum ekkilsins.
Indriði var afar heimakær og
gerði ekki víðreist um dagana, kom
t.d. ekki til okkar í Prestbakka
þessi tæpu 13 ár, en vegna veik-
inda þurfti hann oft á sjúkrahúsið
á Sauðárkróki, suður og norður til
Akureyrar, þar sem hann gekkst
undir stóra skurðaðgerð fyrir um
tveimur árum. Var Rúnar Frið-
riksson hans trúfasti fylgdarsveinn
í þeim erfiðu ferðum og sannur
vinur í raun. Nágrennið við Laug-
arhvamm og Bakkaflöt var ætíð hið
besta og athvarf Indriða, þegar
hann var orðinn einn, sem og til
nánustu skyldmenna á Reykjum og
í Hamrahlíð. Nokkur ár söng Indr-
iði í Rökkurkórnum og hafði mikla
ánægju af því, áður fyrr á árunum
í Heimi, hinum víðkunna skag-
firska karlakór. Hafði Indriði
næmt tóneyra eins og þau systk-
inin öll.
Torfbærinn, sem Kristján bróðir
Indriða endurreisti á Reykjum og
geymir safn hans af gömlum mun-
um, sýnir þá þjóðlegu ræktarsemi,
sem þeir bræðurnir áttu svo ríku-
lega. – Við söknum hins fyrra, sem
er farið.
Hlý moldin geymir jarðneskar
leifar Indriða og Rósu sunnan við
sáluhlið og kirkjudyr á Reykjum,
þar sem snýr að heimili þeirra.
Hann hugsaði svo vel um leiðið
hennar og dvaldi við góðar minn-
ingar. Ógleymanleg verður stundin
við gröfina að kveðju hans, þegar
kirkjukórinn söng Skín við sólu
Skagafjörður, við stjórn organist-
ans Stefáns Gíslasonar. Samferða-
maður okkar að jarðarför Indriða
lýsti heimkomunni svo:
Þó vermi sólin væn og hlý
og virðist fegurð geyma,
söknuður og sorg er í
sveitinni okkar heima.
(Jóhann Guðm. frá Stapa)
Guð blessi kæran vin um alla ei-
lífð. Í einlægri þökk.
Guðrún L. Ásgeirsdóttir.
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upp-
lýsingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.
Formáli
minning-
argreina